Brute Force (1947)

Goed geacteerd, alleen de flashbacks vond ik overbodig. Al met al een spannende film, zeker voor die tijd.

Wat een goede film. Ontzettende sterke en sfeervolle krachttoer. Een van de betere gevangenisfilms. 4 dikke sterren. Dassin is een held.

Een sfeervolle, claustrofobische overkomende en melodramatische film over gevangenisomstandigheden; er gloorde geen hoop aan de horizon, noch plezier of tederheid. Door middel van flashbacks werd de reden van de gevangenneming getoond maar ze verstoorden het ritme van deze film. Vooral Hume Cronyn overtuigde als de sadistische en genadeloze gevangenisopzichter.

Een titel die je letterlijk kunt nemen. Voor die tijd komt het in ieder geval over als een noir die bij tijd en wijle flink huishoudt. De eerste uithaal, rondom de collaborateur, is meteen een in het oog springende scène. Hamerend lawaai en een aantal gevangenen die kalm en onderkoeld hun groffe straf uitdelen. Het blijkt een schril contrast te zijn met hoe Dassin zijn bajesklanten vervolgens in de verf zet.

Geen jongens die hier thuishoren, helemaal niet wanneer enkele melodramatische flashbacks aan bod komen. Je kan het afdoen als een fantasietje van mensen die de realiteit graag iets fraaier voorstellen dan die daadwerkelijk is. Lijkt me ook niet een gekke reflex voor hen die vastzitten in een verstikkende gevangenis als deze, maar het voelt vooral aan als een onomwonden plea for sympathy.

Binnen het fatalistische karakter van een noir werkt dat natuurlijk wel. Maakt de film extra bitter, want Munsey's dictatoriale, vileine regime liegt er ook niet om. Niet geheel toevallig een klein onderkruipsel, veronderstel ik. Toch zitten die achtergrondjes niet helemaal lekker. Het is ook een beetje gissen waar Dassin nu precies op mikt. Vaak dat het staatshotel symbool staat voor de samenleving.

Maar een krijgsgevangenkamp of iets dergelijks zou ook kunnen. Voor beide valt wel iets te zeggen. Hoe dan ook, de dokter vormt het geweten van de film en die leeft op wanneer het gajes besluit om een gooi naar vrijheid te doen, Munsey de pijp hanteert en het geweld c.q. verzet begint. Dassin heeft daarmee een bijzonder sterk eindschot in huis. En Lancaster. Imposante verschijning. Zie die close up.

You know, I was just thinking. An insurance company could go flat broke in this prison

Brute Force was de tweede van drie samenwerkingen tussen Burt Lancaster en Mark Hellinger. Lancaster maakte zijn debuut in The Killers, speelde de hoofdrol in deze Brute Force en aan de samenwerking zou uiteindelijk een einde komen met de dood van Hellinger ten tijde van Criss Cross. The Killers was een aangename film en na een tijd twijfelen dan toch ook maar naar Brute Force gaan kijken.

Getwijfeld omdat ik na The Killers met het idee speelde dat het film noir genre niet helemaal voor mij weggelegd lijkt te zijn. Gevangenisfilms daarentegen liggen me dan weer wel waardoor Brute Force het voordeel van de twijfel kreeg en ik ben er blij om. Zou graag eens een deftige print willen zien (Engels gesproken en Duits/Frans ondertiteld is niet helemaal ideaal voor een film die sowieso al wat te leiden had onder het sleet), maar Jules Dassin maakt er een interessante film van. Een harde film trouwens, de dood van Munsey (Collins heft Munsey boven zijn hoofd en gooit hem van de toren waarna, mocht hij nog niet dood zijn geweest, aangevallen wordt door een horde gevangenen) is één van de heftigste scènes die ik in een film van deze periode heb gezien. Had alleen misschien net iets liever gehad dat de flashbacks achterwege waren gelaten. Ze geven tenslotte niet echt een meerwaarde aan het geheel en het weglaten ervan had de film ook wat compacter gemaakt.

