Black Box Diaries (2024)

Vanaf 27 november in de bioscoop (Periscoop Film)

Kijken of ik deze rond mijn verjaardag ergens kan meepakken in de bios. Anders gewoon thuis op de bank, want wil deze Japanse MeToo docu wel zien.

Op IDFA.

Shiori Ito is een vasthoudende, kwetsbare, strijdende en vooral moedige heldin. Prachtig, aangrijpend en belangrijk document.

In 2015 had journalist Shiori Itô een zakelijk etentje met Noriyuki Yamagochi, het hoofd van een vooraanstaand Japans mediabedrijf, over een mogelijke baan. Beelden van beveiligingscamera's tonen hoe ze aan het eind van de avond verdwaasd uit een taxi stapte en haar hotel binnenging. Zij gelooft dat Yamagochi haar drugs heeft toegediend en haar vervolgens heeft verkracht en besluit Yamagochi aan te klagen. Ze legde het vervolg vast met de camera, deels in de vorm van een dagboek waarin ze haar haar gedachten en haar emoties uitspreekt. De zaak werd een mediasensatie in Japan en stond aan de basis van de Japanse #MeToo. Het grote probleem is natuurlijk dat verkrachting bijna onmogelijk te bewijzen is zonder ooggetuigen of concreet bewijsmateriaal. Vanzelfsprekend gaat Itô er vanuit dat je gelooft dat ze daadwerkelijk verkracht is en was het haar bedoeling om andere slachtoffers een hart onder riem te steken. Maar als je uitgaat van het principe dat iemand pas schuldig is na een veroordeling door de rechter dan voelt dit best ongemakkelijk.

De spreekwoordelijke elephant in the room is toch wel het feit dat ze impliceert en aannemelijk maakt gedrogeerd te zijn, om hier vervolgens met geen woord meer over te reppen, in de documentaire noch in de rechtszaal. De verklaring zal vast wel een juridische zijn - verschillende strafbare feiten, verschillende bewijslast - er is geen bloedonderzoek gedaan nadien en die kans is verloren gegaan, oid. Leg het de kijker teminste uit, of benoem het tenminste. Het leek mij nogal een ommissie.

Sterk staaltje journalistiek deze docu. Op een heel simpele, toegankelijke en persoonlijke manier krijg je de jaren vanaf het moment dat Ito besloot naar gerechtigheid te zoeken mee. Overigens wel meer als een moedige documentatie van wat dit met haar persoonlijk deed dan als een verhelderende reconstructie van wat er gebeurd is. Het akelige van dit soort zaken is ook dat ze meestal verdomd lastig te bewijzen zijn, al helemaal in een land zo conservatief en hiërarchisch als Japan.

Best sterk ook wel om het pas heel laat over de zaak zelf te hebben. Daardoor kan de docu over meer gaan dan alleen de vraag of er echt een verkrachting heeft plaatsgevonden. Ik vond het wat dat betreft wel behoorlijk tegen Yamaguchi spreken dat je hem op beveiligingsbeelden een zichtbaar gedrogeerde/stomdronken en tegenstribbelende Ito de auto uit ziet sleuren. Je neemt een vreemde na een zakelijke afspraak in zo'n situatie niet mee naar je hotelkamer als je een beetje fatsoen hebt, zeker niet op die manier.

De scène die me overigens het meest bij is gebleven is dat telefoongesprek met die rechercheur die na wat aanvankelijke twijfels al die jaren haar bondgenoot is geweest. Om hem in een dronken bui te horen grappen dat hij zal getuigen als zij met hem trouwt en haar mee uit te horen vragen is vrij schokkend. Deze docu heeft een aantal van dat soort memorabele momenten.