A Clockwork Orange (1971)

Ik weet niet of dit al ooit is gevraagd, maar weet er iemand waar je dezelfde poster / rolluik van Beethoven kunt kopen ?

Het was al weer sinds 2005 geleden dat ik deze film voor het laatst had gezien. Ik vond hem wel bijzonder, maar omdat de film me altijd een wat unheimisch gevoel gaf, wilde ik hem niet de maximale score geven. Ik gaf hem toen 4*. Na hem gisteren opnieuw gezien te hebben, gaat hij naar 5*.

De film maakt op mij een tijdloze indruk, wat waarschijnlijk te maken heeft met het surrealistische karakter en de subtext. Het unheimische gevoel, veroorzaakt door de gebeurtenissen in de film, maar ook door de sets, cinematografie en muziek, zie ik nu louter als een pluspunt. Geweldig dat een film dit teweeg kan brengen! De gewelddadige acties van de groep jongeren zijn behalve afstotelijk en walgeliijk, regelmatig toch ook humoristisch, wat te maken heeft met de manier waarop ze in beeld werden gebracht: de verschillende mise en scènes zijn dermate stylistisch en over the top dat je er gedeeltelijk afstand van gaat nemen. Het aparte woordgebruik van de hoofdpersoon en het karikaturale acteerwerk van zo'n beetje alle belangrijke personages dragen bij aan het surrealisme. Door deze elementen, maar misschien ook door mijn voorkennis, wist ik dat ik niet naar een misdaadfilm, maar naar een kunstwerk aan het kijken was, gemaakt door iemand die meer te vertellen heeft dan alleen een verhaal.

Kubrick lijkt vooruit te willen kijken naar hoe we criminelen willen gaan behandelen en vervroegd willen laten terugkeren naar de maatschappij en stelt dat dat onwenselijk is, want het maakt van hen een soort machines die zich alleen maar goed gedragen omdat dat zo ingeprogrammeerd is, op laste van de overheid. Daarmee zie ik deze film ook als aanklacht tegen TBS. Goedheid komt van binnenin en als het er niet is, dan is het er niet. We weten als kijker dat Alex helemaal niet goed wil worden. Wat heeft hij daar immers voor belang bij? Hij wil alleen maar uit de gevangenis en heeft daar alles voor over en liegt dat het gedrukt staat. Daarnaast maakt Kubrick in de laatste acte duidelijk dat mensen helemaal niet willen dat dit soort mensen (vervroegd) terugkeren in de maatschappij.

De film is uniek in zijn soort, maar ik kan erg weinig met de inhoud. De meeste waardering kan ik opbrengen voor de artistieke aanpak van de film. Qua verhaal kon het me echt niet boeien en de personages wekten veelal irritaties op. De muziek verdient nog een compliment, maar dan ben ik wel klaar met deze film.

Onlangs het hele oeuvre van Kubrick afgedankt, dus geen waardering van 5 sterren.

Niet om af te zeiken maar om te bevrijden. Zou Burgess het mee eens zijn, ga nooit terug naar je oude buurt, het is geweest.

Je analyse van de film kan ik aardig in meekomen, totdat je het ethische aspect gaat behandelen. Het lijkt me dat je vooral je eigen standpunt erin aan het lezen bent, want ik zie hier totaal niet Kubricks boodschap 'je bent goed van binnenuit, of je bent het niet' in. Lijkt me ook een doorgeslagen redenering, want dat zou verder impliceren dat als de techniek een schavuit niet op het rechte pad weet te helpen, elk instrument verder overbodig is en iedere wetsovertreder immer in essentie slecht zal blijven. Een behoorlijk zwart-wit en nihilistisch mensbeeld lijkt me zo.

Zal binnenkort even op de film reageren en beoordelen, toch weer een uiterst prikkelend kunststukje van de grootste regisseur die op deze aardbol heeft rondgewandeld.

Vrij naar een kwoot van Anthony Burgess; hecht niet teveel aan het oude, de beleving van toen komt nooit meer terug.

Nou goed, 5 sterren, voor toen.

