Modern Times (1936)

Ik heb vandaag de film kunnen zien op een groot doek in het Cultuurcentrum van Deurne. Speciaal was wel, dat de muziek die bij deze stomme film hoort, live werd gespeeld. Dat in combinatie met de geluiden en zeldzame spraak die toch nog in de film te horen zijn. De muziek is grotendeels de filmmuziek van de originele film die opnieuw werd gespeeld, aangevuld met hier en daar een ander passende melodie die niet in de originele film te horen was.

Nog meer dan ooit valt in deze film het talent van Chaplin op. En dat op alle vlakken. Zowel qua decor, muziek (Chaplin schreef zelf de muziek, waaronder het wereldberoemde Smile), timing in de choreografie, de humor en de onderliggende boodschap. Voor een film die gemaakt is voor de 2e WO, is deze film zeer actueel. Met automatisme, werkdruk, sociale verdrukking, stress, werkloosheid, ... Zeer boeiend om te zien.

Tot slot nog eens vermelden wat een schoonheid die Paulette Goddard wel is. Dat zij met Chaplin veel charisma uitwisselen is geen wonder, gezien ze tussen '32 en '42 samen een koppel waren.De man had naast een groot talent ook een grote dosis charme in huis.

In Modern Times speelt Charlie Chaplin voor de laatste keer de Zwerver (the Tramp), het typetje dat hij ruim twintig jaar eerder creëerde, met zijn slobberbroek en zijn te grote, versleten schoenen, met zijn pinguïnloopje en zijn sprongetje. Hij botst met het gezag, maar gedraagt zich als een gentleman ten opzichte van de sukkelaars van deze wereld. Hij is een individu dat het geluk najaagt: the pursuit of happiness. Maar hoe vind je het geluk in een geïndustrialiseerde havenstad ten tijde van de Grote Depressie? Alvast niet door communist te worden: hij wil niet betogen of staken. Zijn wens is op een eerlijke manier zijn brood te verdienen. Hij dagdroomt van een huisje waarin hij met zijn geliefde woont.

Mijn screenname is geïnspireerd door de scène waarin de Gamin (Paulette Goddard) een brood steelt, waarna de Zwerver de schuld op zich neemt. In de close-up meteen daarna is haar gezicht getekend van ellende, maar toch spreekt er nog hoop uit en de wil om te overleven.

In de neuspoederscène weet het publiek al dat het poeder in het zoutvaatje zit, waardoor dramatische ironie ontstaat.

Chaplin brengt hier humor op twee niveaus. Enerzijds zijn er de slapstickscènes: pure komedie met een perfecte timing, over de confrontatie tussen mens en machine. Anderzijds is er de invalshoek waarmee hij tegen de sociale wantoestanden aan kijkt. Dan benadert hij een ernstig onderwerp met humor, waardoor Modern Times veel meer wordt dan een opeenvolging van grappige momenten. Al lachend zegt een zot de waarheid.

Met een tomeloos optimisme ploeteren de twee hoofdpersonages voort. Wanneer ze hun intrek nemen in een bouwvallig hutje, zegt de Zwerver: "It's paradise!". De twee zijn op elkaar aangewezen, ze zitten in hetzelfde schuitje. Ze besluiten het geluk in zichzelf en bij elkaar te zoeken. Ze blijven lachen, ook al liggen ze in de goot.

De muziek is uitbeeldend: mechanistich voor het perpetuum mobile van de machines, romantisch voor de momenten van rust, dreigend voor gevaar, woelig voor de stadsdrukte. Het nonsenslied, de enige keer dat de stem van de Zwerver te horen is, was een bestaande melodie. De tekst op zijn manchetten is een soort vijfregelige limerick die totaal niet bij de melodie past. De tekst van het liedje "Smile" is vreemd genoeg pas in de jaren '50 geschreven, maar de regel What's the use of trying komt wel al op een tekstbord voor. Elke keer wanneer het Smilemotief weerklinkt, lachen de twee hun tanden bloot. Er komen nog andere leidmotieven in voor. Wanneer de vader van de Gamin sterft - de meest tragische gebeurtenis - klinkt hetzelfde motief als bij zijn introductie. Wanneer de Zwerver voor de tweede keer uit de gevangenis vrijkomt, kondigt het Gaminmotief aan dat ze hem achter de hoek op staat te wachten. David Raksin en Alfred Newman hadden wel een vermelding als medecomponist mogen krijgen.

