Tristana (1970)

verschijnt in December op (Britse) DVD dankzij het BFI label, en twee maanden eerder komt ook nog eens L'Age D'Or en Un Chien Andelou op een DVD uit (ook via BFI).

info via The Masters of Cinema Series | Eureka! - eurekavideo.co.uk (zie releaselijst!)

Schitterende rollen voor Deneuve en Rey in een mooie, maar wat traag op gang komende film.

Voorlopig houd ik het op een dikke 3,5*

PS: in de beschrijving staat Don José, terwijl de beste man in de film Don Lope heet.

De eerste vier films die ik van Buñuel zag waren allemaal raak, maar dit is nu helaas al de tweede tegenvaller op rij. Ik had zelfs erg veel moeite om in de film te komen en alleen Fernando Reys sterke acteerwerk hield me bij de les. Schijnbaar kan niemand zo goed rijke heren spelen die even charmant als gluiperig zijn. Aanvankelijk dacht ik dat dit weer zo'n satire op de bourgeoisie zou zijn, zoals de meeste Buñuelfilms, maar de regisseur houdt zich hier opvallend in en maakt een sympathieker portret dan gewoonlijk. Dit blijft echter naar Buñuelmaatstaven, dus er zitten veel slechte kanten aan de personages. Ze worden hier echter wel een wat menselijkere blik gegeven. Sommige bronnen noemen Tristana satirisch, maar ik haalde het er niet uit. Een probleem dat ik wel vaker bij Buñuel heb is dat ik bijster weinig weet van de Spaanse dan wel Franse upperclass en zijn bourgeoisie en dat ik vaak subtiele verwijzingen mis. Nooit was dat gevoel sterker dan hier.

Ondanks de wat genuanceerdere aanpak vond ik het niet allemaal even interessant. Sterker nog, misschien was de subtielere aanpak wel de hoofdoorzaak. Nooit gedacht het te zeggen, maar Buñuel kwam hier wat saai op me over. Catherine Deneuve is een gerespecteerde actrice die inderdaad boeiende keuzes maakte in haar carrière, maar ik vind haar vaak wat vlak acteren, iets wat hoogstens gecompenseert wordt door haar bijzondere schoonheid. Dat geldt ook voor deze film, of in ieder geval het grootste deel ervan. Zeker tijdens de eerste twee-derde van de film moest de sympathie vooral bij haar liggen, maar ze speelt gewoon niet een echt interessant personage en Buñuel is te afstandelijk om daar meer uit te halen.

Pas in de laatste derde of zo wordt het interessant, ja zelfs enigzins briljant. Ietwat te laat dus, maar beter laat dan ooit. Na de amputatie lijkt de film eindelijk een kernpunt gevonden te hebben. En je ziet Deneuve ook meteen opleven. Schijnbaar is ze een betere ijskoningin dan engel. Het omdraaien van de machtstrijd levert boeiende scènes op, al kan Buñuel een wat al te cryptische slotscène weer niet laten.
2,5*

Meer ingetogen dan de meeste van zijn andere 'latere' films. En ik was eerlijk gezegd wel weer toe aan een wat minder gekke Bunuel. Had als laatste zijn officieuze trilogie The Discreet Charm of the Bourgeoisie, The Phantom of Liberty en the Milky Way gezien en ik weet niet wanneer ik hem beter vind; als ie zich wel of niet weet in te houden.

Tristana is overduidelijk de voorloper van bijvoorbeeld Bitter Moon. De machtsspelletjes tussen Rey en Deneuve zijn zeer integrerend. Heerlijk om naar te kijken. Bunuel speelt geweldig met thema's als gestolen onschuld, jaloezie (kijk ook zijn Mexicaanse voorloper El! eens) en machtsspelletjes. Levert veel interessante scenes op. Ik kies voor elk thema mijn favoriete moment(en). Voor de onschuld Deneuve die altijd een favoriet kiest (een pilaar, een straat) en Rey die dat uiteraard maar onzin vindt. Jaloezie: het thuishouden van Deneuve, wat natuurlijk nooit goed kan gaan. Machtsspelletjes; diverse momenten eigenlijk. Het naakt gaan staan voor het raam, de ijskoude bruiloft, het afwijzen van Rey tijdens de huwelijksnacht, het niet bellen van de dokter.

