El Ángel Exterminador (1962)

Uiteindelijk is het bij filmkritiek "niemand" z'n probleemn natuurlijk. Bunuel maakte (allicht) de film die hij wilde, Goto kon zich maar moeilijk vinden in de keuzes die hij maakte. Kritiek is verder ook nooit echt makkelijk of moeilijk, maar gewoon een uiting van wat je van een film vond. Het wordt misschien wat lui verwoord af en toe, maar veel verandert het niet.

Grappig dat deze film op RYM een gemiddelde heeft van meer dan 4* en dat ie hier maar matigjes wordt gewaardeerd. Moet zeggen dat ik 'm ook niet zo'n meesterwerk vind als op een hoop andere plekken wordt aangegeven. Ik hou best van wat scherp commentaar op menselijke natuur, bourgeois hypocrisie en religieuze dogma's, maar ik heb het idee dat hij dat in een film als Belle de Jour een stuk beter doet. Ook qua surrealisme is deze film niet zo heel uitzonderlijk en kan je voor dat element beter Phantom of Liberty kijken. Uiteraard zitten er een hoop aardige momenten in, maar hij is mij een beetje te vlak en moeilijk om doorheen te komen.

In de commentaren van de Arrow dvd lees ik hetzelfde, en op IMDb ook in sommige posts.

Wat de film zelf betreft, die viel me toch iets tegen. Best vermakelijk en leuk voor analyse, maar eerlijk gezegd wel wat saaiig. Wat muziek had het geen kwaad gedaan, denk ik. Ik las dat Bunuel eigenlijk verder had willen gaan, als hij deze film in Parijs had gemaakt. Daar ben ik dan wel nieuwsgierig naar. Het is vooral het gegeven wat aantrekt, de uitvoering zelf was ik minder van onder de indruk, vergeleken met andere Bunuels uiteraard. Wisselend acteerwerk ook. Ik heb nog een aantal grote Bunuels te zien, ondanks dat de teller alweer op 8 staat. De afgelopen paar vielen wat tegen, hopelijk vallen Discreet Charm en Tristans weer wel aan de Viridiana en Los Olvidados kant van mijn waardering. Opvallend rustig trouwens, eerste posts in ruim een jaar en we zitten nog steeds op pagina 1. Niet de meest levende Bunuel dus. Wat euroshoppers opmerking betreft, IMDb zit ook op 8,1, MM op moment van schrijven 7,0 (3,50*). Maar er zit wel vaker een punt of meer verschil in IMDb en MM.

Een bijzondere film is het wel, deze Buñuel. En eindelijk eentje met een voldoende hoeveelheid surrealisme die ik ten onrechte in al zijn films verwachtte, want eerlijk gezegd stellen zijn langspeelfilms mij wat surrealisme betreft erg teleur, en dat doet deze niet. Los van de loslopende handen, beren, schapen en kippepoten zit het surrealisme al meteen in het script verweven en is het uitgangspunt van de film al een surrealistisch gegeven. Wat minder bijzonder is, is om een gezelschap te zien die om wat voor reden dan ook (of zonder reden) ergens vast is komen te zitten, dat is tegenwoordig in ieder geval een heel bekend en gewoon concept in films, en wat Buñuel die gezelschap laat meemaken (de afbraak van de bourgeoisie) is qua gebeurtenissen helemaal niet bijzonder ten opzichte van dergelijke films. Vind het overigens prima materiaal voor een toneelstuk, beter dan voor een film eigenlijk. Dat de mensen het slachtoffer worden van hun eigen denkwijze en gebruiken en dat ze daardoor vast komen te zitten maakt van de film toch wel een beetje een psychologische horror.

Buñuel had het liever in Parijs of Londen opgenomen, en ik moet zeggen dat Parijs waarschijnlijk een betere locatie zou zijn geweest om het verwerpelijke van de bourgeoisie (niet voor niets een Frans woord) tot uiting te laten komen.