Het is denk ik belangrijk te weten uit wat voor tijd de film en het boek komen. Alex en z'n groep zijn gebaseerd op de jeugdgroepen die sinds WOII in Groot-Brittannie opkwamen, voornamelijk op de Teddy Boys (klederdracht). Een algemeen maatschappelijk beeld was dat deze groepen de jeugd in een afgrond zouden doen belanden, de angst was een moral panic, en dat het gedrag van deze jongeren te veranderen was, conform de moraal van de samenleving. Een citaatje uit het baanbrekende sociologische boek Folk Devils and Moral Panics van Stanley Cohen uit 1972, waarin hij de overdreven maatschappelijke reacties op de overlast van jeugdgroepen (Mods & Rockers) beschrijft en het sociale verschijnsel de moral panic construeert:

"The devil was seen as a distinct type of personality (drugs were announced to soothe Teddy Boys and make them co-operative for treatment (...) ) "

Dat waren dus daadwerkelijk ideeën van de jaren 60 in de maatschappij, die groepen werden allerlei problemen en overlast toegedicht (en alles werd erg aangedikt), maar het was desondanks gewoon een kwestie van behandelen was het idee. Dat plaatje is in A Clockwork Orange doorgetrokken, maar wordt zeer kritisch benaderd. Itt TBS, waar je te maken hebt met de mental ill, is Alex eerder onderdeel van een afwijkende subcultuur dan iemand die van zijn mentale problemen af moet komen. Dat is fundamenteel iets anders.

Maar natuurlijk is de film tijdloos, alle concepten in deze film zijn springlevend.

A Clockwork Orange is dan ook geen film voor puur entertainment. Het is een artistieke vorm van cinema met indrukwekkende cinematografie en bijzondere thematic. Het vertelt over het kwade van mensheid. Stanley Kubrick noemt het "a social satire dealing with the question of whether behavioural psychology and psychological conditioning are dangerous new weapons for a totalitarian government to use to impose vast controls on its citizens and turn them into little more than robots." Dus eigenlijk best wel een tijdloze film.

En naar mijn mening een artistiek meesterwerk.

De boodschap die ik erin zie (goedheid komt van binnen) lees ik uit de laatste acte van de film, waarin Alex meermaals geneigd is geweld te gaan gebruiken tegen mensen. Op deze momenten komt er een geconditioneerde lichamelijke reactie op (misselijkheid) die zijn agressieve impuls blokkeert. Hieruit maak ik op dat Alex' karakter niet veranderd is: hij is nog steeds een gewelddadig persoon. Maar door een psychologisch trucje toe te passen (klassieke conditionering) hebben de wetenschappers ervoor gezorgd dat hij geen gewelddadig gedrag meer vertoont. Mijn eigen idee hierover wordt hiermee inderdaad bevestigd: goedheid komt van binnenuit. Mensen zonder geweten kunnen hun gedrag hooguit wat bijsturen om niet opnieuw de fout in de hoeven gaan, maar goedheid is iets wat in de fundamenten van de persoonlijkheid ligt en mijns inziens niet te veranderen is.


Nu sla je zelf door in je interpretatie van mijn woorden: ik zeg niet dat elke wetsovertreder slecht is en dus ook niet dat elke wetsovertreder slecht zal blijven. Ik had het over criminelen zoals Alex en dat is een hele specifieke categorie. Alex is gewetenloos en psychopatisch. Hij handelt puur uit eigenbelang, zonder last te hebben van morele overwegingen en zonder empathie voor degenen die hij daarmee onrecht aandoet. Mensen zoals hij zijn onverbeterlijk en onbehandelbaar en kan je beter levenslang vasthouden. Naar mijn idee kan TBS daarin geen fundamentele veranderingen aanbrengen. En misschien was ik hier niet helemaal duidelijk over: dit doet dus niets af aan de belangrijke functie die TBS kan hebben bij de behandeling van criminelen in andere categorieën.

