Djävulens Öga (1960)

Een Bergmankomedie is niet zo'n bijzonder gegeven als men het soms doet klinken. Bergman heeft zo'n grote reputatie als serieuze regisseur dat zijn gevoel voor humor in een aantal van zijn drama's soms wat vergeten lijkt te worden. Niettemin is dit ook de eerste volle komedie die ik van hem zie.

Hoewel, als zo voluit gaat Bergman niet voor de humor. Het begint veelbelovend, met een sfeervol portret van de hel. De licht-satirische dialoog over de reden waarom het zo verschrikkelijk zou zijn als een vrouw zou trouwen vóórdat ze seks heeft gehad is erg geestig en scherp geschreven. Helaas is dit ook het hoogtepunt van de film. Zodra de actie zich verplaatst naar de Aarde is het toch vooral een aaneenschakeling van dialogen over relaties, die typisch zijn voor Bergman (ondanks de aanwezigheid van duivels en een morele test als centrale punt is dit niet echt een film over religie). Deze dialogen worden licht gebracht, maar zijn niet echt grappig en net iets te serieus van aard om echt te werken tussen de wat meer frivole momenten (vooral rond de priestervader) waarvan er misschien wat meer hadden mogen zijn. Er zit te weinig humor in voor een komedie, maar is te veel een niemendal om te overtuigen als een film over moraliteit en relatieproblemen.

Echt een tussendoortje voor Bergman, met genoeg van zijn stijl (het ziet er weer mooier uit dan je van zoiets als dit verwacht) en thema's om te behagen en het is verre van slecht. Tegelijkertijd is het echter ook niet vreemd dat dit een wat meer vergeten film uit zijn oeuvre is, want er ziet niet echt iets in dat hij niet elders al beter deed.

3*

Wat de discussie betreft of deze film al dan niet een komedie is … in Bergmans eigen woorden was theater zijn echtgenote en film zijn minnares. Ingmar Bergman heeft dus duidelijk affiniteit met de theaterwereld en misschien moet het begrip komedie in deze film eerder gelinkt worden aan wat in het theater als komedie wordt beschouwd. Ten tijde van Shakespeare was een komedie een theaterstuk dat eindigt met een happy end en jawel, meestal met een huwelijk. In dat licht is de term komedie hier nog wel op zijn plaats. Ik heb al heel wat films van Bergman gezien en deze springt er toch wel uit wat droge humor en satire betreft. En zoals The One Ring aangeeft zijn verder alle thema's van Bergman aanwezig in deze film.

Bergmanfans kunnen zeker hun hart ophalen aan deze film, al strekt het wel tot aanbeveling om enige voeling te hebben met christelijke symboliek/iconen voor het goeie begrip. En ja het is een film waarin veel gepraat wordt, maar ook dat is eigen aan Bergman; dialogen die zich op existentieel niveau bevinden. In tegenstelling tot de gemiddelde Hollywoodjunk uit die tijd - ook al gaat het om erg entertainende junk - vind ik zijn films een tijdloze kwaliteit hebben, omdat ze (willen) doordringen tot de essentie van het leven.