Wise Blood (1979)

Vandaag eindelijk kunnen herzien nadat ie ooit op de 17-jarige Wendy een onuitwisbare indruk had gemaakt. Gelukkig in de loop der jaren heeft ie niets van zijn kracht verloren. Film is gebaseerd op het boek van Flannery O'Connor. Enigszins vergelijkbaar (qua stijl) met Catcher In The Rye van J.D. Sallinger.

Via nieuw (sub?)-label Maelstrom. Nee nee heeft niets met mij te maken (vortex/maelstrom).

Wise Blood is nogal een film van uitersten. Op de eerste plaats in het gebruik van drama en komedie, dat hier gewoon keihard botst en voor mij nooit echt een overtuigende toon vond, zelfs al heeft het als beiden zijn momenten. Als komedie wat meer eigenlijk, het verhaal is namelijk toch iets te absurd om volledig serieus te kunnen nemen, maar het absurdisme ligt me wel. Vooral de manier waarop Hazel zijn mislukte keuzes (die auto bijvoorbeeld) steeds probeert recht te praten met de meest onzinnige speeches die tegelijkertijd met een intens geloof worden gebracht zorgen toch steeds wel voor sterke momenten.

Op de tweede plaats is het ook de stijl die twee kanten kent. Enerzijds is het in puur filmisch opzicht echt een film van de jaren '70, waarbij je dan vooral moet denken aan filmen op weinig glamoureuze locaties met een kadrering die altijd wat achteloos lijkt, om het nog maar wat ruwer te laten lijken allemaal. En vergeet de nadruk op grauwe kleuren niet. Zag je opvallend veel in die tijd en het geeft vaak een wat realistischer gevoel. Zo ook hier, maar voor de rest is er niets realistisch aan. De muziek is over-the-top (en vrij slecht moet ik zeggen) en het acteerwerk nog meer zo. Ik kende het boek niet, maar vond het in plaats daarvan soms lijken op theater, met dank aan personages die eindeloze monologen tegen elkaar houden, waarbij de ander hen niet onderbreekt. Deze monologen zijn niet alleen grotesk door de manier waarop ze gebracht worden, maar ook doordat de teksten gewoon verre van natuurlijk zijn, met bijzonder kleurrijk en zelfs moeilijk taalgebruik, zeker als je bedenkt dat dit voornamelijk personages zijn die niet of nauwelijks een opleiding hebben gehad.

Je moet er van houden, denk ik. In feite is het zelfs een film waarvan ik zo zou denken dat ik er van zou houden, maar op een bepaalde manier maakt Wise Blood het niet waar. Vervelend vond ik het niet; tot op zekere hoogte was het zelfs intrigerend en bij vlagen uiterst vermakelijk. Het heeft echter ook iets vermoeiends, deze personages met hun eindeloze speeches die iets te duidelijk vol zitten met óf pure onzin óf duidelijke leugens (de eerste categorie is duidelijk interessanter in een film over priesters, vooral omdat de bezieling echt is). Het helpt ook niet mee dat geen van de mensen hier lijkt te beschikken over een grammetje van psychologische werkelijkheid waar ik in kon komen. Alsof je aan het kijken bent naar een parabel met metaforisch bedoelde karakters, maar waarvan de boodschap niet aankomt. Fascinerend is het wellicht, maar ook wat onbevredigend.

3*

Een erg mooie film van John Huston. Gelijk vanaf de sterke openingsscène zat ik in de film. Brad Dourif speelt echt ontwapenend. Ik vond hem echt geweldig hier. De manier waarop hij vol overtuiging achter zijn verhaal blijft staan en waarop hij het telkens weer verkondigt, zorgt op een bepaalde manier voor veel sympathie voor hem.

Het verhaal is geinig, maar niet eens echt bijzonder. Hetzelfde geldt voor het acteerwerk van de bijrollen en het verloop van de film zelf. Het is niet allemaal even sterk, maar door de fijne regie, de mooie sfeer en de geweldige rol van Dourif is er meer dan voldoende te genieten. De personages zijn lekker weird en doen in dat opzicht behoorlijk denken aan een film van Herzog, zoals ik hier al ergens las. Maar dat komt ook omdat Dourif qua uiterlijk erg op Klaus Kinsky lijkt, iemand die vaak de hoofdrol heeft gespeeld bij Herzog.

Wise Blood zal niet voor iedereen zijn weggelegd. Het is een nogal vreemde film, zeker in het oeuvre van John Huston, die normaal gesproken wat meer toegankelijker werk maakt. Het maakt de kracht er echter niet minder om en laat zien dat Huston een enorm veelzijdig regisseur is, waarvan ik nog veel meer moet en wil zien.

4,0*

De film kent nogal een probleem met toon: John Huston is denk ik atheïst en denkt door een luchtig sfeertje en kluchtige situaties hier een (ander soort, het boek is dat op zijn manier ook wel) komedie van te maken. Dit doet hij niet, want aan de inhoud veranderd hij niets. Aangezien die inhoud uiteindelijk een uiterst Christelijke is was er wel meer voor nodig om de film te doen kantelen. Deed Huston dat maar, want nu is de eindconclusie alsnog erg eenzijdig. . Frapant is dan dat Huston de passage die het meest Christelijk over komt uit de film heeft gehaald. Dat was iets in de trant van "If there's no bottom to your eyes, they hold more". Uiteindelijk hint Huston toch ook naar nihilisme en is zijn einde weinig hoopgevend. In het boek werd dat einde juist wel als hoopgevend gezien, al zag ik het niet zo. Toch is dit een leuke, vreemde film die vol zit met satire op rassenhaat, het Zuiden en geloofsfanatiekelingen.

Ik ben tot dusver fan van O'Connors kortverhalen, maar dit boek vond ik te eenduidig, niet open genoeg en te drammerig in haar geloof. De film veranderd daar dus te weinig aan,.vraag me in zoverre af of Huston het boek wel heeft begrepen, of anderzijds het boek simpelweg niet "serieus" neemt?

Erg bijzonder.Tot nu toe lijkt Huston in zijn films van in het nieuwe Hollywood vanaf 1970 typische New Hollywood films die persoonlijk aanvoelen en die hij in het studiosysteem nooit had kunnen maken (zoals deze of Fat City) af te wisselen met meer recht vooruit films als The Mackintosh Man of Annie.

De toon van deze film is ongrijpbaar. Komisch en bloedserieus, naar een boek over religie van een destijds jonge vroom katholieke schrijfster. Verfilmd door een man die nergens in geloofde. Dat een boek dat net na WO2 uitkwam net na Vietnam wordt verfilmd is ook veelzeggend. De film verschiet nog al eens van toon en is van alles tegelijk en al even ongrijpbaar als iemand als Robert Altman in deze tijd kon zijn. Al snap ik de vergelijking met Herzog ook wel. Zelfs de acteursregie maakt dat deze film constant een ongrijpbaar maar zeer boeiend toontje heeft. Bijzondere film.