Ghost Dog: The Way of the Samurai (1999)

De Jarmusch Touch

De film mag dan op sommige plekken rommelen - de montage loopt soms wat stroef, we kennen beter camerawerk van Müller en enkele grappen hadden wat scherper geschreven en/of gebracht mogen worden - maar toch is Ghost Dog genieten van begin tot eind.

Jarmusch gooit van alles door elkaar en maakt er een postmodern feest van: een zwarte samoerai uit de hiphopscene versus cartoonverslaafde, aftandse maffiosi. Een trage actiefilm, een onderkoelde misdaadfilm, een eigentijdse western, een tragische komedie, een grappige tragedie; Ghost Dog is het allemaal.

En dan zijn er nog de geweldige rollen van Isaach de Bankolé en Gary Farmer en de fantastische soundtrack van RZA.

Heerlijk. Half puntje erbij.

Ergens gaat er een heerlijk filmpje schuil in Ghost Dog. Oriëntalistische wijsheden in hartje New York, die melancholisch stoïcijnse uitstraling van Whitaker, de leuke bijrol van Bankolé, RZA's soundtrack. Maar daarbij krijg je ook een bak statisch acteerwerk, vervelende gortdroge Italiaanse maffioso's en een gezapige sfeer die dikwijls omslaat in middelmatige saaiheid. Beetje een mixed bag dus, wat resulteert in een gemiddelde score.

Forest Whitaker trekt in zijn eentje deze B-film naar een acceptabel niveau. Coole cinema is dit.

Ghost Dog: The Way Of The Samurai gaat over de Afro Amerikaanse huurmoordenaar Ghost Dog (Forest Whittaker) die leeft volgens de codes van de Bushido. Hij woont op een dak in een hutje met zijn postduiven. Hij is bevriend met de Franstalige ijscoman Raymond(Isaac de Bankole) en het kleine maar vroegwijze meisje Pearline. Hij is loyaal aan Louie, een made guy van een maffiaclan nadat deze hem als tiener ooit gered heeft van een stel blanke jongens. Hij voert klussen uit voor hem en communiceerf met hem via de duiven. Als huurmoordenaar gaat Ghost Dog zeer geraffineerd te werk. Hij opereert geruisloos en laat geen sporen achter. Als hij een made guy succesvol omlegt maar de dochter van grote baas Vargo getuige is besluit de maffiaclan om Ghost Dog om te leggen want het is immers verboden om een made guy om te leggen. Ghost Dog moet zich nu met hand en tand verzetten tegen de soldaten van de Vargofamilie.

Ghost Dog is een zeer bijzondere mix van hood/maffia/ samuraigenres. Het resultaat is Lone Wolf/ Leon The Professional vs The Sopranos met een soundtrack van RZA geworden in de best mogelijke manier. Whittaker speelt uitmuntend met name zijn scenes met Isaac de Bankole zijn geweldig de twee verstaan elkaar niet maar hun vriendschap is wel oprecht. Ook Camille Winbush speelt zeer goed maar het was vooral goed om oude Gangsteracteur Henry Silva met zijn oude, vertrouwde rotkop weer eens te zien. Ghost Dog is geen alledaagse film en dat maakt hem zo bijzonder goed!

Ghost Dog heeft nog weinig van zijn glans verloren. Het begint meteen goed met een heerlijke beat van RZA, en opent daarna met de titelheld die als een spook door de straten loopt, mensen passerend die hem niet opmerken. Whitaker is nou niet meteen de eerste acteur die je op je netvlies hebt staan als je aan een ongrijpbare superassassin denkt, maar met zijn onderkoelde spel is hij de juiste keuze gebleken. Overigens dacht ik dat hij zelf zijn jongere versie speelde maar dat blijkt zijn broertje Damon te zijn.

Hoewel het visueel soms niet overhoudt -dan denk ik bv aan die wat suffe videoclip effectjes als Ghost Dog aan het trainen is- blijft Ghost Dog wel boeien tot de laatste minuut, en dat is met name te danken aan het script, de leuke niet per se functionele terzijdes, de fijne soundtrack en de humor. Vooral waar de twee werelden elkaar even raken -de postduifhoudende samoerai versus de cartoonverslindende ouwe maffiosi- levert vaak de nodige grappige momenten op. Doet ook geregeld aan het werk van de Coen broers denken, waarmee Jarmusch sowieso verwant is: stuntelende criminelen, zwarte humor, aparte personages zijn ingrediënten die je ook in veel Coen-films tegenkomt. En de hartaanval van de ouwe racist lijkt overgenomen uit The Big Lebowski die een jaar eerder uitkwam maar het zal toeval zijn.

Ondertussen loopt het aantal geziene films van Jarmusch op tot een aanvaardbaar niveau en weet je ook wat je mag verwachten. Misschien toch niet onbelangrijk, al was het maar om de juiste verwachtingen te hebben als je een lukraak film ziet (van hem). Want, inhoudelijk stelt het op zich erg weinig voor, maar de flair en de luchtigheid waarmee Jarmusch zijn films benadert, zijn dikwijls zeker de moeite.