Destijds werd deze film over twaalf ambachten en dertien ongelukken als verouderd beschouwd, wegens slechts voor een klein gedeelte gesproken (en gezongen). Vandaag zijn de ideeën over individualiteit in een kapitalistich systeem nog steeds modern.

In de loop van de jaren heb ik deze maatschappijkritische en af en toe hilarische klucht al ontelbare malen gezien. Het is in mijn ogen weliswaar niet het allerbeste werk van Charlie Chaplin, maar de film is inventief en kolderiek genoeg om telkens weer met genoegen te bekijken. De slotscène is een inmiddels al vaak gecopieerde klassieker. Ik schat in dat dit niet de laatste keer is geweest dat ik deze film heb bekeken.

De beginscene van 'Modern Times' is zo vaak vertoond dat je zou denken dat de hele film in een fabriek speelt, maar ook de rest van het verhaal is inventief en grappig. Check bijvoorbeeld het in een verzonnen taaltje gezongen liedje in de restaurant-scene.

De beginscene is klassiek maar de rest van de film weet dat niveau niet vast te houden. De film komt meer over als een aanschakeling van korte films dan een volwaardige langspeler. Ik vind het ook wel ironisch dat de titel Modern Times is terwijl het gedeeltelijk nog een stomme film is waar Chaplin nog gebruik maakt van tussentitels, dat had niet gehoeven in 1936 en was denk ik ook een reden van de niet al te beste box office resultaten in de USA. Chaplin en zijn maniertjes is ook niet echt mijn ding: de rode draad in de verhaaltjes in de vorm van de expressieve Paulette Goddard vind ik eigenlijk nog het leukste.

3,0* leuk om een keer gezien te hebben

Modern Times is een satirische, maar realistische blik op de moderne wereld waarin mensen steeds meer in dienst staan van machines en waarin de aandacht voor de invididuele mens ver te zoeken is. In het openingsshot zien we eerst een kudde schapen – waaronder één zwarte – hun stal binnenlopen en vervolgens zie we een aantal fabriekswerkers al even slaafs hun fabriek binnen te lopen, waarna ze braaf inklokken en wachten tot de machines tot leven komen en ze aan hun werk kunnen beginnen. Hoewel Charles Chaplin zijn karakter hier omschrijft als ‘A Factory Worker’ herkennen we hier toch het zwervertje van weleer in, die nu onderdeel is geworden van de machinatie van de industrie. En dan volgen de briljante grappen zich op, met als persoonlijk hoogtepunt de waanzinnige demonstratie van de ‘Billows Feeding Machine’, een meesterwerk qua acteren en vooral qua timing. Maar er zit een duistere kant aan deze scène: hoewel Chaplin steeds slachtoffer is van de technische mankementen van de machine, hebben Billows en de zijnen alleen oog voor de machine en niet voor de mens die door de machine wordt geteisterd.

