Destry Rides Again (1939)

‘Suggested by Max Brand/s novel ‘Destry rides again’ staat er op de begintitel te lezen. Dat klopt, want het enige dat de film en het boek gemeen hebben is de titel, de achternaam van de protagonist. (In de film Tom, in het boek Harry Destry. ), de naam van de saloon ‘Last chance saloon’ en het feit dat Destry met en zilveren speld op zijn vest rondloopt. Ook eerdere verfilmingen met Tom Mix uit 1932 en de film ‘Destry” (1954) ook van regisseur George Marshall met Audie Murphy als de titelheld hebben weinig met het originele boek te maken. Waarom? Het verhaal over een jonge wildebras die onschuldig is veroordeeld en na zes jaar gevangenisvrij komt en vervolgens de juryleden achtervolgd, die hem schuldig verklaarden omdat dat de enige manier was om het uit het stadje Wham te krijgen, leent zich prima voor verfilming. Bezwaarlijk is dit niet. Het scenario biedt voldoende spanning en humor.

Dat de film in Nederland de titel ‘De wilde engel’ kreeg, sloeg natuurlijk op de aanwezigheid van Marlene Dietrich, als de shagjes rollende saloonzangeres Frenchy. die met ‘Der blaue Engel’ (1930) wereld beroemd werd.

Ondanks dat dir de eerste wedstern was waarin James Stewart. Optrad voelde hij zich duidelijk in zijn elementen. Zijn rol van deputy Tom Destry, de naïef ogende maar rechtschapen man van ‘law and order’, die elke vijand doorziet en hem steeds een stap[je voor is (Wat dat betreft is het wel een echte Max Brand held), past hem perfect. Het script van Felix Jackson, Getrude Purcell en Henry Myers bood hem voldoende ruimte om zijn droogkomische kant te laten zien. Als een ware filosoof onderwijst hij de mensen die hem omringen met verhalen over zijn vele vrienden

(‘I used to have a friend’).

Hulpsheriff Destry wordt terzijde gestaan door twee leuke sidekicks: Charles Winniger als sheriff Walsh (die voor een leuke running gag zorgt door constant in gevecht te zijn met zijn uit zijn broek hangende overhemd) en Mischa Auer als de Rus Boris, die graag cowboy wil worden.

Tijdens de scène waarin Frenchy Destry vertelt dat zij naar New Orleans vertrekt is duidelijk te zien dat er tussen Dietrich en Stewart meer was dan alleen maar een collegiale relatie.

Het prima script en de fijne cast zorgen voor een ongekende westernklassieker.

Dit is veruit de leukste western die ooit gemaakt is en het is er ééntje die om verschillende redenen de legendarische status verdient die het nog steeds heeft. Laat ik beginnen met het noemen van regisseur George Marshall, die uit al zijn acteurs, maar vooral [en dit maakt het zo bijzonder] uit de tientallen figuranten een enorme dosis enthousiasme en energie heeft weten te halen. Dat zie je direct in de openingsscène, waarin je kennis maakt met het stadje ‘Bottleneck’. Het is werkelijk een puinhoop daar, met mannen die, in de meeste gevallen in zwaar beschonken toestand, joelend en schreeuwend in het wildeweg in de lucht schieten en elkaar de harses inslaan. De boodschap is zeer duidelijk: dit is een stadje waar de wet geen grip op heeft. In de saloon maken we kennis met de belangrijkste bewoners van Bottleneck en binnen een paar minuten weten we wie hier werkelijk de dienst uitmaken en dat met een minimum aan dialoog. Er is Frenchy [Marlène Dietrich] de saloonzangeres die alle mannen om haar vinger windt met haar charmes, Kent [Brian Donlevy] de eigenaar van de saloon die niet alleen vals speelt bij poker maar ook een scherpschutter is, Slade [Samuel S. Hinds], de tabakkauwende burgemeester die onder één hoge hoed speelt met Kent en alles op zijn beloop laat. En niet te vergeten Washington Dimsdale [Charles Winninger], een klein, oud mannetje dat, door een combinatie van zijn reputatie als de dorpsdronkaard en zijn opgeblazen verhalen over de tijd dat hij werkte met revolverheldTom Destry, door niemand serieus wordt genomen. Wanneer sheriff Keogh [Joe King] Kent besluit te confronteren met zijn frauduleuze praktijken, schiet Kent hem neer en roepen de aanwezigen in de bar ter plekke Washington uit tot de nieuwe sheriff. Die neemt zijn taak echter serieus op en roept de hulp in van Tom Destry Jr [James Stewart]. Die blijkt bij aankomst echter niet gewapend te zijn met pistolen, maar met een innemende glimlach en amusante anekdotes. Hoe moet hij nu orde en gezag herstellen in dit door-en-door corrupte stadje?