Volgens mij zijn wij het niet heel erg oneens met elkaar, met het enige verschil dat naar mijn mening Alex behalve onderdeel van een afwijkende subcultuur, ook psychopatisch is. Hierin verschilt hij wellicht van zijn kameraden, maar dat weet ik niet zeker, want die leren we niet voldoende kennen. Hij is niet iemand die van zijn mentale problemen af geholpen moet worden omdat dat simpelweg niet kan. Hij is niet alleen onderdeel van zo'n subcultuur geworden, maar hij vormt daarin een harde kern. Hij is geen meeloper die nog wel op het rechte pad te brengen is middels een strafkamp of therapie, maar hij is de aanjager van alle immorele gewelddadige acties en degene die de andere leden van de subcultuur ophitst en dat is van een heel andere orde dan iemand die alleen maar lid is van zo'n groep en daarna, onder de juiste omstandigheden, wellicht weer op het goede pad komt.

Vind je analyse een beetje een dooddoener, want met het idee dat Alex in en in slecht is (en zoals je stelt dan maar beter levenslang vast kan blijven zitten) creëer je een afstand tot het verhaal. Het sterke van zijn misselijke aanvallen, vond ik juist dat dat inderdaad aan de ene kant laat zien dat hij slecht blijft, maar het werd zo gebracht dat ik eerder medelijden met dan afkeer van hem kreeg. Vond je het niet onrechtvaardig zoals 'ie thuis door zijn ouders ontvangen werd? Door hem gewoon als slecht mens te bestempelen, gaat het helemaal niet meer om een innerlijke strijd en blijft er niks over dan de conclusie dat technische middelen bij sommigen nooit zullen helpen en zodoende altijd boefjes zullen blijven. Gevolg: de film gaat niet over problemen van mensen, maar over zieke aandoening van een enkeling waar wij als toeschouwer naar kijken.

Om kort te gaan: het gaat wat mij betreft meer om de proporties van innerlijke "slechtheid" en hoe daar mee om te gaan. Iedereen is in de verkeerde omstandigheden een moordenaar of op z'n minst een verwerpelijk handelend individu en hoe Alex reageert op zijn terugkeer in de maatschappij (het grote contrast in vergelijking met het eerste half uur) gaat wat mij betreft over menselijke struggles in het algemeen. Niet zozeer over één malloot. De empathische gevoelens jegens hem bij zijn thuiskomst als ultiem voorbeeld hiervan.

Mega interessante film. Het enige wat me echt stoorde was t hysterische niveau van praten, zo schel ook, krijg er hoofdpijn van.

Het is -denk ik- een beetje zo, en dat had ik in de vorige reactie niet helemaal goed verwoord.. In de film is Alex wel degelijk ziek natuurlijk, maar dat vloeit voort uit het bestaande maatschappelijke beeld; leden van een subcultuur waren ziek en dus te genezen. Ik vind dat de film daar ook wel een ambigu karakter in heeft, het speelt natuurlijk met de vraag waar de grens ligt tussen het persoonlijk belang, en het maatschappelijk belang, maar ook met de vraag of de persoon afwijkend is, of dat de cultuur afwijkend is.

Ik zeg ook niet dat hij alléén maar slecht is. Hij is ook een mens en ik ontken zijn innerlijke strijd niet (al is dat er meer één van zijn terugkomst in de maatschappij overleven, dan het goede willen doen).
Ik vond die afstand die ik tot het verhaal voelde wel meevallen. Dat is het knappe aan de film. Ik leefde met hem mee, ondanks dat hij moordenaar en verkrachter is. Wat te maken heeft met de aimabele wijze waarop Alex wordt neergezet en juist afstandelijke manier waarop de gruwelijkheden in beeld werden gebracht.
De ontvangst die hij thuis kreeg riep wel wat medelijden bij me op, maar mijn sympathie lag meer bij zijn ouders. Ik weet niet hoe ik zou reageren als ik een zoon had die jarenlange gevangenisstraf heeft opgelegd gekregen voor meervoudige doodslag en verkrachting en die dan ineens onverwacht en vervroegd thuiskwam. Ik vond het niet onrechtvaardig, want ik weet wat hij zijn ouders heeft aangedaan. Ik vond het eerder onrechtvaardig dat hij vervroegd is vrijgekomen (naar ik me kan herinneren: na een paar jaar!), evenals de vriendelijkheid waarmee de overheidsfunctionaris hem behandelt als hij in het ziekenhuis ligt. Het beeld van de minister die hem letterlijk eten staat te voeren is trouwens ook erg sterk. Alsof Kubrick letterlijk tegen me zegt: "dit is toch niet wat we willen doen met criminelen?" Hij aaide hem nog net niet over zijn bol, maar het zat er dicht bij.