Chaplin toont ook dat honger en armoede gewone, vredelievende mensen kan aanzetten tot misdaad om zichzelf en het gezin maar van eten te voorzien. Het succes van Chaplins karakter is voor een aanzienlijk deel te verklaren uit het feit dat hij de wereld van armoede en honger maar al te goed kende. Zijn vader stierft toen Charlie 12 was en zijn moeder was geestelijk labiel en niet in staat om voor haar kinderen te zorgen. Chaplin beschrijft deze hartverscheurende periode treffend in zijn indrukwekkende biografie ‘Chaplin’. Hij slaagt er ook in “Modern Times” in om het publiek te laten lachen om armoede. Charlie, die door een misverstand in de gevangenis terecht komt, komt daar tot de conclusie dat hij het daar beter heeft dan op straat. Wanneer hij zich met tegenzin weer op vrije voeten moet begeven, besluit hij ervoor te zorgen dat hij opnieuw in de gevangenis terecht komt. Hoe dan? Bijvoorbeeld door doodleuk een restaurant binnen te lopen, twee gigantische dienbladen vol met eten en drinken tot zich te nemen en vervolgens – nadat hij heel opzichtig de aandacht van een politie-agent heeft getrokken – melden dat hij geen geld heeft en dat meneer de agent wel even zal betalen.

“Modern Times” is een opeenvolging van briljante komische scènes, afgewisseld met verrassend effectieve dramatiek. Hoewel er een rode draad is in deze film is er niet echt een verhaal. Ik beschouw de film dan ook als een Greatest Hits waarin Chaplin enkele totaal nieuwe ideeën combineert met herhalingen van de tientallen korte films die hij in de periode 1914 – 1918 had gemaakt. Zo is er een duidelijke knipoog naar The Rink, waarin Chaplin de meest ongelofelijke capriolen uithaalt... op rolschaatsen. Tijdens zijn vaudevilledagen onder Fred Carno, maakte hij furore met zijn dronkemansact en ook die is hier terug te vinden. Bijzonder is de sequentie waarin Charlie werk vindt als hulp van een mechanicien en wel omdat zijn tegenspeler in deze scène niemand minder dan Chester Conklin is, een komiek die ook begon bij Keystone en wiens typische ‘walrus-snor’ een inspiratie was voor Chaplins Tramp-kostuum. En natuurlijk is er niks mis met een Greatest Hits als de hits zo ontzettend goed zijn en een zogeheten ‘laugh fest’ is hier gegarandeerd.

Leuke klassieker waarbij geslaagde gags worden afgewisseld met melodrama en maatschappijkritiek. Chaplin stond natuurlijk bekend als rooie rakker, en ook hier laat hij zich zien als anti-autoritair en kritisch op het kapitalisme. Ik had eerlijk gezegd verwacht dat de hele film zich in de fabriek afspeelde, maar dat besloeg maar een relatief klein deel. Niet erg, de rest van de film heeft gelukkig ook genoeg te bieden. Goddard is een charmante verschijning, en Chaplin is in vorm met zijn silly walks en quasi-onhandige charme. Zijn gestuntel, of het nou met een gebraden eend, een stel tangen of op rolschaatsen is, blijft aandoenlijk.

Overigens vond ik de geluidseffecten zoals bij de eetmachine, en ook de enkele gesproken zinnen in het begin, weinig toevoegen, maar gelukkig bleef dat binnen de perken. Modern Times werkt duidelijk beter als zwijgende film.

Een van Charly's absolute meesterwerken. Weergaloos goed bewaard, schitterend geacteerd en naast ongeëvenaarde komische acts ruim plaats voor ontroering en onvergetelijke muziek.

Eén van mijn favoriete Chaplins. Vooral de perfecte timing van Charlie in zijn scènes is indrukwekkend. Geen enkel acteur ter wereld kan dit nog. De ene onhandigheid is nog niet volledig van het scherm of daar valt hij alweer van een stoel met een spontaneiteit waarvan je niet kan geloven dat dit met opzet is. Een paar memorabele scènes; het begin in de fabriek, de rolschaatsende Chaplin, maar de meest hilarische vond ik toch die waarin de onderhoudsman vastzit in een machine terwijl hij een broodjeslunch benuttigt. Hoe kwamen ze daarbij? De erg mooie Goddard valt ook dik mee; zij was enige tijd zijn vrouw. Bovendien schetst de film een beeld van de economische recessie in de jaren '30 met om de haverklap stakingen en werkloosheid. Velen vinden the Great Dictator zijn beste werk, ik ga persoonlijk voor Modern Times.