Die satirische aanpak slaagt wonderwel in de potpourri van samurai, hiphop en maffiabazen. In principe onmogelijke onderwerpen om in één film te gieten, maar Jarmusch doet het, en dan eens nog niet zo slecht ook. Alleen die boekpassages vond ik wat minder, die haalden me uit de drive van de film. Ze brachten iets te weinig bij tot wat komen ging.

Inderdaad clichématig en eenvoudig allemaal, maar het slaat wel aan. Forest Whitaker zie ik wel graag bezig, misschien niet zijn meest memorabele rol, maar heb er best van genoten.

Herzien

Wat blijft dit toch een heerlijke meditatieve gangster western. Of eigenlijk eastern. Het is een soort zusterfilm van The dead don’t die. Maar in plaats van zombies worden hier alle clichees van het gangster/western genre op de hak genomen. De film is wel serieuzer van toon. De humor nog wat droger en meer ingetogen.

Maar al met al een hele fijne gangsterfilm met een fijne (hiphop) soundtrack en prachtige fotografie van Robbie Muller. En natuurlijk een glansrol van Forest Whitaker. Ook leuk om Henry Silva zichzelf te zien persifleren. Wat een geweldige kop heeft die vent toch!

Dikke 4*

De protagonist Ghost Dog (Forest Whitaker) is een grandioze mengeling van verbazingwekkende kalmte en zwaarmoedigheid. Een mysterieuze einzelgänger met veel gezichten. Als houder van postduiven leeft hij in een houten bouwsel op een platdak ergens in een saaie en industrieel ingerichte voorstad van New York. Hij is huurmoordenaar en leeft volgens de regels van de Samoerai zoals beschreven door Tsunetomo Yamamoto in de Hagakure. Een boek waaruit in de film veelvuldig wordt geciteerd.

Zenboeddhisme raakt aan de New Yorkse stadscultuur raakt aan de rap- en gettocultuur raakt aan de Italiaanse maffia. Het is behoorlijk veel dat Jim Jarmusch in zijn film propt. Het resultaat is een indrukwekkend drama. Een fijnzinnig gesponnen tragikomedie. Een fantastische film die behalve door een lekker pulserende sound vooral wordt gedragen door een geweldige Whitaker.

Wat een figuur. Ghost Dog is een ijskoude moordenaar die met zijn trouw aan de erecode van de Samoerai een ongelooflijke diepzinnigheid uitstraalt en de koelbloedige rust zelve is. Een melancholische held die zich als in een trance door het moderne New York beweegt en de kleine en grote absurditeiten om hem heen met een groot gevoel voor gelatenheid in zich opneemt. De man die gevoed met tijdloze Japanse wijsheden een strijd voert tegen groteske en clicématige versies van leden van de mafia die een erecode hanteren die afgezet tegen de Japanse erecode bespottelijk aanvoelt en belachelijk achterhaald is.

Jarmusch maakt met Ghost Dog: The Way of the Samurai een sfeervolle film met bizarre personages en heft met hen een loflied aan op het individualisme. De film creëert een bizarre wereld met wonderlijke intermenselijke contacten en laat op een humoristische en ongedwongen manier zien dat de menselijke waardigheid in het algemeen en in het aangezicht van de loerende dood hele voorspelbare, hele gekke en hele onverwachte kanten kan opschieten.

Ghost Dog: The Way Way of the Samurai is een schitterende parodie over traditionele sociale systemen en over modernistische maatschappelijke subculturen. En over de plaats die het individu daarin of daarbuiten inneemt. Het verhaal is ontroerend, spannend en natuurlijk heerlijk absurd en humoristisch. Het was een bijzonder fijne beleving.

De Filmkrant noemt de film een gangsterparodie, maar ik heb de film meer beleefd als een soort Pulp Fiction (Film, 1994): een postmoderne pastiche met veel verwijzingen naar eerdere films en andere culturele elementen waarbij wordt gespeeld met de conventies van de genres en de clichés op de kop worden gezet (zoals het duel tussen de good guy en de bad guy op het eind). En met veel bloed en geweld. De film neemt in die zin niet zozeer het verhaal maar wel het gegeven dat het een verhaal is serieus waarbij de verwijzingen naar cartoons en de boeken die men in de film van elkaar leent ook de film zelf beogen een cartoon of boek – letterlijk ‘pulp fiction’ – te maken. En net als in Pulp Fiction is het effect niet alleen soms wat verwarrend of grappig, maar worden de gangsters juist ook menselijker door ze oud, gebrekkig, intellectueel of cartoonliefhebbers te maken.

