In de Ban van de Bom (2020)

Frits Veerman is eigenlijk een vrij kleurloze, saaie man en Bromet moet hele gerichte vragen stellen om deze man zijn verhaal te laten vertellen. Dat maakt de documentaire er totaal niet spannend op, maar dat lijkt juist Bromets bedoeling. Juist het feit dat Veerman in beginsel een vriendelijke, optimistische, geduldige en wetsgetrouwe man is maakt zijn verhaal zo bijzonder. Veerman is al meer dan 40 jaar bezig om zijn reputatie, die genadeloos werd gesaboteerd door de BVD, de huidige AIVD en corrupte en/of incompetente ministers, te redden. Hij werkte begin jaren '70 in het uiterste samen met de Pakistaanse Abdul Khan bij FDO Stork aan de ontwikkeling van ultracentrifuges die gebruikt konden worden bij de ontwikkeling van nucleaire wapens. Toen Veerman ontdekte dat Khan, geheel tegen protocol, geheime documenten mee naar huis nam, meldde hij zijn vermoeden van spionage direct bij zijn leidinggevende. De gevolgen van deze daad voor deze klokkenluider, maar vooral voor de wereldgeschiedenis zijn al schokkend genoeg, maar wat dit extra wrang maakt is dat Frits - die in februari 2021 overleed - niet meer in staat is geweest om de verantwoordelijke partijen aan te klagen. Een bijzonder portret van een bijzondere man, een volksheld pur sang. Het contrast tussen de status van Veerman in ons land en dat van Khan in Pakistan kan niet groter zijn!

"Zo, Frits."

"Nou(!)... Frans."

(spoiler alertje)

Het was net een komisch duo af en toe, en ook de zaak heeft bepaalde grappige aspecten. Ik vind die Veerman om te beginnen zeker geen kleurloze, saaie man. Hij is juist nogal eigenzinnig en zonderling, enkel gefocust op zijn ene gelijk: spionage is wettelijk verboden. En hij daar heeft hij ook helemaal gelijk in.

Alleen lijkt het hem al die jaren volledig te blijven ontgaan dat er nou eenmaal vieze internationale spelletjes gespeeld worden waartegen zo gemiddeld elke simpele burger het moet afleggen. Wat nog eens bevestigd wordt door de grap die het Huis voor Klokkenluiders kennelijk is, met als klap op de vuurpijl de AIVD-medewerker die er gewoon rondloopt. Schokkend? Dat zou het moeten zijn, maar inmiddels kijk ik er weinig meer van op.

Uiteindelijk krijgt hij dan ook wel degelijk zijn gelijk: dat had zo niet moeten gebeuren, sorry! Helaas overleed hij zo'n beetje op het moment dat hij ook daadwerkelijk zijn schadevergoeding wilde gaan opeisen. Helaas, geen nieuwe fiets voor Frits.

Een volksheld? Ik weet het niet, hij komt regelmatig wel zeer aimabel uit de hoek (al wordt duidelijk dat zijn vrouw nogal es te lijden heeft onder zijn spanningen). Hij maakt zelf ergens de vergelijking met wielrennen voor wat betreft deze zaak, iets wat hij vroeger fanatiek deed: "Ik wil winnen."

Toch wel een indrukwekkend verhaal, ik had er al het e.e.a. over gelezen, maar de man op beeld zien maakt het wat realistischer.

Het begint wat sloom en gezapig allemaal en mijn eerste indruk was dat Frits een wat zonderling en sociaal onhandige man is, maar dat beeld veranderd gaandeweg wat. Ik kreeg medelijden met hem en vind het droevig dat men Nederland democratisch noemt terwijl hier maar weer eens haarfijn het tegendeel bewezen word. Ik had al geen vertrouwen in onze overheid, deze docu heeft dat vertrouwen nog meer geschaad.

Al met al een wat trage en soms wat tenenkrommende maar toch ook zeker indrukwekkende en interessante documentaire.

Ik las toevallig deze week in de krant dat de kinderen van Frits Veerman aan het kijken zijn of ze de strijd kunnen blijven voeren. Dat is goed nieuws! Ik wens ze alle succes toe.