"Modern Times." A story of industry, of individual enterprise - humanity crusading in the pursuit of happiness.

Over Modern Times valt veel te zeggen. De film is een satire en ontzettend grappig, maar Charles Chaplin weet er ook weer een film van te maken met een sterke boodschap over de industriële "vooruitgang", individualiteit, armoede, en zeker ook liefde en plezier halen uit de kleinste dingen.

Het eerste gedeelte in de fabriek is briljant, en daarna weet Chaplin dit hoge niveau gelukkig vast te houden. De restaurant scene alleen al zou iedereen een keer moeten zien. Naast Chaplin is ook Goddard ijzersterk, en hun samenspel vormt het hart van de film. De muziek/score maakt het helemaal af. Modern Times liet in de jaren 30 al de donkere kant zien van de technologische vooruitgang en de veranderende mentaliteit die dat met zich meebrengt. En de film is 80 jaar later nog steeds bijzonder relevant.

Modern times is een persiflage op de modernisering en verdere industrialisering van de industrie. En ook de sfeer van de grote Depressie van de jaren 30 in de VS wordt hier fijntjes weergegeven. Legendarisch is het beeld van een Chaplin die door het radartjes en tandwielen van de machine wordt gedraaid. Grappig ook net als de machine die hem moet voorzien van soep. Hier en daar ook wat absurd, hoe kan het ook anders, maar de verschillende misverstanden hebben ook hun charme en eens je in het verhaal zit, blijft het leuk.

Kapitalisme en uitbuiting komen ook aan bod en de film en Chaplin zorgt op zijn eigen satirische manier voor om dit aan de kaak te stellen. Modern times is een stille film, maar hier en daar zijn toch subtiele geluiden aan toegevoegd. De film is zeer herkenbaar en slaat ook vandaag nog steeds aan. De humor is fijn en de boodschap is erg duidelijk. Paulette Goddard doet het uitstekend als de (vrolijke) vriendin en dat was ze ook van Chaplin in real life. Chaplin blijft sowieso een genot om naar te kijken. De liefdesrelatie is zoet, maar tegelijk charmant. Liefde en vrijheid is wat de mens nodig heeft. Leuk!

Dit is de 2e film van Chaplin die ik gezien heb en ik moet zeggen dat deze me een stuk beter beviel dan

the dictator die ik als 1e zag .

De humor was origineler en als geheel was de film gewoon een stuk leuker .

Hoogtepunten waren voor mij de gevangenis scene en de fabriek scenes in het begin .

Geen liefhebber van Chaplin , maar Modern Times (1936) is (nog steeds ) een onvergankelijk meesterwerk van buitencategorie en tevens een van de beste films ooit .

***** / *****

Leuk. Vooral de 1e helft. Heb een paar keer goed kunnen lachen om de maatschappijkritische lolligheid in de fabriek vooral. De neuspoeder-scène, de voedermachine en het rolschaatsen in dat warenhuis zijn al net zo leuk. Helaas weet Chaplin dit niveau niet constant te behouden. Sterker nog, naar het einde toe zakt het niveau behoorlijk wat mij betreft. Neemt niet weg weg dat ik terugkijk op een aantal memorabele scenes in een verder prima film. Toch blijft Buster Keaton Chaplin nog steeds voor, voor mij.

Prachtige film over een arbeider in een fabriek die verzeild raakt in verschillende situaties. De scenes variëren van grappig tot hilarisch. Origineel en vaak inventief. Absoluut een product van zijn tijd over, zoals de titel al doet vermoeden, de moderne tijd waarin we leven (en vooral als commentaar daarop). Desalniettemin is dit een tijdloze klassieker en wat mij betreft ook Chaplin's beste.