Het einde maakt volgens mij wel veel duidelijk. Buñuel's hekel aan de kerk is denk ik wel algemeen bekend (en als je weet wat de kerk in Spanje o.a. onder Franco uitgehaald heeft dan is dat ook heel normaal) maar is denk ik wel cruciaal om het einde en misschien zelfs de hele film te begrijpen. De ontknoping, de boodschap van de laatste scène, waarin je een kudde makke schapen naar de kerk ziet lopen zodra ze de kerkklokken horen luiden lijkt me wel helder, en ik vermoed dat de geblinddoekte schaap van eerder in de film daar ook verband mee houdt. Ik zie daar ook een stukje herkenning in wat betreft dat hele middenstuk, de mensen, streng vasthoudend aan hun normen en gebruiken, zitten vast, in dit geval in de kerk, en slagen er niet in om het te verlaten. En dan valt misschien de titel "The Exterminating Angel" (een term uit de Bijbel) ook op zijn plaats. Dat is in ieder geval wat ik als een plausibele interpretatie zie.

Jammer dat het middenstuk tegenwoordig niet zo bijzonder is, daardoor neigde ik heel de tijd niet verder dan de 3* te komen, maar door het einde geef ik het toch een halve ster extra. Met 3,5* is dit dus de beste, en meest surrealistische, Buñuel die ik tot nu toe heb gezien.

Waarom dat dan? De film speelt zich bijna volledig binnen af.

Omdat het dan met Parijzenaren zou zijn, en die hebben al behoorlijk last van zo'n zelfingenomen en verheven imago wat prima bij de bourgeoisie past waar Buñuel hier korte metten mee probeert te maken. Meer dan met Mexicanen, die staan nou niet bepaald bekend als een bourgeois volkje. De Franse taal is bovendien ook nog elitair (zo is het ontwikkeld, door de taal moeilijk te maken waardoor de elite zich met hun taalgebruik van de ongeschoolden kon onderscheiden), wat ook weer past bij de sfeer die Buñuel wil overbrengen. En in Parijs vind je trouwens ook genoeg pompeuze gebouwen (zowel van buiten als van binnen) die zich prima lenen voor dit verhaal.

Niet helemaal mee eens, maar het is in elk geval duidelijk nu. Wel benieuwd wat Bunuel er zelf over zei.

Onder het motto "beter een late reactie, dan geen reactie":

Ik heb deze film in het verleden ooit bekeken met mensen van religieuze aard, die de dubbele bodem niet doorzagen. Let op: het is niet mijn bedoeling hier diezelfde mensen te stigmatiseren, of de totale groep der religieuzen over één kam te scheren. Als je je op het standpunt stelt dat de mensen uit de film hun vrije wil hebben behouden, maar in hun beweging worden belemmerd door de één of andere wraakengel, kom je natuurlijk op een heel ander interpretatieniveau uit. Dan komt onverwachts het begrip "horror" naar boven.

Met de keuze van zijn titel lijkt Buñuel een dergelijke misinterpretatie bij de groep, die op de korrel wordt genomen, mogelijk te willen maken. Of is dat te cynisch gedacht?

Prima film weer van Buñuel waarin hij de upper-class leuk neerzet in dit komische geheel. De film speelt zich bijna helemaal op één locatie af, iets waar ik altijd blij van wordt. Een paar lekker (licht) bizarre scenes zorgen voor een fijne afwisseling van sfeer, hilariteit en spanning. Wat Buñuel probeert te vertellen zal ongetwijfeld tussen het kuddegedrag van de mens (de schapen) en het totaal ongrijpbare liggen, maar in deze film wordt alles wel erg vermakelijk geportretteerd. Een film die wel eens kan blijven hangen.