Kort gezegd: ja deze film gaat over de struggles van een man die door omstandigheden geworden is wie hij is en daar kunnen we tot zekere hoogte mee meeleven, maar Kubrick wil ons als maatschappij óók een spiegel voorhouden en kritisch laten kijken naar hoe we met dit type mens om moeten gaan.

As an unmuddied lake. As clear as an azure sky of deepest summer.

Weer es gezien! Heb boek niet gelezen, maar film is ontzettend goed opgebouwd. Die beginscène dat Alex in de camera kijkt..zeer intens..kreeg meteen weer zin in de film, maar voelde ook spanning. Ik kreeg vanaf zijn opname toch een soort van sympathie, medelijden voor hem.Deze film gaat wel weer ff rondspoken in my gulliver.

Samen met Lock, Stock & two Smoking Barrels is dit veruit mijn lievelingsfilm. Ik vond het boek ook geniaal, en de film doet deze zeker eer aan.

Het is aan de ene kant jammer dat de film niet zo toegankelijk is voor mensen die een "normaler" type film gewend zijn. Ik kan deze film 2x op een dag kijken zonder verveeld te raken, maar de meeste mensen met wie ik hem wil zien kijken compleet verward op van de vreemde aankleding, het taalgebruik en al het geweld. Dat is echt jammer, want voor mij doet de film helemaal niet gedateerd aan, het is echter een nogal 'anders' toekomstbeeld dan men gewend is uit films.

Even een opsomming dan:

-aankleding is een perfecte combinatie van boek & tijd waarin de film gemaakt is. Ziet er in mijn ogen echt uit als doorgeschoten jaren '70 met al dat hysterische behang, platen en kleurige outfits.

-fantastisch script. Net genoeg Nadsat om te kunnen volgen, en heerlijk theatraal.

-sowieso steekt het toekomstbeeld uit A Clockwork Orange mooi af tegen dat uit de meeste films, waarin alles strak geregeld, emotieloos en computergestuurd is. Hier is dat allemaal totaal niet van belang.

-de eerste drie kwartier van de film houden je als kijker compleet verbaasd overeind in je stoel, pas na een boel ultraviolence komt de rest van het verhaal op gang, mooie omslag

-de muziek is natuurlijk fantastisch, dat spreekt voor zich.

-geniale en bizarre personages

-perfect einde

ik vergeet zeker weten nog wel een paar dingen. En natuurlijk het belangrijkste nog:

-het waanzinnige en perfecte acteerwerk van Malcolm McDowell. Ik heb nog nooit zo'n charismatisch filmpersonage gezien als Alex Delarge. Alle andere dingen die ik net opnoemde hadden uit de film gelaten kunnen worden, en McDowell had er nog iets moois van kunnen maken.

Kan me heel goed voorstellen dat deze film wat teveel van het goede is voor sommige kijkers, maar ik ben er helemaal weg van. Nu ik dit schrijf krijg ik alweer zin hem opnieuw te kijken.

5*, maar als het kon 10*.

Clockwork Orange kinderboeken - froot.nl

Ze hadden er ook wel een soort van animaniacs serie van kunnen maken.

Fijn dat ze het ook zien als de film van Kubrick, en niet het boek van Burgess.

De film is dan ook een stuk bekender dan het boek. Toen ik deze film nog niet gekeken heb, wist ik niet eens van het bestaan van het boek af.

I´m singin´ in the rain

Just singin´ in the rain,

What a glorious feeling,

And I´m happy again.

I´m laughing at clouds

So dark, up above,

The sun´s in my heart

And I´m ready for love.

Let the stormy clouds chase.

Everyone from the place,

Come on with the rain

I have a smile on my face.

I´ll walk down the lane

With a happy refrain

Just singin', singin' in the rain.

