Human Nature (2019)

Mooie documentaire over wellicht de belangrijkste wetenschappelijk-technologische revolutie sinds de computer: CRISPR. De documentaire is logisch opgebouwd: eerst wordt kort de geschiedenis verteld die tot CRISPR heeft geleid. Kort gezegd is CRISPR een techniek die reeds de bacterie gebruikt om zich tegen virussen te beschermen: het virale DNA/RNA wordt overgenomen als ‘spacer’ in het bacteriële DNA waarna de bacterie het Cas9-eiwit maakt dat virusdeeltjes met dezelfde DNA/RNA-sequentie herkent en vernietigt door het te knippen. Door middel van Cas9 en een gids-RNA kan zo ook de mens elk genoom op een vooraf te bepalen plek knippen en daar een nieuw stukje DNA invoegen. Daarna worden toepassingen en toekomstige mogelijkheden van CRISPR besproken en komen ethische kwesties aan bod.

Met CRISPR kunnen we zo het leven, inclusief onszelf, wijzigen en zo voor God spelen maar zoals de documentaire benadrukt doen we dat al sinds we landbouw beoefenen. Het gaat erom dat we het verantwoordelijk gebruiken want CRISPR is een bijzonder machtig instrument dat zoals alle nieuwe technologie voor zowel het goede als het kwade kan worden gebruikt. Het ingrijpendst is wanneer we CRISPR toepassen op de ‘germline’ (zoals de geslachtscellen) omdat we dan niet alleen het individu zelf veranderen maar ook diens nageslacht. Dat is risicovol omdat we niet weten wat één zo’n verandering kan teweegbrengen omdat we niet alle interacties kennen: zo kunnen we bv. de dodelijke sikkelcelziekte door middel van de genetische modificatie door CRISPR elimineren maar een milde vorm van deze ziekte beschermt juist tegen malarie en is dus een goede (beschermende) eigenschap in delen van de wereld waar malaria voorkomt (al kan wellicht ook malaria worden uitgeroeid door middel van CRISPR). Niet alleen zullen verschillende mensen verschillende eigenschappen een verbetering vinden (en dus verschillende wensen hebben voor hun ‘designer baby’) maar ogenschijnlijke verbeteringen hoeven dus niet perse verbeteringen op de lange termijn blijken, zodat CRISPR vooralsnog vooral zal worden gebruikt om ernstige erfelijke ziektes te genezen of te elimineren (waarbij we ook planten en dieren modificeren of zelfs tot leven kunnen wekken als ze zijn uitgestorven).

Toch is het niet ondenkbaar dat CRISPR uiteindelijk ook zal worden gebruikt om supermensen te maken die niet alleen niet ziek zijn of worden maar die ook sterker zijn dan we nu zijn (intelligentie of persoonlijkheid zijn overigens genetisch zo complex dat het niet zeker is dat we daar ooit grip op krijgen). We kunnen bv. mensen maken die geen pijn voelen en aan vier uur slaap genoeg hebben, hetgeen ideale strijders zouden kunnen zijn (al heeft ook hier elk voordeel zijn nadeel: een Indiase jongen die geen pijn voelde stierf op z’n 14de omdat hij van een gebouw sprong want angst en pijn beschermen ons tegen levensbedreigende acties). Wat dat betreft denk ik dat de vele superheldenfilms van onze tijd een teken van de tijd zijn en al verwijzen naar de CRISPR-toekomst.

Fijne docu!

Een (bijna) schoolvoorbeeld van hoe het ook kan en veel vaker zou moeten. Enerzijds een goede, duidelijke introductie rond de technologie. Het hele CRISPR gebeuren was mij niet onbekend, maar de juiste werking ervan is nu wel een stukje duidelijker geworden. Gebracht op zo'n manier dat de charme en romantiek van de wetenschap ook voelbaar is.

Verder een nogal gewogen boodschap, hoewel de film daar toch nét wat teveel doorslaat in het positivisme. Op zich ligt dat ook dichter bij mijn persoonlijke visie, maar ik zat achteraf toch nog met enkele kritische vragen die in deze film niet meteen aan bod kwamen. Maar wel fijn om te zien dat je een stel betrouwbaardere wetenschappers voorgeschoteld krijgt, die zaken op een betere manier in perspectief kunnen plaatsen. Doorgaans zijn het nogal louche kwakzalvers in dit soort docus.

Toch vond ik de wetenschapsethicus nogal kort door de bocht gaan met haar "guns don't kill people" verhaaltje. Het klopt natuurlijk wel, maar door sommige zaken makkelijker en toegankelijker te maken, maar je het sommige personen ook veel makkelijker om technologie te misbruiken. Ook de vraag waar we met al die gezondere mensen gaan blijven wordt een beetje vermeden. Mensen redden van ziektes is mooi, maar sterven hoort nu eenmaal bij het leven. En een ras dat niet echt in aantal wil dalen moet zich daar toch ook over gaan beraden lijkt mij.

Maar verder weinig op aan te merken. Had iets kritischer gemogen wat betreft de negatieve kanten, maar aangezien een gebalanceerdere aanpak tegenwoordig zo zeldzaam is in dit genre ga ik daar niet al te zwaar aan tillen. Verder ook mooi informatief, al is dat dan vooral voor mensen die niet volledig op de hoogte zijn van de bredere details.

3.5*