Leuke film met een simpel en daardoor ook vrij geniaal gegeven- mensen durven een kamer niet uit. Door een puur mentale barriere te plaatsen waar iedereen zich bovendien aan houdt (ook mensen van buiten durven niet naar binnen) krijg je een absurde situatie, die je kritiek op de maatschappij van (letterlijk) insiders en outsiders zou kunnen noemen. Mensen zitten zo gevangen in sociale conventies dat daaruit breken letterlijk onmogelijk is. Dat de kerk het volgende doelwit wordt is niet meer dan logisch want dat instituut is (was) nog alomvattender dan de burgerlijke upperclass, als je daar niet bij hoorde was je pas echt een outcast.

Niet alleen het uitgangspunt, ook de film zelf is bij vlagen behoorlijk humoristisch, met name de wereldvreemde commentaren van de gasten en de onderlinge haat die aanvankelijk nog wordt weggemoffeld, maar steeds zichtbaarder wordt aan het eind. Ook geinig was het gebruik van herhaling, zodat je even van je a propos wordt gebracht, zoals de dubbele entree van de gasten, of dialogen die letterlijk herhaald worden maar dan door andere personages.

Nadeel vind ik de grote hoeveelheid personages, een paar hadden wel geschrapt kunnen worden. Het hielp ook niet dat veel mensen op elkaar leken, al was dat wellicht ook wel de bedoeling van Buñuel. Ook sleept het middenstuk wat, en voelde de speelduur langer aan dan de anderhalf uur. Maar al met al toch wel behoorlijk vermakelijk.

PS Drama/ horror???

'El Angel Exterminador' is de eerste volledig geslaagde absurdistische komedie van Luis Bunuel. Thematisch is het een voorloper op films als zijn 'Le Charme Discrete De La Bourgeoisie" en Ferreri's 'Le Grande Bouffe'. In dit geval is het voor een gezelschap hoge heren en dames om onduidelijke redenen niet mogelijk een kamer te verlaten na een copieuze maaltijd. Door honger, dorst en kou gaat alle decorum verloren. Vilein, sarcastisch en hallucinant: Bunuel op zijn best.

na Veni vidi vice ... na I had a dream ... en na Yes we can is nu ook 'blijf in uw kot !' een quote die zonder twijfel aan het lijstje 'historische uitspraken' mag toegevoegd worden. Ja zeker, na Julius Caesar en na Martin Luther king en na Barack Obama mag nu ook onze federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block in de analen van de geschiedenisboeken genoteerd worden. Haar quote is immers de voorbije weken ontelbare keren via pers en social media lieftallig omarmd. Natuurlijk zijn wij bij de pinken indien het gaat om een mijlpaal te erkennen en dus daarom kiezen we een film die MDB goedkeurend zou aanvinken. Immers, de personages van deze film El Angel Exterminador blijven in hun kot, sterker nog, ze kunnen er niet meer uit. Iets (én dat alleen al is een geniale vondst) belet hen namelijk om de kamer te verlaten. Cineast Bunuel grijpt dit uitgangspunt aan om zijn meedogenloze visie van mens, maatschappij en religie (daarom die venijnige epiloog) te geven nl beetje bij beetje verdwijnen fatsoen, respect, beschaafdheid en worden ze gedomineerd door hun dierlijke instincten (lust, honger, agressie). Ik blijf het een schitterende film vinden niet alleen inhoudelijk (een fascinerend surrealisme maar vastgeankerd in realiteit bv de menigte buiten begrijpt het ook niet) maar ook vormelijk. Master Camera man Figueroa (een Bunuel medewerker in zijn Mexicaanse periode maar hij deed ook opmerkelijke Hollywood films) creëert een uiterst geraffineerde visuele design. Cameravoering en opstelling (dat ook de sleutel wordt tot het doorbreken van hun situatie) is bijzonder ingenieus. De kamer is gefotografeerd als een nachtmerrie met veel schaduwen. Bunuel is wel geen dramaturg, hij registreert sec de ondergang van mensheid (zelfmoord wordt daarom als een voetnoot gezien) en de film voel daarom wat academisch aan. Maar EAE is magistraal in het vertalen van een visie naar beelden toe binnen de wijde grenzen van een kunststroming als het surrealisme. Onze minister is alvast fan.