Verder zitten er nog veel interessante zijweggetjes in de film zoals de roddel en achterklap van de zogenaamde vrienden van Rey en is dit ook weer een film over de aftakeling van de aristocratie. Verder is dit tot op zekere hoogte ook wel weer surrealistisch. En dan heb ik het niet perse over de incidentele droomsequentie of het terugspelende einde, maar veel meer over de haast surrealistische sfeer en manier van doen. Als je de film zag, weet je vast wat ik bedoel. 4 sterren voor opnieuw een voortreffelijke film van Bunuel.

Mooi filmpje, mijn eerste Buñuel. Ik had het eigenlijk zelfs allemaal wel wat zwaarder en surrealistischer verwacht. Ik vond de films zelfs een vrij luchtige ondertoon hebben. Het eerste uur was overduidelijk het beste, en kent een aantal mooie scenes (de nachtmerrie van Tristana, de ontmoeting met Franco Nero). Ik vond de film helemaal niet zo traag op gang komen, eerder traag aflopen. De rol van Fernando Rey is (zoals al eerder gezegd) ge-wel-dig. Ook Catherine Deneuve deed het prima. Verder dus een mooie film van Buñuel. Luchtiger dan ik had verwacht. Ik ga zeker meer van Buñuel zien. Voldoende voor dit filmpje.

Thematisch zeer rijke en magistraal gecaste film over de zoektocht van een vrouw naar vrijheid. De onderdrukking van de protagoniste Tristana wordt meermaals gelinkt aan het ongelijke politieke systeem toentertijd in Spanje. Ook wordt Tristana slachtoffer van de hypocriete, contradictorische visies van haar voogd Don Lope: een typische kleinburgerlijke liberaal die langs de ene kant preekt over (seksuele) vrijheid en gelijkheid, maar langs de andere kant misbruik maakt van het financieel afhankelijke jonge meisje door zich op te stellen als zowel een dominante patriarch als een jaloerse minnaar:

"I don't attempt to pose my will on you. That's why we're happy, because neither of us has lost our sense of freedom."

"But if I catch you fooling around, I'll kill you."

Op vlak van sociale interactie een zeer interessant gegeven, omdat Tristana bijgevolg zowel de echtgenote -als dochterrol moet vervullen.

Ondanks zijn slechte karakter, is het zowel voor Tristana als voor de kijker onmogelijk om geen medelijden met Don Lopete voelen. Het onderwerp ouderdom heeft Bunuel op een melancholische wijze in zijn film verwerkt, wat de film bovendien iets autobiografisch heeft. De droomsequentie is trouwens gebaseerd op één van zijn eigen dromen en dient in de film als een soort van 'self-furilling prophecy'.

De driedelige transformatie die Tristana doormaakt is fascinerend. In het begin zien we haar in een ondergeschikte kinderrol: naïef, speels en gehoorzaam. Na het ontmoeten van een schilder, verandert ze in een rebellerende adolescent, ineens heel mondig en erg wisselvallig qua gemoedstoestand. Na de amputatie van haar been wordt ze echter weer in een afhankelijke rol geplaatst. Ironisch genoeg is ze daardoor veel dominanter, egoïstischer maar toch evenwichtiger geworden. Ze is als het ware de gelijke van Don Lupe geworden, een verbitterd oud kreng. Dat blijkt uit hoe ze zich hautain opstelt tegen de lager geplaatsten en zich een dominante seksuele rol aanmeet tegen de doofstomme Saturno.
Don Lupe is op zijn beurt weer veel ondergeschikter geworden door de tirannie en onverschilligheid van Tristana en moet zelfs noodgedwongen vrede sluiten met de door hem ooit zo gehate clerus.
Aan het einde van de film zien we hoe Tristana de ultieme vrijheid heeft verworven door een keuze te hebben tussen leven en dood. Ze heeft het sociaal/politieke systeem waarin ze gevangen zat, volledig overwonnen.