Ik heb niet veel ervaring met Charlie Chaplin films, het trekt me niet zo. Vorig jaar wel The Great Dictator gezien, die viel me best mee en daarom ook maar een andere klassieker van hem bekeken, Modern Times dus. Deze is wel een stapje terug vergeleken met TGD. Ondanks een speelduur van anderhalf uur voelde dit al snel vrij langdradig aan, met een hoop flauwe slapstick en achtergrondmuziek waar ik flauw van werd. Maar verder steekt het best goed in elkaar, zeker met het eerste deel in de fabriek waar de werknemers uitgebuit worden door het systeem. De kritiek daarop werkt goed en ik snap best dat dit toen best een krachtige film zal zijn geweest. Maar we zijn nu wel 75 jaar verder en spreekt het me minder nog aan. Zeker het tweede deel van de film is moeilijk door te komen, al doet Chaplin zijn best. Ik laat het hier even bij, wie weet ga ik ooit nog eens ander werk van hem zien.

3*

Druk.

De laatste weken heb ik een aantal stille films van en met Buster Keaton gezien en dus kon Charles Chaplin ook niet achterblijven. In tegenstelling tot Keaton had ik wel al fragmenten van Chaplin-films gezien, zo ook van deze. De hele beginsequence in de fabriek heb ik eens gezien tijdens een les geschiedenis of economie, maar dan spreken we over mijn middelbare schoolcarrière en dat is toch ook alweer meer dan een decennium geleden.

Chaplin is te druk. Zijn maniertjes zijn te vrouwelijk en clownesk. Waar Keaton met z'n eerder droge uitstraling de slapstick het werk laat doen, doet Chaplin er constant een schep bovenop. Dat maakt het redelijk vermoeiend maar ook voorspelbaar om naar te kijken.

Niettemin heeft Modern Times wel z'n charme. Ik kan heel goed begrijpen dat dit indertijd een belangrijke film moet geweest zijn. Ook nu is het werkvolk nog gemakkelijk met een kudde schapen te vergelijken. Maar het is niet die boodschap maar wel de sets en het (visuele) tijdsbeeld dat mij wel kan bekoren. Enig minpuntje nog is de veel te bombastische muziek, dat maakt, met de eerder genoemde ergernissen, de speelduur van nog geen anderhalf uur toch een aardig gevulde zit.

Gulle 2,5

Deze film is de laatste film van Chaplin waarin hij z’n beroemde type van The Tramp speelt en z’n laatste stomme film. De film voelt ook als een afscheid waarin Chaplin nog een keer z’n kenmerkende stijl en grappen doet: aan de ene kant bevat de film enorm veel verschillende scenes en voelt het als een ode of compilatie van zijn werk tot dan toe (waardoor de film een van z’n populairste is) maar aan de andere kant voelt de film ook minder geïnspireerd dan z’n eerdere klassiekers. De film zit vol momenten waar je om grinnikt maar hilarisch is het nooit – ik vond de “nose-powder”-scene waarin Chaplin onwetend drugs neemt het grappigst en in ieder geval gewaagd – en vaak is de humor ook wat flauw. We hebben het allemaal al eerder en beter gezien in z’n eerdere films.

Ook deze film bevat weer romantiek tussen twee verschoppelingen alsmede maatschappijkritiek op met name de armoede en ongelijkheid in de VS waardoor het leven in de gevangenis vaak nog beter is dan op straat. Het mikpunt in deze film richt zich expliciet op de automatisering – de wereld van machines doet wat denken aan Metropolis (Film, 1927) – die arbeiders zelf tot machines maakt maar die ook mannen van werk berooft waardoor er een grote werkloosheid is (waarin The Great Depression doorklinkt). Daardoor is men tot elk werk bereid en alles draait om competitie en maximale productie dus om tijd en snelheid, in welke harde wereld iedereen op zoek is naar werk en daarmee geld en daarmee geluk. Chaplin wilde echter geen politieke film maken en biedt dan ook geen oplossing voor de kapitalistische rat race voor het geval men in de echte Chaplin onterecht een communistische leider ziet die hij ook in de film zelf speelt.