De openingscredits spreken over Men on the Inside en Women on the outside, maar Brute Force is toch vooral een lekker potje testosteron. De vrouwen krijgen niet de beste dialogen voorgeschoteld (een zin als All my life, the one thing I've really wanted is a fur coat wordt dan ook nog eens waanzinnig slecht gebracht door Ella Raines), maar de mannen maken dat met gemak goed. Lancaster is indrukwekkender ten tijde van The Killers, maar het is vooral de combinatie met een wel erg gluiperige Hume Cronyn (Captain Munsey) die het hem echt doet. Voor de rest een aantal rauwe personages, al lijkt niemand echt terecht in de gevangenis te zitten, die door de respectievelijke acteurs mooi tot hun recht komen.

Vooral vanwege het einde eigenlijk dat ik hier nog net iets meer aan wil geven dan aan The Killers. Jules Dassin ligt me als regisseur ook meer dan Robert Siodmak, maar dat terzijde. Moet maar eens op zoek gaan naar Criss Cross precies, lijkt me nog wel een boeiende film.

4*

Een noir in een gevangenis, dan verwacht je geen femme fatale en die zitten er dan ook eens niet in voor de verandering. We krijgen de gebruikelijke intriges van een gevangenisfilm voorgeschoteld, verontwaardigde gevangenen die het opnemen tegen een duivelse cipier. Alle gevangenen worden hier wel goed neergezet, ze hebben allemaal andere persoonlijkheden en voor 1 keer vond ik de flashbacks niet storend (mogelijk ook omdat ze niet zo lang duren). Best wel knap om van zo'n Hume Cronyn, die er meestal niet al te imponerend uit ziet, toch een intimiderend figuur te maken. Ook zien we Lancaster hier in één van zijn beste rollen, zwijgzaam en broedend.

Klassiek verhaal , maar de vormgeving is inmiddels achterhaald .

Lange tijd gedacht dat films als : escape from alcatraz en lock up de oudste film waarin het gevangenis drama werd belicht .

Nu heb ik er in korte tijd 2 gezien die 30 jaar ouder zijn , wellicht niet beter maar toch uiteindelijk goed te pruimen

Het hoofdtheme blijft toch vaak de gevangenisbewaarder die misbruik maakt van zijn positie en vaak ook sadistische trekjes heeft , dat lijkt soms wel een cliche op zich te worden maar mits de rol goed ingevuld word

werkt het wel vaak goed .

In deze word de rol zeker wel geod ingevuld maar er word toch vaak meer aandacht aan de enkele individuele gevangen en hun backstory .

Toch ontbrak er soms voor mij iets van een duidelijke lijn in het verhaal , nietemin een goede film in het genre .

De eerste van vijf noirs van Dassin, hij maakte ze allemaal achter elkaar en ze hebben allemaal een grote naam. Van die vijf is dit mijn derde van die vijf. Thieves Highway en Rififi zag ik al eerder. Ze zijn allemaal uitstekend, maar dit is de meest fatalistische. Brute Force is een film over aan je lot willen ontsnappen, met een zweem van politiek die ook lijkt te verwijzen naar de tweede wereldoorlog die nog maar net voorbij was. De films van Dassin van na zijn noirperiode vond ik stukken minder, Femme fatales zijn er ook, zelfs in deze gevangenisfilm ook, in de fraaie flashbacks ditmaal, die er om vrouwelijke acteurs in te hebben (en dus vrouwelijk bezoek te trekken). Het werkt vind ik.

Subtiliteit is miet Dassins kracht. Hume Cronyn is een Wagner draaiende, sadistische bewaker. Het geweld is veel feller dan ik ooit in een Amerikaanse film uit 1947 zag. Ik ontdek ook steeds meer wat een topacteur Lancaster was. Iemand die met zijn hele lichaam acteert en een van de beste hollywoodacteurs van zijn tijd. Richard Brooks, die ik weer ken de ook erg goede verfilming van In Cold Blood schreef dit.

Net als Polonsky twee dagen geleden werd Dassin slachtoffer van de communistenjacht. Hij werd aangegeven door Edward Dmytryk en ging naar Europa.