Oeh. Waarbij we bij de klassieke film 'Singin' in the Rain' nog een leuk avondje konden houden maakt A Clockwork Orange er een complete gruwel van.

A Clockwork Orange kun je makkelijk een soort satire noemen over hoe de regering ons letterlijk veranderd in robots als het gaat over onze persoonlijke visie. Dit wordt prachtig vertelt als je kijkt hoe het Ludovico-experiment Alex niet veranderd in een goed mens, maar hem gewoon een deel van zijn vrijheid doet kwijtraken - -> hij wordt misselijk van geweld, waar hij eigenlijk een grote kick van moet krijgen.

Stanley Kubrick zet een prachtige duistere samenleving neer: Alex's huis is een kleurrijk huis maar eenmaal daarbuiten zien we gewoon een grijzige wereld waar we niet willen leven. Het enige kleurrijke in de film is waarschijnlijk gewoon de schitterende Beethoven muziek die bijna bombastisch overkomt bij momenten.

Wat het acteerwerk betreft, Malcolm McDowell is een held. Hij zet zijn getikte, psychopathische personage gewoon voortreffelijk neer. Maar aan de andere kant kun je zijn personage ook gewoon als een slachtoffer zien; een slachtoffer van de duistere politieke spelletjes.

Toch wil ik zelf niet teveel tipjes van de sluier weggeven, het is immers een betekenisvolle film.

Ik ben benieuwd hoe anderen dit interpreteren.

5.0 sterren gewoon voor dit excentrieke meesterwerk!

Dat maakt het boek toch niet minder bekend? Hooguit voor jou. Maar wellicht lees jij nooit boeken.

Of louter extra-stomme boeken. Weet jij veel.

Als ik nooit boeken lees, waarom heb ik dan een boekenkast vol met boeken? En behoren acteurs als Friedrich Nietzsche en Aldous Huxley tot louter extra-stomme boeken?

Lijkt me niet meer dan normaal dat iemand die een kinderboek van a Clockwork Orange schrijft op zn minst onderzoek doet naar de oorsprong van het verhaal. Ik denk ook dat de opmerking van Norman suggestief is, niet dat je het zo letterlijk moet nemen om gelijk je boekenkast te verdedigen. Of toch wel. Weet ik veel.

Overigens heb ik het boek nog al hoog zitten maar de film tot mijn schaamte nog steeds niet gezien. Heb de dvd binnen dus het moet deze week dan eindelijk gaan gebeuren. Ben onwijs benieuwd hoe Kubrick het verhaal heeft verfilmd. En ik ben al helemaal benieuwd hoe de rol van cultfiguur Alex, pratend in Nadsat en al, vertolkt wordt door McDowell.

OK, ben benieuwd wat je van deze 40 jaar oude verfilming vindt.

En hij geeft een 4!

"This would sharpen you up and make you ready for a bit of the old ultra-violence."

Hoe fascinerend kan een film zijn?
McDowell speelt een slimme misdadiger vol met sarcasme, psychopathie en een fascinatie voor Beethoven's muziek. Politieke wreedheid veranderd de psychopaat echter in het slachtoffer.

De schitterende camerastandpunten en close-ups van Kubrick verdienen een gouden medaille. Ik ben er zo onder de indruk van dat ik er niks over kwijt kan. Ze zijn prachtig!

De toekomstvisie van Kubrick is heel erg apart. De decors zien er erg kleurrijk en fetisjistisch uit, maar het sfeertje is behoorlijk grijzig en duister. Toch is het in sommige opzichten gedateerd maar ook juist: bijv. er wordt in deze film nog gewoon gebruik gemaakt van elpee's en typemachines, maar rondhangende jongeren die voor de 'kick' zinloos geweld plegen is nog behoorlijk nu. Ook dat McDowell wel vrij is, maar niet de rechten en vrijheid heeft als die van anderen. Het is een film vol met betekenissen die door iedereen anders worden geïnterpreteerd.

Het acteerwerk is super, de geweldige absurde dialogen die zo goed worden gespeeld dat ze eigenlijk toch nog niet zo absurd zijn als het lijkt.

Geweldige film.

5,0