Bepaalde scènes zijn bijzonder, maar het totaalpakket bevat ook mindere momenten. Paulette Godard, alsook de muziek zorgen voor die extra ster in deze tijdloze klassieker.

Modern times.

Chaplin twijfelde of hij van deze film zijn eerste 'talkie' zou maken, maar na enig nadenken zag hij er toch maar van af. Vooral omdat de Tramp als sprekend karakter niet zou werken, dacht hij. Maar het was wel tijd voor meer integratie tussen beeld en geluid, en daar zijn een paar bijzonder fraaie voorbeelden van te vinden aan het begin van de film als de big boss door zijn scherm tegen de werknemers spreekt. Erg slim gedaan overigens ook, die beelden van het scherm, en geweldige beeldkwaliteit als je bedenkt hoe lang geleden het alweer is. Wel even iets anders dan wat klikken in DaVinci Resolve.

Vast wel veertig jaar of meer geleden dat ik de film voor het laatst zag, maar zoveel scenes die me daar van bijgebleven zijn. De eetmachine, het rolschaatsen in het warenhuis, het wrakke huisje met de bezem als steun, het geplette horloge. Maar ook de bittere armoede en hoe de Tramp en zijn medezelfkanters daar mee omgaan - altijd op zoek naar een manier om op een eerlijke manier een bestaan op te bouwen voor hunzelf en hun makkers. Met simpele oplossingen voor simpele problemen, zoals de tekst van het lied dat de Tramp zingen moet geschreven op zijn manchet - en wellicht was dat de inspiratie die mijn vader op het idee bracht om op een van zijn manchetten te schrijven 'Let op! dit is het overhemd met de bisonkit!'

Als film is dit wellicht Chaplin's beste - voor mij beter dan The Great Dictator, al komt dat misschien omdat ik die veel vaker gezien heb. Wellicht is het het innemende van de Tramp die hier op zijn best is, en het samenspel met Goddard - de vonken vliegen er van af, de lol die ze er beiden in hebben is zichtbaar - en reflecteert ongetwijfeld ook in de hele film, want alles is eigenlijk mooier, beter en leuker dan voorheen in zo'n film ooit gezien was.

En ik heb het nog niet eens gehad over het narratief van de film. Een karikatuur op wat toen de doorgedraaide moderne tijd was, maar vandaag nog even actueel als toen - sterker, de arbeidersklasse heeft zich sinds die tijd nogal wat rechten laten ontnemen. Slecht hebben we het hier niet, maar van de Tramp kunnen we wel zijn levenshouding leren. Kan zomaar dat dat nog eens van pas komt.

“Modern Times is een meesterlijke film die humor en maatschappijkritiek op geniale wijze combineert. Chaplins vertolking als “de zwerver” toont zowel de schoonheid als de absurditeit van het industriële tijdperk. Het tempo van de film is perfect uitgebalanceerd, met hilarische scènes die het publiek aan het lachen maken, maar ook uitnodigen om na te denken over de mechanisering van het leven. De satire op de moderne werkomstandigheden is universeel en blijft, decennia later, nog steeds relevant. Visueel is de film prachtig, met doordachte cinematografie en iconische beelden. Een tijdloze klassieker.

Hoe treffend de mimiek van Chaplin is blijkt eens te meer uit deze film. De nuances van gezichtsuitdrukkingen en lichaamshoudingen zijn van ongekend hoog niveau. Rowan Atkinson is iemand die dit niveau enigszins benadert. De film zelf is treffend m.b.t. loonslaaf zijn in en de grote werkloosheid na de beurskrach uit die tijd. Het kapitaal versus de arbeider. Goddard top als tegenspeelster. Het zijn ook de kleine nuances die deze film groot maken, zoals het stelen van een baguette, vervolgens wordt Chaplin opgepakt en let dan op wat er met het brood gebeurt.