In de herziening: helaas moet ik er even een punt afhalen.

Minder mooi gefilmd dan ik in mijn gedachten had.

Verhaal zelf blijft natuurlijk wel geweldig, net als dat het één van de toppers in de filmografie van Bunuel blijft.

Deneuve groeit van hulpeloos meisje onder voogdijschap van haar minnaar ome Fernando Rey naar degene die de macht in de relatie langzaam overneemt.

Tegenvaller, deze film van Buñuel

Moeilijk te zeggen waar het hier nu precies aan schort. Ik had in ieder geval enorm veel moeite om in de film te komen. Misschien kwam het door de vorige films, die ik van hem zag en verwachte ik hier teveel van.

Ik zag vooral een erg afstandelijke film over de Spaanse upperclass. Wel is het acteerwerk van vooral Fernando Reys erg goed. Catherine Deneuve doet het redelijk, maar wist me niet echt te pakken, iets wat haar in Belle de Jour ook al niet lukte. Visueel is het allemaal niet geweldig. Tristana heeft qua kleurgebruik erg veel bruin en grijstinten, wat op zich goed past bij de soberheid die het uitdraagt, maar mooi is het niet altijd.

Het laatste half uur is duidelijk het sterkst. Vooral de ontwikkeling die Deneuve heeft doorgemaakt is aardig goed uitgewerkt en tevens het moment dat het duidelijk ook echt boeit. Jammer alleen dat het zo lang duurde voordat dit niveau bereikt werd.

2,5*

Catherine Deneuve en ook Fernando Rey zijn verbluffend in deze zeer sterke Buñuel-film over zucht naar vrijheid enerzijds, bezitterigheid anderzijds. Maar naast deze korte synthese zit er nog heel wat in deze, in de eerste plaats karakterstudie, al was het maar dat het begrip vrijheid door de twee hoofdpersonages verschillend wordt geïnterpreteerd en ook dat misprijzen en genegenheid niet ver uiteen liggen en dat macht verrassend snel wisselt.

Enscenering en fotografie erg stijlvol in een aan iedere cinefiel aanbevolen, minstens te proberen, film.

Boring, dat is het enigste wat ik nu kan zeggen over deze film waarin eigenlijk niks bijzonders gebeurde. Ook veel te braaf allemaal. Misschien komt dat omdat deze film destijds in Spanje geproduceerd werd. Tja, en het Spanje van begin jaren zeventig is nog altijd het Spanje van dictator Franco waarin preutsheid troef was. De scène van Deneuve voor het open raam waarin zij de doofstomme jongen haar borsten toonde, nou ja toonde, we zagen natuurlijk geen borsten, was daar een sprekend voorbeeld van. Ook Belle de Jour grossierde in preutsheid. Of dat komt vanwege Catherine Deneuve weet ik niet, maar anno 2013 moet je bij mij daar niet mee aankomen. Deze film van Buñuel valt bij mij na herziening dus flink door de mand. Eerder overkwam mij dat bij zijn bekendste film Belle de Jour. De volgende keer "La Voie Lectée" nog maar eens herzien. Misschien dat mijn waardering daarvoor onveranderd blijft.

3,0*

Prachtige film met mooie ensenering. Goede rollen.

Film had wel wat minder preuts mogen zijn, dat klopt.

Mijn derde Buñuel, na Los Olvidados en Viridiana, maar nog steeds wil het me niet lukken om meer dan 3* uit te delen. Het acteerwerk en de sfeer zijn keurig, en de oude ridderstad Toledo (die er nog steeds zo uitziet) geeft het ook de nodige charme. Ook het verhaal lijkt op zich boeiend, maar het mist toch iets en daarmee doel ik niet op het grotendeels afwezige surrealisme.

