Dahomey (2024)

Gouden Beer Hoofdcompetitie Berlijn 2024.

Aangekocht door Cineart. Link

EDIT: vanaf 5 december 2024 in de bioscoop

Naast de helaas wat sporadische mooie beelden is vooral het gesprek tussen de studenten over het terugkeren van enkele kunststukken naar Benin interessant (de reis van kunststuk nr. 26 met de poëzie die het kunstwerk uit over z’n reis en plaats in de wereld vond ik niet zo interessant): uit dat gesprek blijkt dat kunst – vooral als dat oorspronkelijk bedoeld was als religieuze objecten die als zodanig midden in de gemeenschap staat – een gemeenschap z’n identiteit geeft, welke identiteit de Franse kolonisators met de kunst hebben gestolen in welke zin de volkeren in Benin nog steeds slaven zijn want naast hun nep-Franse identiteit hebben ze hun eigen identiteit nog steeds niet teruggewonnen. Het terughalen van de geroofde kunst helpt zo die identiteit terug te vinden. De ironie is dat Napoleon het moderne museum bedacht vanuit de Verlichtingsgedachte dat daar iedereen kennis kan maken met alle kunst uit de hele wereld maar dat de rest van de wereld daardoor geen toegang meer had tot z’n eigen kunst. Hoe dan ook, de documentaire is een sterk pleidooi voor het retourneren van alle geroofde kunst, ook als die kunst z’n oorspronkelijke religieuze functie heeft verloren en ook in de herkomstlanden als dode artefacten in het museum worden opgeborgen want dan kan het nog wel de trots van het volk voor z’n eigen cultuur en traditie herstellen.

Voor mij de eerste film en het eerste biosbezoek van 2025.

Diop doet twee dingen en die gaan niet zo goed samen. Ze probeert, zeker door middel van de kern van de film, de discussie, heel veel vaak complexe aspecten aan te snijden over kolonialisme, de gevolgen voor het heden en roofkunst en de terugkeer ervan. Moet Benin blij zijn met 26 kunstwerken die terug zijn of beledigd omdat er nog steeds 7000 roofkunstwerken in Frankrijk zijn? Is het terugsturen eigen belang van Frankrijk of zien dze de fout in? Is het tentoonstellen in een museumruimte in het presidentiële paleis van de terugkeerde objecten mooi of zijn musea een Europees ding en zouden de objecten gebruikt meten worden. De film is ook nog heel kort, nauwelijks meer dan een uur.

Verder probeert Diop een van de kunstobjecten te laten spreken, letterlijk, het werkt voor mij niet erg. Verder raakt de film slechts erg aan de vragen maar uiteindelijk gaat de film er niet heel diep op in. Dahomey is een soort discussie-opener en relevant, maar ik had liever een film gehad die dieper op gestelde vragen in was gegaan en ook langer was.

Dahomey is geselecteerd voor de shortlist van de Oscars voor beste buitenlandse film. Winnen zal deze documentaire zeker niet doen, maar ik vond het wel een interessant gegeven wanneer de Beninese bevolking aan het discussiëren ging over de teruggave van deze 26 culturele schatten.

Enerzijds kan je je inderdaad de vraag stellen wat die 26 stukken waard zijn als er meer dan 7000 stuks zijn ontvreemd tijdens de Franse koloniale overheersing. Is dit niet eerder een doekje tegen het bloeden? Is dit niet veeleer om te paaien?

En anderzijds wordt ook de vraag gesteld wat er nu aangevangen moet worden met deze stukken. Een museum is een Westers concept volgens sommigen. En anderen vinden dat de religieuze culturele waarde van de stukken besmeurd is waardoor ze nutteloos zijn.

Moeilijk dus om samen op één lijn te komen. Zeker omdat haast niemand de beweegreden achter de Franse gift kent of vertrouwt. De aanpak van Diop om de beelden te laten spreken sloeg inderdaad niet aan.