Monkey Business (1931)

Vermakelijke klassieker met The Marx Brothers. Niet hun beste en enigszins gedateerd, maar voor een 77-jaar oude film nog steeds eentje die er mag zijn. Goed.

You're just wasting your breath, and that's no great loss either

Een paar dagen geleden keek ik nog eens een Marx Brothers film sinds lange, lange tijd. Het viel me op hoe geniaal ze eigenlijk waren en ik kreeg meteen weer zin om heel hun oeuvre terug opnieuw te zien. Zo gezegd, zo gedaan en doordat ik een week vakantie heb, is de gelegenheid perfect. Ik begon in chronologische volgorde dus eerst met The Cocoanuts, gevolgd door Animal Crackers en nu deze Monkey Business, de enige Marx Brothers die in mijn collectie zit maar die ik nog nooit had gezien.

En wat is het weer een heerlijke film geworden. Ik had totaal geen benul waarover de film ging, de Marx Brothers kunnen genoeg interesse opwekken zonder enig idee van verhaal maar vanaf het moment dat de film het over 4 verstekelingen heeft, dan weet je al hoe laat het is. De vier broertjes verstopt in tonnen en al zingend maken ze hun aanwezigheid bekend. Ik ging meteen al in een deuk en dat gevoel verdween niet, althans toch niet voor geruime tijd. De achtervolgingen zijn hilarisch, de situaties op de boot waarin de vier terecht komen zijn fantastisch maar het is jammer dat de film dit hoge niveau niet kan aanhouden. Want wanneer ze af de boot geraken is het allemaal toch net iets minder. De humor is nog altijd wel sterk aanwezig maar het was niet meer zo leuk als het eerste deel van de film. Spijtig, anders had dit wel eens de nieuwe Duck Soup kunnen zijn. Het is ook wel de eerste keer in de carrière van de vier broers dat het plot echt praktisch niets om handen heeft. Animal Crackers en The Cocoanuts hadden ook geen hoogstaand plot maar er was er nog altijd wel één en dat is bij Monkey Business niet het geval. Op het einde worden de paar losse eindjes die er zijn (wat dus eigenlijk heel het plot is) wel wat aaneengeknoopt maar dat gebeurt allemaal zo ontzettend snel en niet al te duidelijk waardoor de film nogal abrupt eindigt. Gelukkig is het verhaal bij dit soort films voornamelijk bedoeld als kapstok voor de hilarische situaties en die zijn er genoeg.

Monkey Business is een speciale film in de 5 films die met Zeppo zijn gemaakt want het is de eerste keer dat hij eens een ietwat interessante rol heeft. Vooral in het begin is hij in combinatie met Groucho, Chico en Harpo vaak ontzettend leuk en het deed me eigenlijk deugd om te zien dat hij er toch niet altijd voor niets heeft bijgelopen. Let trouwens ook op een bijrol van nog iemand van de Marx familie! Op het moment dat de 4 af het schip geraken, zit vader Sam Marx ergens op een aantal kisten in de achtergrond. Het zou maar een flits zijn, ik heb hem zelf ook niet ontdekt gisteravond doordat ik totaal geen idee had dat hij in de film zat, maar het is wel leuk om hem te zien. Groucho is ook weer zijn heerlijke botte zelf. Ik kan echt maar geen genoeg krijgen van de vele geniale woordgrappen en ook Harpo en Chico zijn weer hun fantastische zelf. Ik blijf het ontzettend leuk vinden hoe sterk ze eigenlijk op elkaar zijn ingespeeld, de Maurice Chevalier scène is dan ook geweldig om te zien. Deze keer ook geen Margaret Dumont en ergens is dat goed want ik denk niet dat ze hier echt had in gepast. Wel krijgen we een ander bekend gezicht en dat is dat van Thelma Todd. Een actrice die jammer genoeg op een erg jonge leeftijd is gestorven en als je de manier waarop weet dan is de quote van Groucho waar hij "You're a woman who's been getting nothing but dirty breaks. Well, we can clean and tighten your brakes, but you'll have to stay in the garage all night." zegt nogal macaber doordat Todd onder mysterieuze omstandigheden in haar auto dood is teruggevonden met de motor nog lopend...

Voor mij blijft dit geniale humor die nergens maar dan ook nergens een spatje minder is geworden in de loop der jaren. Waar Chaplin mij teleurstelt en Laurel & Hardy ook niet het effect heeft dat ik had gehoopt, hebben de Marx Brothers dat wel. Zonde dat ze niet meer dezelfde naam als Chaplin of Laurel & Hardy hebben want dat hadden ze anders echt wel verdiend.