Niet de Buñuel waar ik het meeste filmplezier heb aan beleefd al kan het als satire op de rijke bourgeoisie die neerkijkt op het gewone volk maar eigenlijk niets meer voorstelt, beslist tellen.

Absurde situatie is het alleszins om tot die bevinding te komen, maar met Buñuel moogt ge dat verwachten.

Teleurstellend zijn wel de dialogen, soms wel grappig bedoeld, maar amper geslaagd.

Het surrealisme steekt nog meer de kop op in het slot en m.i. steekt de cineast nog eens extra de draak met de upperclass met ze te vergelijken met een kudde : allemaal gedwee, de een al niet inventiever dan de ander, gewoon vlak en zonder veel betekenis.

Een van Bunuels beroemdere films was te zien in Kino. Het is vooral een intrigerend gegeven. Het lukt de bezoekers van een upper class feestje niet meer om de ruimte waarin ze zijn te verlaten. Dus gaan ze niet naar huis maar blijven ze allen slapen in de woonkamer. Uiteindelijk gaan ze zo ver dat ze een van hen laten sterven . Ondertussen krijgt de buitenwereld door dat er iets aan de hand is, maar het lukt hen niet meer om binnen te komen.

Het is vooral een stevige kritiek van Bunuel op zijn favoriete doelen. De upper class die elke band met de echte wereld kwijt is en de kerk die er met name tegen het einde ook van langs krijgt. Het einde is voor mij een lichte anti-climax. Het is logisch, maar het intrigerende van het begin verliest de film dan wat.

Geslaagde en uiterst boeiende dramathriller van de Spaans-Mexicaanse regisseur Luis Buñuel, die uitstekend gebruikt maakt van de onderliggende originaliteit. Vanwege de onvoorspelbaarheid van het verhaal evenals de surrealistische voortzetting is het Buñuel vergeven dat hij soms iets te nadrukkelijk gebruik maakt van maatschappijkritiek. Het jammere van El Ángel Exterminador is echter dat er teveel personages in een te kleine ruimte zitten, waardoor geen enkel lid de gepaste ruimte krijgt om op te vallen. Het acteerwerk is daardoor weinig opzienbarend, maar daartegenover staat wel een erg intrigerende inhoudelijke vordering. Niet elke escalatie is even geslaagd als de ander, maar eenmaal het einde wordt bereikt zette de film me goed aan het denken. Het vermogen om de kijker stof tot nadenken te geven is niet iets dat iedere filmmaker onder de knie heeft, waardoor deze behoorlijk memorabel uit de hoek komt. Persoonlijk heb ik de film overigens niet beleefd als komedie.

Best een fascinerend gegeven die de film vooropstelt als je meegaat in het verhaal dat men opgesloten was in die ruimte. Het gedrag van de mensen is divers en verandert ook vrij snel. Eerst is er ongeloof en verbazing. Vervolgens is er paniek en angst. Er is woede en er wordt een zondebok gezocht. Alle primaire emoties en behoeftes treden op en het is interessant die als kijker te ervaren.

Het dunne laagje van beschaving valt er bij sommigen vrij snel af, uit onmacht, uit zelfbehoud. Knappe scène daar met die waterleiding. Het grootste pijnpunt van de film vond ik toch wel de te grote cast. Er waren gewoon te veel mensen aanwezig. Dit kon gerust met minstens de helft minder. Nu gingen veel personages op in de massa en waren de dialogen onderling te beperkt.

Best ook wel een mooie steek van Bunuel naar aristocratische klasse en hij trekt dat helemaal op het eind ook door naar de Katholieke Kerk. De oplossing vond ik echter net iets te simpel, maar ik genoot volop van het voorgaande anderhalve uur.