Inhoudelijk lijkt de film ook wat op Pulp Fiction doordat de protagonist van het verhaal, die zich Ghost Dog noemt, vernoedelijk omdat hij de volmaakte huurmoordenaar is die ‘onzichtbaar’ beweegt en z’n moorden pleegt (en als eenzame strijder staat hij in een lange filmgeschiedenis van Clint Eastwoods ‘man with no name’, gebaseerd op een personage van Kurosawa (die de film Rashômon (Film, 1950) maakte), tot Taxi Driver (Film, 1976)), in de problemen komt doordat de dochter van de maffiabaas onbedoeld op zijn pad komt; die dochter leest op dat moment het boekje Rashomon en verwijst daarmee denk ik ook naar het dilemma uit dat verhaal uit 1915 of je moet kiezen voor je zelfbehoud of voor je eer als het erop aan komt. Ghost Dog leeft volgens de oorlogs- en erecode van de samoerai volgens het boekje Hagakure, dat een begin 18de eeuwse gids is voor de samoerai, dat bovenal leert dat de samoerai elke dag de dood moet verwachten (en accepteren), waarmee het antwoord al is gegeven. Dat boekje was in zijn eigen tijd – begin 18de eeuw – overigens al achterhaald want Japan kende toen geen oorlogen en de krijgersklasse van de samoerai bestond al niet meer. Het boekje is daarmee ook een uitdrukking van nostalgie naar oude tijden. Naast de eindigheid van alle dingen – de dood die in wezen al aanwezig is terwijl de samoerai vecht – is dit anachronisme ook een thema van de film: Ghost Dog is een laatste representant van een oude cultuur van eer en opoffering (die ook qua communicatie teruggrijpt naar de oude postduif) die eveneens ten einde is want ingeruild voor een cultuur van egoïsme (maar zij kan weer herleven in een tijd van oorlog zoals in Japan tijdens WO II).

Zoals Hagakure de gids is voor Ghost Dog, gidsen citaten uit het boekje ons door het plot van de film (die tegelijk een spiegelbeeld krijgt in de gewelddadige cartoons waar de maffiabaas en z’n dochter aldoor naar kijken) die bovenal een hommage aan de Japanse samoeirai-films lijkt te zijn (critici hebben overigens vooral overeenkomsten gezien met de Franse film Le Samouraï (Film, 1967)) maar die ook transponeren naar de VS zodat een amalgaam van elementen en stijlen ontstaat (waaronder het bijeen komen van verschillende culturen zoals hiphop, middeleeuwse samoerai-cultuur en een vriendschap die een taalbarrière overwint). Het resultaat is een fascinerende en bovenal heerlijke film die zeker een van de origineelste en beste gangsterfilms is sinds Pulp Fiction.

Goede film

Ik had weinig verwachtingen van deze film maar hij beviel me prima. De film doet inderdaad denken aan films zoals Le Samoeraï. We volgen de eenzame en stoïcijnse Ghost dog die verraden is en in een problematische situatie terechtkomt met de maffia. De stijl van de film bevalt me wel. Mooie beelden en is het ziet er altijd stylish uit. Whitaker is sterk, zijn expressie is geweldig en hij snapt de karakter goed. Ik had constant een glimlach op mijn gezicht wanneer hij zijn vuurwapens in zijn holsters stopte alsof het een katana was. Het camerawerk is ook zeer sterk op sommige momenten. Een hoogtepunt is wanneer Ghost Dog in aanraking komt met Louise en het boek Rashomon. Alsof de essentie van het boek en Ghost Dog zelf als een karakter precies hetzelfde zijn. De verwijzingen naar andere films is dus duidelijk. Wat ook meer dan duidelijk is zijn de verwijzingen met al die cartoons in de film. Heel leuk vond ik dat maar niet al te subtiel. Die van Felix vond ik vooral charming. De actiescenes zijn ook niet verkeerd en ook stylish. Er was niet echt een gevoel van gevaar maar dat was ook denk ik de punt. Dat denk ik dan. Het einde had ik ook niet zo verwacht. Het voelde als een de fakkel doorgeven situatie. Als laatst wil ik zeggen dat ik de film best grappig vond op veel momenten alleen de grap met Raymond hoefde Jarmusch niet telkens te herhalen.

Goede film dus en ik zal hem misschien verhogen op een herziening.

Bijna 2 uur van mijn tijd aan verknalt aan dit stomvervelende drama. Na anderhalf uur had ik zoiets van, zou er nog iets van een film beginnen?

Velen hier roepen over de soundtrack, voor mij persoonlijk? Ik heb niet vaak zulke bagger aangehoord.

Kortom de hele film was voor mij persoonlijk op een enkele grap na compleet waste of time.

Ik begrijp daarom totaal de hoge score niet maar smaken verschillen, dat moge duidelijk zijn.

Misschien dat de Franstalige ijsverkoper uitleg kan bieden.

Ghost dog had ik nog nooit eerder gezien, maar nu kwam het er dan eindelijk van. Hij heeft trouwens best veel trekjes van Léon uit 1994 die 5 jaar later verscheen. Beide films vind ik trouwens goed.

Het tempo is ook niet bijster hoog maar gezien het verhaal ook niet erg. Het zijn vooral de details die het erom doen. Die "Franse" ijscoman bijvoorbeeld. De hond en het meisje en die boot. Leuk gevonden. Daarnaast zit er een soort van komische noot in.

Het eind had voor mij niet gehoeven maar zo gaat het dan vaak in dit soort films. Beeld en geluid zijn prima verzorgd en het beeld heeft zelfs een 4k restauratie gekregen. Top!

Film 4,0

Beeld 4,5

Geluid 4,5