4*

Zeker niet de beste van de Marx broeders, wat mij betreft. Monkey Business focust zich voor mijn gevoel meer op de slapstick en minder op de dialogen en gevatte one-liners. Slechts een paar keer komen Groucho en Chico leuk uit de hoek, maar het is hier toch vooral ook veel ren- en vliegwerk. En het deed, mede door de focus op de slapstick, ook allemaal wat kinderlijker en minder scherpzinnig aan. En dat zijn net de elementen die ik erg waardeer in de films van de broers. Maar goed, verder gaat alles eigenlijk precies volgens de Marx- formule en op de één of andere manier is het dan moeilijk om je niet te vermaken. Heb in ieder geval best weer lol gehad met deze Monkey Business.

3 sterren.

Vooruit nog één Marx Brothers-filmpje gezien. De autistische woordgrapjes van Groucho kan ik totaal niet uitstaan, maar de rest is nog wel oke om aan te zien. Monkey Business is een redelijk leuk kat-en-spel geworden, waar de 4 broertjes continu op de vlucht zijn. Het heeft, zoals vaker, weer een paar tof gevonden scenes.

Oh, I know it's a penny here and a penny there, but look at me. I worked myself up from nothing to a state of extreme poverty.

Vreemd dat dit hier vaak genoemd wordt als een mindere Marxfilm. Oké, het is een gemis dat de satirische elementen die latere films als Duck Soup, Horse Feathers en A Night at the Opera hier ontbreken. Ook had iets meer verhaal wellicht geholpen. Maar aan de andere kant is de film er eigenlijk gewoon niet minder grappig om. Integendeel zelfs, dit is het meest consistente werk dat ik tot nu toe van de Marx Brothers gezien heb. De grappen blijven komen, met slechtste een korte harpsolo van Harpo tegen het einde als onderbreking. De vaart zit er enorm in en de hit-and-miss factor van de grappen is ook beter in balans. Aan het begin vond ik enkele woordspelingen van Groucho wat te vergezocht en te flauw, maar daar kwam al vlug verandering in. Ook is de aandacht over de verschillende broertjes hier goed verdeelt en had ik ook niet de indruk dat ofwel slapstick ofwel verbale humor hier de overhand had. Het mist een beetje een virtuoze scène, zoals de finale van A Night at the Opera of de hoedenwissel van Duck Soup, maar evengoed zijn er hier genoeg hoogtepunten. Favoriet bij mij is het schaakspel en Groucho die tegen een boze indiaan zegt: "If you don't like it here go back to the country you came from." Een van de weinige komedies die mij echt de volledige speelduur aan het lachen heeft gehouden, wat niet eens een belediging is voor die andere komedies.

4*

Eigenlijk moet ge u optrekken aan de verrassende, clevere en dwaze gezegden van Groucho en aan de visuele moppen van Harpo maar voor de rest is het pure slapstick en in deze "Monkey Business" was er van dit laatste toch wat te veel.

De eerste Marx Brothers-film die niet gebaseerd is op één van hun theatershows (maar uiteraard wel oud materiaal bevat) is één van hun beste films. Het zit vol actie en laat de visuele grappen en briljante woordspelingen in een enorm tempo voorbijkomen. Groucho, Chico, Harpo en Zeppo zijn verstekelingen die uit handen moeten zien te blijven van de kapitein en betrokken raken bij de criminele activiteiten van gangster Alky Briggs [Harry Woods]. De broers zingen Sweet Adaline, er is een waanzinnige achtervolging waarbij ze terloops een jazz-voorstelling geven, Harpo drijft zijn achtervolger tot waanzin (en de kinderen tot geschater van het lachen) door zich voor te doen als een poppenkastpop, Groucho danst meerdere keren de tango met de fantastische (en veel te vroeg overleden) Thelma Todd en ze proberen allemaal de douane door te komen door zich voor te doen als Maurice Chevalier. Om de taalgrappen van Groucho en Chico te waarderen is een bovengemiddelde kennis van de Engelse taal (en bij voorkeur Engelse ondertiteling) een pré. Chico's pianospel en Harpo's intermezzo op de harp zijn van een extreem hoog niveau en Zeppo ontpopt zich als de held in een enerverende finale met commentaar van sportverslaggever Groucho. De satirische bijt van Duck Soup ontbreekt, maar dit is nog altijd één van de beste komedies aller tijden. "If a comedy was as good as this, it would be much better than it is."