Camille Claudel 1915 (2013)

He, een professionele actrice in een film van Dumont, gelukkig een van mijn favorieten.

Vanaf 19 september in de bioscoop (Contact Film)

Een absolute anti-biopic

Het hoofdpersonage lijdt op Bressoniaanse wijze, maar voor mij was Dreyers La passion de Jeanne d'Arc ook niet ver weg. Ten eerste door het gebruik van de close-ups en ten tweede door de thematiek van geloof en waanzin en het gender-gerelateerde denken daarover. Een serieuze intensivering van ideeën die in Hadewijch al verkend werden.

Vréselijke film zeg. Wat wil de filmmaker nou precies zeggen? Heel naar wat er met mevr. Claudel is gebeurd, maar dat is toch niet per se een film waard. Het meest vervelend waren de monologen van de broer van Camille.

Een absoluut meesterwerk, en tegelijkertijd een zeer ongemakkelijke film om naar te kijken. Zoals alle films van Bruno Dumont trouwens. Of je geeft één ster of je geeft er vijf. Een tussenweg is er niet. Zat me halverwege zo op te winden dat ik 'm wilde stoppen. Knap hoor, zoiets gebeurt me zelden. Want ik ben een geduldige uitkijker. Binoche speelt natuurlijk de rol van haar leven. Is ze nu gek of niet? Nee natuurlijk niet. Hooguit wat excentriek. Zelfs de directeur van de instelling vindt dat ze daar niet thuishoort, al heeft ze wel last van wat paranoia. Bloedstollend om te zien hoe ze zit te wachten op niets en op die vreselijke broer, die katholieke kwezel met z'n kletspraatjes die het licht gezien heeft. Ik werd gewoon moordzuchtig. Camille Claudel heeft daar meer dan dertig jaar zitten wachten. Omdat die familie dat beter vond....
Opgenomen in een echte inrichting, de patiënten zijn zichzelf. Aangrijpend te zien hoe één van die patiënten Claudel probeert te troosten en bruut wordt afgewezen. Je hart huilt. Toch maar vijf sterren.

Juliette Binoche, wat kan die vrouw toch geweldig acteren, naar mijn mening draagt ze de film compleet in haar eentje. Kippenvelmomenten. De film laat op indrukwekkende manier een klein gedeelte van het leven van Camille Claudel zien.

Dat brengt me meteen op de kritiek die ik op de film heb: Zonder voorkennis, of als je geen idee hebt wie Camille Claudel was, blijft zeer veel onduidelijk. Het hoe en waarom ze in de inrichting zat, wat de motieven van haar broer zijn en waarom ze niets hoort van de rest van de familie heb ik nadien allemaal van Wikipedia moeten halen.

Nu ik wat meer over het trieste leven van Camille Claudel weet, vind ik dat de film daar wel wat in tekort schiet, er is nog zoveel meer te vertellen.

Cinematografisch was het allemaal dik in orde, en zoals ik al zei, de film, maar vooral Julliette Binoche maakten indruk.

Hier ben ik terug. Ik zag de film vorige maandag 31.03.2014.

Het is verschrikkelijk hoe men onder allerlei voorwendsels deze zo getalenteerde vrouw in de psychiatrie terecht bracht.

Juliette Binoche toont nog maar eens dat ze een rasartieste is.

Je ziet hoe Camille lijdt en je gelooft in haar huilbuien.

Het is wel zoals Hannibal terecht opmerkt dat enige voorkennis nodig is om een en ander beter te begrijpen.

Ik kende haar tragisch leven en had die andere film over Camille ook gezien.

Een leven en een film die me niet loslaat.

Echte cinema!!

De film speelt zich natuurlijk af op slechts drie (redelijk onbeduidende) dagen. Er is niet echt veel ruimte om het hele levensverhaal van Claudel uit de doeken te doen. De film wordt hier de 'anti-biopic' genoemd en dat is het ook: geen echte biopic, maar eerder een impressie.

Film is best oké, maar ben net als bij Flandres en Hors Satan toch weer enigszins teleurgesteld in Dumont. De sfeer in de instelling is beklemmend en claustrofobisch, Binoche staat goed te acteren, maar het ligt er allemaal nogal dik op. Vooral dan broerlief die als pilaarbijter allerlei moralistische praatjes komt spuien over hoe verderfelijk het kunstenaarsbeestaan wel niet is. Ook is het zo'n film waarvan je weet dat het allemaal zal eindigen met een frontaal shot van het hoofdpersonage die in het niets staart.

Een paar dagen uit de dertig jaar opsluiting van de beeldshouwster Camille Claudel.

De film ademt de hartverscheurende droefenis uit van een klooster met geesteszieken. De vele close-ups van het hoofdpersonage (een weer sublieme Juliette Binoche) verhogen nog het pijnlijke dat ervan uitstraalt, temeer omdat blijkt dat de internering niet is gerechtvaardigd en door haar eigen familie is opgelegd.

Heel treffend is de Don Juan-scène, die even een lach brengt maar dan toch weer aanleiding is tot wanhopig verdriet.

Wie een volledige uitleg wil over het waarom komt niet aan zijn trekken, maar dat was in deze film ook niet de bedoeling, al heb ik toch de indruk dat men met het optreden van broer Paul, toch de ongerijmdheid van de toestand heeft willen onderlijnen.