Prachtig opening in de plenzende regen. De confrontatie tussen Lancaster en Cronyn zit daar al. Twee knappe opbouw momenten 1) de dood van de verrader met die mond aan mond voorbereidingen 2) de finale waar ze proberen te ontsnappen. Dassin heeft oog voor drama en smokkelt een kritiek op de instituties van de USA. Een corrupt en sadistisch beleid, de directeur gelooft in menselijkheid en begrip maar wordt gesaboteerd door zowel de opzichter als de hogere instanties. Wat de flashbacks betreft : wel degelijk een functie en betekenis. De gevangenen zijn eerder slachtoffer, het zijn het gevoelige mensen die vallen voor de charmes van vrouwen en die de aanleiding is van hun misstap (met de foto op hun gevangenismuur als symboliek). Dit is de teneur bij uitstek voor een noir. Het dromen van geluk keert zich tegen de personages, hun zwakheden (materialisme en vrouwen) leiden tot hun noodlot, er is geen mogelijkheid tot een tweede kans alhoewel ze gans de film daar naar streven. Het enige 'fantasietje' dat ik in de film zie, is The American Dream ...

Flink geweld inderdaad voor een titel uit ‘47. Maar vooral gewoon een sterke film.

Mooie release van Arrow gekocht.

En niet teleurgesteld.

Spannende film over gevangenen die de hoop op vroegtijdig ontslag hebben opgegeven. Het is een soort poging tot karakter studie die toch niet helemaal uitpakt zoals waarschijnlijk beoogt. Daarvoor worden gewoonweg niet alle personages goed genoeg uitgediept - de vrij cheesy momenten welke terugblikken in de tijd om een poging te wagen ieders gevangenisstraf om te zetten in medeleven en begrip, om derhalve de uitbraak te rechtvaardigen had voor mij achterwege gelaten mogen worden. Die minuten hadden ingevuld mogen worden met het uitdiepen van de karakters. We hoeven namelijk niet per se het medelijden van een stervende geliefde te voelen om gekluisterd aan de prachtige zwart wit beelden de aanloop naar de uitbraak te volgen. Het gekwelde theatrale aangezicht van Lancaster was al ruim voldoende, schuldig of niet.

Een aanrader

Teleurstellende gevangenisfilm. Ik kwam nergens goed in het verhaal. De personages missen ook iedere vorm van diepgang, daar veranderen de (oppervlakkige en overbodige) flashbacks niets aan. Sterker nog, die flashbacks halen alleen maar de vaart uit het verhaal. Er zitten wel enkele stevige scènes in deze film, maar echt indruk maakten die niet. Spannend wordt het namelijk nergens.

Een film die behoorlijk realistisch oogt en behoorlijk rauw en bruut is. Brute Force speelt zich af in een gevangenis waar het regiem hard en sadistisch is en de leefomstandigheden inhumaan zijn. Een groep gevangenen onder leiding van Burt Lancaster beraamt een ontsnapping. We volgen de dagelijkse gang van zaken in de gevangenis en zijn getuige van het plannen van de uitbraak. Onderwijl ervaart de kijker door flashbacks hoe de vier leden van de groep in het gevang terecht zijn gekomen.

Tegen de muur van de kleine cel waar de vier vastzitten, hangt het portret van een vrouw. Haar ogen gesloten. Het is een tekening. Geen nauwgezette tekening maar een tekening die bewust wat vlak is gehouden en die daardoor de fantasie prikkelt. Zo kan een ieder in het portret de geliefde of geïdealiseerde vrouw herkennen die buiten op hem wacht. Voor de celgenoten is de vrouw een medicijn met behulp waarvan zij af en toe kunnen dromen van een leven in vrijheid. Het is niet veel, maar het is iets. Verder is er niets. In de cel heerst de geur van de dagelijkse realiteit. Er heerst geen vreugde, geen zachtaardigheid, geen hoop. Er is ook geen reden toe.

