Animal Farm (1954)

Van bevrijder van de slavernij naar een nieuwe dictatuur , zo zou je dit verhaaltje wel kunnen samenvatten.

Niet toevallig dat de varkens als voorbeeld worden genomen van degene die de nieuwe slavendrijvers worden , eigenschappen als luiheid en vraatzicht is vrij makkelijk op deze dieren te portretteren .

terwijl vooral de paarden als de hardwerkende dieren worden gezien , wat hier ook naar voren komt .

Natuurlijk is het verder gewoon een verhaal van machtsmisbruik en uitbuiting .

Niet zo lang geleden het boek gelezen, daarna nieuwsgierig geworden naar de (eerste) verfilming.

De tekenfilm is natuurlijk alweer behoorlijk oud, al zegt dat natuurlijk niets over de kwaliteit; Disney had in de jaren '50 immers ook al behoorlijk wat mooie animatiefilms geproduceerd. Die kwaliteit hoef je hier niet te verwachten, want de animatie is duidelijk minder hoogstaand. Nog steeds knap gemaakt, maar wel gedateerd en bij vlagen ronduit lelijk.

Het boek vond ik leuk om te lezen, misschien niet al te subtiel maar wel een vindingrijke, allegorische vertelling van het communisme. De tekenfilm volgt het verhaal redelijk trouw (op wat details na), maar de vertelstijl was voornamelijk voice-over in plaats van dialogen. Daardoor leerde je de hoofd'personen' toch iets minder goed kennen en blijft het allemaal wat afstandelijk.

Misschien ook maar eens de live-action verfilming uit 1999 proberen.

3*

REVOLT!!

Besef rond bescherming van dieren ontstond langzaam maar zeker na de Industriële Revolutie, met een piek rond 1900: de suffragettes die demonstreerden tegen vivisectie. Tegelijkertijd, parallel lopend aan deze ontwikkeling trad het dier in verschillende kunstvormen steeds vaker naar de voorgrond. In de muziek: het Carnaval der Dieren van Saint-Saëns (1886), De Vlucht van de Hommel van Rimski-Korsakov (1899)... In kinderboeken en kinderboekillustraties: Alice in Wonderland (1865), Black Beauty (1877), The Wind in the Willows (1908), Winnie the Pooh (1926)... Vervolgens veroverde Disney het witte doek met de beroemde muis en later met bioscoopkrakers als Dumbo, Bambi, Lady en de Vagebond, 101 Dalmatiërs.. verhalen over dieren en door de ogen van dieren. In de jaren '60 en '70 kwamen er met jeugdtelevisie een hoop nieuwe dierenpersonages bij, zoals Kermit de Kikker, Maja de Bij, Lowieke de Vos, het Molletje, etc...

Ook deze Britse filmadaptatie van Orwells Animal Farm zal ongetwijfeld een steentje hebben bijgedragen aan een groeiend bewustzijn over de (barbaarse) behandeling van dieren en onze kijk op dieren hebben veranderd. Al is dat onmeetbaar, natuurlijk. Duidelijk is te zien dat Disney van invloed is geweest op de manier van tekenen: het drama, het schattige, de humor vooral. Toch is de stijl donkerder en heeft het een eigen, Engelse ziel.

De belevenis is wat anders dan bij het boek. Namen worden vluchtig genoemd, het verhaal lijkt vloeibaarder dan het boek zelf, abstracter. Ik moest het boek erbij pakken om te zien hoe sommige dieren ook alweer heten. De film heeft minder weg van een allegorie, maar meer van een film over dieren die er op een dag genoeg van hebben en in opstand komen tegen de boer die hen uitbuit, mishandelt en uithongert. "Good for nothing! Beasts!" roept hij als hij een fles sterkedrank naar zijn hond gooit, die angstig wegkruipt.

Prachtige stills die zo in een campagne tegen dierenleed gebruikt zouden kunnen worden, zoals de koe die angstig uit haar ogen kijkt wanneer de boer vijandig langs loopt. De dieren die de boer omsingelen en hem de stal uitjagen, ook een geweldig sterk beeld. De kat is weer eens te laat (a queen is never late!) en komt onder een Peter en de Wolf-muziekje de stal binnengetrippeld, waar ze zich tevreden in het stro opkrult.

Voor veel mensen van mijn generatie staat de scène met Boxer het paard dat wordt afgevoerd naar het slachthuis voor altijd op hun netvlies gebrand. Een van de meest hartverscheurende scènes in een film ooit; vergelijkbaar met de sterfscène in Bambi en het paard Artax in The Neverending Story die langzaam wegzakt in het drijfzand. Het balken van Benjamin de Ezel die machteloos achter zijn beste vriend Boxer aanrent snijdt dwars door mijn ziel.