Dietrich leek in 1939 over haar hoogtepunt te zijn maar is hier perfect gecast in een rol waarin ze alle remmen los mag gooien en afrekent met het imago van de koele verleidster. Ze rookt, drinkt, danst en feest er lustig op los en laat hier voor het eerst de ongetrainde, maar authentieke en unieke zangstem horen waarmee ze het opzwepende ‘Little Joe’ zingt en ‘See What The Boys In The Backroom Will Have’, één van de absolute Dietrich- evergreens. Stewart overtuigt als de quasi-sullige Destry die later wel degelijk van wanten blijkt te weten. Winninger heeft de lachers op zijn hand, evenals Mischa Auer als een Russische immigrant met een sterk eergevoel]. Billy Gilbert is ook hilarisch als de salooneigenaar die het wangedrag van zijn klanten met lede ogen toeziet. Maar hoe goed de cast ook is, de meeste krediet gaat wat mij betreft uit naar regisseur Marshall. Want één van de andere hoogtepunten is een ‘barn dance’ met Dietrich, Stewart en tientallen figuranten die dusdanig los gaan dat de camera duidelijk moeite heeft om de actie te volgen. Zelden was een barn dance zo enerverend! Wellicht is de beroemdste scène uit de film die waarin Lily Belle [Una Merkel] Frenchy te lijf gaat omdat die haar man van zijn broek heeft beroofd. Merkel en Dietrich gaan er echt vol in en het gevecht, waar geen stand-in aan te pas kwam, is onvergetelijk omdat het volstrekt spontaan en ongeregisseerd lijkt. En wanneer Stewart op weinig subtiele wijze een einde maakt aan het gevecht, gaat Dietrich hem nog eens te lijf in een scène die zijn weerga niet kent. Dietrichs woede en Stewarts grijns maken dit definitief tot het ultieme saloon-gevecht. Marshall is er op één of andere manier in geslaagd om een sfeer van beheerste chaos te creëren die het kijkplezier enorm verhoogt. In de verrassende finale weet hij bovendien op zeer effectieve wijze drama in te bouwen in dit tot dan toe vooral hilarische verhaal. Dat Marshall je toch nog een brok in de keel weet te bezorgen, onderstreept het vakmanschap dat deze niet al te beroemde regisseur in deze film aan de man brengt in deze heerlijke westernkomedie met twee van de grootste sterren uit de filmgeschiedenis op het top van hun kunnen.

Humor staat me meestal niet zo aan bij dit soort westerns.

Maar moet zeggen dat het hier niet heel vervelend is.

Met Dietrich heb ik ook nooit zoveel maar good old Steart is weer goed als altijd en het verhaaltje is uiterst vermakelijk.

Mr. Smith Rides Again. Stewart duikt opnieuw op als personificatie van gerechtigheid en weet op laconieke wijze alle conflicten in de kiem te smoren. Persoonlijk vind ik een pacifist in een western even passend als een tang op een varken. Gelukkig toont de goedaardige sheriff ook enkele tekenen van agressie en schiet hij even voor het einde alsnog in actie. Het verhaal laat echter geen blijvende indruk na, mede door het luchtige acteerwerk en de doorlopende aanwezigheid van comic relief. De dood van 'Frenchy' wordt bijvoorbeeld helemaal geminimaliseerd door een totaal irrelevante 'running gag' op het einde. Net zoals in 'The Blue Angel' zet Dietrich een overtuigende femme fatale neer en het samenspel met Stewart is niet bepaald slecht. De slechteriken op hun beurt stralen weinig of geen dreiging uit en worden in feite overschaduwd door slapstick en andere ongein. Zo komt het 'goed versus kwaad' thema niet tot zijn recht. Middelmatig.

Krijgt een blu-ray release bij Criterion.

Destry Rides Again Blu-ray Release Date April 14, 2020

Destry Rides Again is na een aantal minder succesvolle films met Marlene Dietrich een soortement comeback voor de filmdiva, die rond 1930 met regisseur Joseph von Sternberg naar Hollywood toog en daar in films met sterren als Gary Cooper en Gary Grant furore maakte. In Destry Rides Again speelt zij een vrouw die met zang, dans en haar geanimeerde aanwezigheid de plaatslijke saloon mede bestiert en de gewetenloze eigenaar een handje helpt bij zijn zwendelpraktijken.

James Stewart die de andere hoofdrol vertolkt duikt pas na 20 minuten op. In zijn eerste western speelt hij niet bepaald de revolverheld die je verwacht te zien. In plaats van een schietijzer gebruikt hij het wapen van het gesproken woord. Revolvers draagt hij niet eens. Met verbale argumenten wil hij orde en gezag handhaven in het gewelddadige stadje Bottleneck. Het is even wennen aan deze versie van Stewart, die in het stadje allesbehalve serieus wordt genomen. Leuke rol van Stewart die zijn schijnbare gebrek aan manhaftigheid met een grote dosis aan ironie en zelfspot maskeert.

De film focust voornamelijk op de verhouding tussen Stewart en Dietrich. Dan weer zijn de interacties tussen beiden onbeschaafd vinnig. Dan weer beschaafd geestig. Spannend en enerverend zijn ze altijd. Twee sterke persoonlijkheden die met goed acteerwerk en voorzien van spitse dialogen zorgen voor veel levendigheid. Als het verhaal soms afbuigt naar andere verwikkelingen in het stadje, wordt de levendigheid van de film amper aangetast. Interessante en grappige bijfiguren cirkelen om het duo heen, pakken hun momentjes en zorgen voor een vermakelijke invulling van de diverse zijplotjes, waarin vooral ook Stewart prominent figureert.

Het jammere aan de film zijn de zangkunsten van Dietrich. Daarvan ben ik nooit heel erg gecharmeerd. Het aantal zangnummers valt gelukkig mee, maar dat waren wel momenten die voor mij de schwung totaal uit de film haalden. Het zijn ernstige minpunten in een verder prima western.