De film is een verfilming van het gelijknamige boek uit 1892 van Benito Pérez Galdós, een van de bekendere Spaanse schrijvers naast Cervantes. Buñuel verplaatst het verhaal met enkele decennia naar de jaren '20 van de vorige eeuw (hoewel opgenomen ten tijde van Franco speelt het zich dus niet in die periode af). Het werd geschreven in een tijd dat de Spaanse vrouw zich in alle opzichten (wettelijk, financieel, emotioneel) probeerde te emanciperen van de man, en daar gaat het verhaal dan ook voor een flink deel over. Het boek (dat minder preuts is dan de film) wordt gestut door drie pijlers: Lope, Tristana, en de schilder, en is in zekere zin een aanklacht tegen de samenleving van destijds en de ondergeschikte, afhankelijke, rol van de vrouw daarin. Die achtergrond gaat een beetje verloren in de film, omdat die samenleving met de vrouw als ondergeschikte (een vanzelfsprekendheid ten tijde dat het boek uitkwam) in de film niet zo vanzelfsprekend of helder naar voren komt.

Een ander probleem is dat de derde pijler uit het boek, de schilder, in deze film bijna tot een figurant wordt teruggebracht, waardoor de soort van driehoeksverhouding niet zo goed uit de verf komt. Tot slot is dit een film waar je moeilijk blanco in kunt stappen wil je alles eruithalen wat Buñuel probeert over te brengen, en dat is wel jammer, het mist als het ware een inleiding.

Een magere 3*

Er was een tijd dat Viridiana (1961) in mijn top 10 stond . Viridiana (1961) is wat mij betreft nog steeds een meesterwerk , Tristana (1970) is echter de laatste tijd toch wel uitgegroeid tot mijn lievelingsfilm van Luis Buñuel ! Erg mooie film en ik ben ook van mening dat Tristana (1970) zijn minst gedateerde film is .

***** / *****

Matige film over een oude man die voogd wordt over een jonge vrouw als haar moeder overlijdt. De verschuivende machtsverhouding tussen de twee hoofdpersonages is nog wel boeiend, maar van de rest is me vast flink wat ontgaan (wat was bijvoorbeeld de functie van de doofstomme jongen). Ook de sprongen in tijd waren vaak onduidelijk. Net geen 3.0 sterren.

Ik heb in de loop der jaren vele films van Buñuel gezien, maar geen enkele daarvan heeft mij ooit echt bij de lurven gegrepen, en bij herziening is Tristana daarop geen uitzondering. Het gegeven is interessant genoeg, de uitwerking is op papier degelijk en effectief, en Fernando Rey is geknipt voor deze rol, maar de visuele stijl ligt me niet, de personages blijven op afstand, en Deneuve doet haar rol niet echt tot leven komen. Het zal eerder aan mij dan aan Buñuel liggen, en dat meen ik niet sarcastisch, maar waar zijn denkwereld wel de mijne zou kunnen zijn is zijn filmwereld dat absoluut niet.

#Metoo film avant la lettre. Zou zich prima lenen voor een moderne hervertelling. Subtiel verhaal en goed gespeeld. Helaas kon het mij niet erg boeien. Personages en omstandigheden spraken me niet erg aan.

Krappe 3

Ook voor mij niet een van mijn favoriete Bundels, helaas. Met deze acteurs is het niet zonde van je tijd, maar het was geen Viridiana of Los Olvidados.

Met deze Bunuel kon ik wat minder. In dit geval gaat het vooral om een machtsstrijd tussen een rijke oudere man die de jonge Deneuve (die hier op haar 27e een in het begin 18-jarige speelt). En die machtsstrijd gaat deels over Bunueliaanse thema's. Het gevecht tussen je fantasieën de werkelijkheid bijvoorbeeld. Dit keer ook het gevecht tussen vrij willen zijn maar ook de ander willen bezitten.