Di Jiu Tian Chang (2019)

Hoe lang is een Chinese film? In ieder geval zijn de Chinese films die de laatste tijd in Nederland zijn uitgebracht, zoals Da Xiang Xi di er Zuo (2018) - MovieMeter.nl (230 minuten), Di Qiu Zui Hou De Ye Wan (2018) - MovieMeter.nl (140 minuten) en nu Di Jiu Tian Chang (185 minuten), extreem lang. Dat hoeft niet altijd een probleem te zijn maar dat was het bij deze film wel voor mij… Je vreest vantevoren al het ergste – een Chinese arthousefilm van 185 minuten – en helaas kwam mijn vrees uit: de film is heel traag en heel saai en dan duren 185 minuten heel, heel lang. Het verhaaltje van de film is heel simpel maar wordt heel verwarrend verteld om het ingewikkeld te doen lijken, mede door het heen en weer gaan in de tijd en het niet duidelijk maken van de familierelaties zodat je de 185 minuten – mede vanwege de verveling – vooral vult met het oplossen van het als puzzel gepresenteerde verhaal. Dat verwarrende maakt de film echter niet spannender, maar alleen maar nog vervelender. Tegen het einde zitten een paar ontroerende momenten – de enige momenten dat de film even interessant wordt – maar dat weegt niet op tegen de verveling die de rest van de film biedt. De scenes zijn op zichzelf beschouwd ook weinig boeiend. Het sterke van de film is ongetwijfeld dat het heel realistisch het China van de jaren ’80 en de impact van het éénkindpolitiek van die tijd weergeeft, hetgeen de film wel even interessant maakte maar – opnieuw – bij lange na niet de 185 minuten rechtvaardigt. Heb ik al gezegd dat de film een whopping 185 minuten duurt en heel saai is?

"Het wordt tijd dat China ook terugkijkt," zegt regisseur Wang ergens in een interview en het zien van zijn briljante film geeft hem groot gelijk. Waar de stad alle oude gebouwen heeft gesloopt, spaart Wang in zijn film éen oude woonkazerne waarin het verleden bewaard is gebleven: de Culturele Revolutie, de een-kind-politiek en de herinneringen aan de tijd dat het enige kind van Yaojun en Liyun nog leefde. Het geheugen van het land en van het individu komen samen in dat ene gebouw dat het verleden heeft overleefd. Prachtig. De film bestrijkt ruim dertig jaar, maar zou ook zo 1 dag hebben kunnen duren, zo flinterdun zijn de grenzen tussen verleden, heden en toekomst in de visie van Wang. Een van de centrale thema's in de film is 'schuldgevoel', dat altijd zijn bron kent in het verleden, zijn angstige weerslag heeft in het heden en dat zijn schaduw vooruitwerpt op de toekomst. Dat geldt voor een ieder van ons als ook voor een land (China in dit geval). Fijnzinnig weeft Wang verleden, heden en toekomst van twee echtparen doorheen de geschiedenis van China met zijn communistische partij-ideologie waaraan alles en iedereen ondergeschikt is. Zeker, in het begin van de film is moeilijk te volgen wie wie is en op welk moment in de tijd we ons bevinden, maar de rustige, ingetogen aanpak van Wang geeft ons alle tijd om te wennen aan de personen en de verschillende tijdslagen in de stad en in het vissersdorp waar Yaojun en Liyun zich hebben teruggetrokken na het verlies van hun kind. Dertig jaar Chinese geschiedenis, twee echtparen in hun werk, hun thuis, de Partij en met familie en kennissen in ruim drie uur op aangrijpende wijze bijeengebracht. Dan verdien je een ereplaats in de filmgeschiedenis.

Het relaas van twee echtparen, directe familie van elkaar, wiens leven net zozeer getekend wordt door een tragisch ongeluk als door de politiek en sociaal-culturele verandering van hun vaderland China. De volwassenen zijn geboren in het tijdperk van Mao en moeten zich tot hun grote verdriet schikken in een wet die slechts één kind per gezin toestaat. De meesterlijke regie van Xiaoshuai Wang is voelbaar in de tot in de details uitgedachte camerastandpunten, het uitstekende acteerwerk en het gebruik van die afwisselend ongemakkelijke en rustgevende stiltes die het menselijk leven tekenen. Die stiltes stellen je geduld op de proef, maar het is een sleutelelement in een film waarin zwijgen - en de zwijgcultuur die het 'oude' China typeert - een grote invloed heeft op de levens van de hoofdpersonen. Xiaoshuai Wang vertelt het verhaal niet-chronologisch waardoor de diepere lagen achter de familiegeschiedenis en de bijbehorende emoties zich geleidelijk ontvouwen gedurende een periode van ruim 30 jaar, beginnend in de jaren '80. De make-up is volstrekt overtuigend, maar juist daardoor moet je zeker in het begin regelmatig goed kijken wie nou eigenlijk wie is, maar wie geduld kan opbrengen en bij de les weet te bleven zal zich zeker laten meeslepen door het genuanceerde spel en met een flinke brok in de keel de bioscoopzaal verlaten.