Regisseur Jules Dassin laat meteen in de eerste scènes de schijnbaar onoverbrugbare grens zien tussen binnen en buiten. Terwijl een helse regenstorm tegen de gevangenismuren beukt, maakt de camera een tochtje langs de hindernissen die de gevangenen scheidt van de buitenwereld. De camera glijdt langs dikke muren, wachttorens, schijnwerpers en wachtposten en houdt op de binnenplaats van de gevangenis halt alwaar zojuist een van uitputting gestorven gevangene in een lijkauto vertrekt om door de geopende gevangenispoort naar de vrijheid te worden gereden. De camera vangt een zichtbaar verbitterde Burt Lancaster die door de geopende gevangenispoort verlangend een blik werpt op de vrijheid die daarachter zo tantaliserend lonkt.

De flashbacks die Dassin invoegt zijn de enige momenten die zich in vrijheid afspelen. In die scènes toont Dassin de gebeurtenissen die hebben geleid tot gevangenschap. Hij toont de mannen en hun vrouwen. Hij toont vrouwen die er direct of indirect voor hebben gezorgd dat hun mannen in het gevang zijn beland. Vrouwen met een valse inborst. Vrouwen die op geld zijn belust. Dassin is niet helemaal bevooroordeeld en legt de schuld ook deels bij de mannen die in de ridderlijke veronderstelling verkeerden dat ze zich voor die vrouwen moesten opofferen met als gevolg dat ze hun vrijheid hebben moeten opgeven.

Aan de hand van de flashbacks leert de kijker dat de levens van de gevangen personages net als in de gevangenis werden bepaald door leugens, verraad en druk vanuit het criminele circuit. Desondanks smaken de herinneringen zoet en doen een storm des verlangens bij de celgenoten opsteken. Het is simpelweg de vrijheid die lonkt. De vrijheid om eigen keuzes te maken, ook al leiden die tot ellende. Het zijn in ieder geval eigen keuzes en geen verplichtingen die het strakke en sadistische gevangeniswezen hun oplegt.

Het sadisme krijgt gestalte in het personage Munsey, die de dominante factor in de gevangenis wil zijn en niet schroomt om voor dat doel alles en iedereen op zijn pad te verkruimelen. Munsey is de klassieke booswicht. Een achterbakse duivel die op slinkse wijze de wereld manipuleert en zijn zin doordrijft. Iemand die er vreugde uit put om geweld tegen de gevangenen (die zich niet kunnen verweren) te gebruiken. Het is gemakkelijk om een hekel aan hem te hebben. Hij wordt misschien iets te karikaturaal vorm gegeven. Zijn doen en laten doen erg aan het gedrag van een SS-officier denken. Toch is hij een interessante figuur.

De film dateert uit 1947. Sporen van de oorlog vind je in de film terug. Wie zich achter de tralies bevindt, heeft kort daarvoor nog in de oorlog gevochten. Door de wol geverfde veteranen. Ervaringsdeskundigen die hun capaciteiten kunnen inzetten om een uitbraak te beramen. Ze vechten in de gevangenis nog steeds een oorlog uit. Een vrijheidsoorlog die dezelfde psychologisch- en fysiek gewelddadige ellende voortbrengt als die andere oorlog. Geweld is er altijd. Oorlog of geen oorlog. Geweld zal nooit stoppen. “Nobody really escapes”, zegt de alcoholistische gevangenisarts op een gegeven moment. En hij spreekt de waarheid.

Hoewel het personage Joe Collins (Lancaster) in het middelpunt van het verhaal staat en de persoon is met wie de kijker zich identificeert, moet de aandacht van de kijker over veel meer personages worden verdeeld. Daders, slachtoffers en meelopers. Zowel bij de gevangenen als bij de bewaarders. Het zijn interessante menselijke karakters. Brute Force is veel meer dan een film over gevangenen en hun ontsnapping. Brute Force is een karakterstudie in de setting van een gevangenis en toont een fysiek en psychologisch strijdtoneel. Brute Force is een prachtige film.

Aardige film over een gevangene die samen met zijn celgenoten een uitbraak plant. De vele zij-plotjes van de individuele personages haalt het tempo uit de film. De finale is dan ook het beste gedeelte van deze gevangenisfilm. Daar dekt de titel dan ook de lading (zeker voor een film uit die tijd).