Op Wikipedia las ik over Camille Claudel dat ze niet zo'n rooskleurige jeugd heeft gehad, vooral omdat haar moeder nooit over het verdriet is gekomen van haar eerstgeboren zoon die slechts twee weken heeft geleefd. Hierdoor wilde ik meer weten over de Franse beeldhouwster en toen zag ik per toeval deze film met Juliette Binoche te liggen in de bibliotheek.

De film is soms net een schilderij van Van Gogh dat tot leven komt; de doeken die hij schilderde in de Provence aan het einde van zijn leven. De kloostertuin, de olijfbomen, het berglandschap... Niet zo heel vreemd natuurlijk, het klooster waar Claudel tot haar dood zat opgesloten ligt hemelsbreed maar zo'n 15 kilometer van Saint-Rémy en de psychiatrische inrichting waar Van Gogh zich vrijwillig heeft laten opnemen, St-Paul-de-Mausole.

Binoche durft zich bloot te geven voor de camera. Zonder make-up, witte huid en haar dat zo zwart is dat het blauw erdoorheen schemert. Haar huilbuien zijn hartverscheurend om te zien, door de close-ups is het verdriet haast voelbaar. Het deed mij ook denken aan die heftige scenes van Renée Soutendijk in het krankzinnigengesticht in Van De Koele Meren Des Doods.

Maar gelukkig lacht Binoche ook vaak, met/om de andere patiënten. Die grappige scene dat ze hun tong naar haar uitsteken... En de laatste scene met die lach, alsof ze zich eindelijk neerlegt bij haar lot.

Typisch Dumont, en dat bedoel ik positief, hoewel de film een beetje uitgezeten dient te worden, om juist niet voor de al verfilmde levensfase van jong en mooi met de oudere Rodin te kiezen, maar drie dagen op oudere leeftijd in het gesticht! De film is zeer geschikt voor een klein filmhuis, met weinig anderen in de zaal, terwijl het buiten regent.

Deze film moet je volgens mij zien als een vervolg op Camille Claudel (1988), vandaar de titel. Verder zijn het heel andere films. De eerste toont het verhaal, het is biografisch en dramatisch. De tweede richt zich op de verschrikkelijke status quo die er in de laatste 29 jaar van het leven van Camille ontstaat. Bruno Dumont doet dat in een fraaie setting, een soort Romaans klooster wat als psychiatrische inrichting dient, vol goedwillend personeel (gelukkig geen antipsychiatrie hier). Het kleurenpalet en de composities, vooral binnen, zijn erg mooi. De film bevat een vorm van verstilling maar is niet statisch. Op het gezicht van Binoche zijn de zintuigelijke prikkels van licht, wind, geur en kleur af te lezen. (Overigens vond ik haar in de huilscenes minder overtuigend.) Als er gesproken wordt, dan is dat bijna altijd in monologen. Hierbij wordt de paranoia van Camille niet verdoezelt, maar wat broer Paul allemaal uitkraamt aan religieus fanatisme is toch wel zeer merkwaardig en ergernis opwekkend. Op het moment dat hij ten tonele verschijnt boet Camille Claudel 1915 ook wel wat in aan kracht. Het wordt bijvoorbeeld niet duidelijk wat Paul bij die priester doet, die hele scene hangt in het luchtledige. Uiteindelijk roept de film meer vragen op dan dat ze beantwoordt. Dat is prima, maar Dumont laat het mijns inziens toch een beetje liggen om er iets krachtigers van te maken. Los van de knappe cameravoering weet Camille Claudel 1915 inhoudelijk en narratief niet te verrassen. Maar misschien heb ik bepaalde lagen van nuance gemist die zich afspelen op het gezicht van Binoche en in de uitgerokken shots.

Oh. Dumont.

Als ik zijn naam eerder had gezien had ik de film wellicht laten liggen, want de vorige van hem lag me bijzonder zwaar op de maag. En deze doet dat ook weer.

Echt veel om enthousiast van te worden kan ik er niet in vinden - Ja, Binoche speelt best goed, maar daar staat tegenover dat ze in elke scene eerst en vooral Binoche is - niet Claudel. De Franse cinema is al veel te lang overheerst door Binoche en Huppert, en elke keer komt daar weer zo'n beetje hetzelfde soort rol uit die we dan kennelijk indrukwekkend moeten vinden. Ik ben daar wel een beetje op uitgekeken eerlijk gezegd.

Erger wordt het als je wat verder in de geschiedenis duikt - en dan begint het er toch wel wat erg naar te ruiken dat Dumont hier en daar wat dingen verzonnen heeft om het verhaal maar op te leuken - tenminste, ik kon nergens een bron vinden die de lezing die de film vertelt bevestigd. Dat doet ook de vraag op waarom Dumont ervoor kiest om precies dit verhaal te willen vertellen - en dan al helemaal als het ietwat fictief is. Een zelfverzonnen griezelfilm over de menselijke aard, gebaseerd op echte personen. Kwalijk, op zijn minst.

Wat me ook verkeerd schiet is de opzettelijk jaren-20 achtige beeldkwaliteit. Je kan daar een artistieke keuze in zien wellicht, maar als ik iets verder kijk zie ik het ene na het andere blijk van slordige productie en gebrek aan behoorlijk vakmanschap - een buitenscene op een zonnige dag waarbij de schaduwen alle kanten uit gaan, om maar even een voorbeeld te noemen.

Ik kan het met Dumont niet worden, zoveel is wel duidelijk.