O Som ao Redor (2012)

Kleber Mendonça Filho was in een vorig leven filmrecensent. Hij weet dus goed te kijken hoe een film wel moet werken en besloot uiteindelijk ook zelf maar een prent te draaien. Dat hij goed heeft gekeken maar ook het gevoel heeft, het vak in de vingers zeg maar, is met deze O Som ao Redor wel duidelijk geworden.

De film bevat nauwelijks plot. Eerder krijgen we beelden van een aantal doorsneebewoners (echt eens doorsnee voor de verandering) in een woonblok in de kustplaats Recife. Zo er is Sue Francisco, baas van de helft van het onroerend goed in het blok, zijn kleinzoons Dinho (een boefje) en Joao die meer bezig is met zijn vriendinnetje dan met zijn omgeving. Ook is er Bia, die last heeft van honden en ten slotte nog enkele bewakers die hun diensten aanbieden. Hen zie je bij de nachtelijke rondes die zij rond het blok maken.

Filho verweeft dit tot een knap geheel. Van alle personen weet hij net genoeg informatie te geven dat alle lijntjes duidelijk worden – er wordt nooit hardop verteld wat de onderlinge relaties zijn, maar uit naturelle dialogen kun je dit doorheen de film wel weten uit te puzzelen -, ook krijg je net genoeg mee om iedereen te leren kennen. Zo krijg je echt een mooi portret. Nergens echter komen er heel absurde situaties. Filho toont een jongen die vrijt met zijn vriendin, maar evengoed hen beide aan de ontbijttafel, Chinese les voor de kinderen van Bia thuis, een vergadering van de huurders in het blok over de vraag of de conciërge ontslagen moet worden en een moeder die kijkt of haar kinderen nog aan het spelen zijn.

Wat wil Filho hiermee zeggen? Hij toont zeer duidelijk een middenklasse, de hogere nog wel –men heeft bijvoorbeeld geld voor schoonmaaksters, spelcomputers in huis en kunnen een 40”-breedbeeldtelevisie kopen- waar geen echt grote problemen spelen. Er zijn geen mensen in scheiding., geen lastige kinderen, hoogstens misdaad waar men in heel Brazilië last van heeft. Filho is niet geïnteresseerd in de Favela’s maar in het lot en leven van de gewone mens. Hun angsten die voortvloeien uit de omgeving, uit de kleine dingen des levens (een gestolen autoradio, dat soort dingen) en hun irritaties onderling in een urbane atmosfeer (en echt, dit is niet de meest beroerde plaats om te leven). Filho heeft met Recife zo een perfecte plaats gevonden. Het is er schoon, de zielloze torenflats zijn kraakhelder wit en er is overal wel groen te vinden. En ja, ik houd wel van dit soort kale strakke architectuur. Maar ook zijn overal hekken geplaatst – extra tralies bij de voordeuren, hekken rond speelpleinen.

Dit alles weet hij te vatten met heerlijke gracieuze camerabewegingen, veel lange (tracking)shots, mooie kadreringen en veel gebruik van wit en groen. Zo krijg je een helder beeld dat net niet klinisch aandoet. Het leeft nog net. Maar bovenal zijn het de geluiden die vervreemden en beangstigen. De muziek is prima, maar het is vooral een dreun die af en toe dodelijk effectief is en vooral alle geluiden uit de omgeving; geïsoleerd en verstrekt . Of het nu langsrijdende auto’s zijn, een lift die wat kraakt, een schuurmachine of een paar rolschaatsen die tikken over de betegelde vloer van een parkeerdek. Speelt Filho hier ook in op alle filmclichés en gebruikt hij deze optimaal?

Al met al een zeer interessante films, die je constant op je hoede laat zijn voor gevaar achter elke hoek,die er uiteindelijk niet is. Deze film verdient meer dan de 12 stemmen van nu. 5,0*.

Het begint heel erg goed, mooie impressionistische kijk in een Braziliaanse buitenwijk waar vooral de middenklasse woont. Waar ik eigenlijk een nihil narratief had verwacht (naar horen zeggen) vind ik er juist te veel verhaal in zitten. Vooral in de tweede helft met die twee kerels van de beveiliging.

Recife is in de eerste helft van de film de hoofdpersoon, en in een impressionistische schets werkt dat prima, ondanks dat de shift tussen personages niet altijd goed werken. Maar de narratieve focus in de tweede helf haalde me mij helemaal uit de film na een uitstekend eerste uur. Wel erg vakkundig geschoten, voral de tracking shots zijn zeer effectief gebruikt. Had veel beter kunnen en moeten zijn. Wel benieuwd naar de volgende van Filho.

Eerste half uur hebben we eigenlijk nog geen idee waar we nou precies naar aan het kijken zijn, maar dan grijpen alle personages en gebeurtenissen flink in elkaar en wordt de sfeer grimmiger.
Doet wel een beetje denken aan zoiets als "Amores Perros" al is deze regisseur duidelijk geen hondenliefhebber: briljante scene met "Another One Bites the Dust" en erdoorheen jankende hond.
Uitermate sterke en beklemmende Braziliaanse film.

Een film die mij wel heel goed ligt maar uiteindelijk teleurstelt in een gigantische anticlimax die de film geen goed doet. De subtiele sounddesign; omineuze dreunen die een bepaalde spanning, vervreemding creëert verzandt uiteindelijk in een matige nietszeggende film. De film is vakkundig, stijlvol geregisseerd maar er ontbrak mij uiteindelijk een bepaald doel of boodschap waardoor er voor mij niks te halen valt wat ontzettend jammer is want voor de rest is wel het genieten.

Deze film moest het van mij vooral hebben van het sterke eerste deel, dat begon met een zeer mooie scène van een meisje die zich rolschaatsend een weg baande over de vloer van het autoparkeerdek. En ja, hoe leg je een voortdurend blaffende hond tijdelijk het zwijgen op. Doe een soort drug in een stuk vlees zodat hij een tijdje van de wereld is. Had ik ook moeten doen met al die rothonden in mijn buurt die mij soms slapeloze nachten hebben bezorgd.

Het tweede- en derde deel waarbij de segurança's steeds meer een hoofdrol voor zich op gingen eisen vond ik een stuk minder interessant, naar het einde toe ging het voor mijn gevoel zelfs te veel drama worden wat het heerlijke Braziliaanse sfeertje zoals wij zagen in het eerste deel "Cães de Guarda" niet ten goede kwam. Heel jammer eigenlijk. Voor mij had de hele film mogen lopen zoals in dat uitstekende deel dat een mooie sfeertekening was van het Braziliaanse leven dat zich gelukkig voor de afwisseling zich eens niet afspeelde in de favela's maar in een wijk die bewoond werd door een welvarende middenklasse.

3,5*

Doorlichting van de bewoners van een flatgebouw.

De meeste hebben wel iets bijzonders wat dan uitmondt in enkele knappe en goed geacteerde scènes, maar verhaallijnen die echt uit de band springen en toch geloofwaardig blijven moet ge niet verwachten. Wel valt er aan een pak details die zo losjes en onverwacht opduiken een beeld te vormen over de personages in kwestie en uiteindelijk moet dit de funwaarde van de film grotendeels uitmaken, ook al blijft de kijker die de besluiten zelf maar moet trekken, over bepaalde toestanden in het ongewisse.

De bewoners van een straat in de Braziliaanse stad Recife (geen favela) krijgen te maken met een bewakingsdienst, maar niet iedereen is even overtuigd van de noodzaak hiervan. De komst van de bewakers lijkt echter een onrust op te roepen die tot dan toe niet bestond. Goed uitgewerkte personages maken het mogelijk om het effect van de bewaking te tonen vanuit verschillende perspectieven, maar het zijn de momenten waarop de mensen zwijgen die je het meest bijblijven en dat was precies de bedoeling. Veel lof gaat dan ook uit naar het door Kleber Menconça Filho ontworpen soundtrack.