Kler (2018)

Indrukwekkende film. De zaal was uitverkocht en zat vol Polen. De film werd vertoond met Engelse ondertitels in Pathé.

De Poolse kerk komt naar voren als een totaal corrupte bende die doet denken aan de Italiaanse maffia.

De drie hoofdrolspelers worstelen ieder op hun beurt met deze organisatie en kiezen uiteindelijk alle drie een andere positie.

Het einde is dermate dramatisch dat iedereen in stilte de zaal verliet.

Films kunnen een enorme impact op de samenleving nalaten als ze op het juiste moment het juiste onderwerp aansnijden. Zo één was Kler in 2018 voor Polen, die uitkwam te midden van een groeiend aantal schandalen in de katholieke kerk. De macht van de kerk, de historische verwevenheid van kerk en staat, en de zwijgcultuur rond kindermisbruik en corruptie zijn in Polen nog altijd vele malen groter dan ze ooit bijvoorbeeld in Nederland waren.

De film bracht een behoorlijke schokgolf teweeg omdat hij in de modder groef van een realiteit die men eigenlijk wel kende maar die vooral verzwegen werd. Hij gaat dan ook vol op het orgel over de corruptie en misbruik, op een vrij luchtige manier (heerlijk op z'n Pools): drie drinkende priesters, die weliswaar een gezamenlijk moment hebben meegemaakt, maar die elk hun eigen worsteling doormaken.

Het is vermakelijk, vlot verteld, maar vaak ook over de top en bovenal karikaturaal. Vooral het einde is niet echt te pruimen, dat was inderdaad dramatisch maar buiten proporties. Waar ik nog niet zo over uit ben is de vermenging van echte documentairebeelden (met zeer aangrijpende ooggetuigeverslagen) met de verdere fictie van de film. Het maakt Kler een wat eigenaardige prent, die vooral een effect wil bereiken en zich weinig zorgen maakt over de methodes. Hoewel zeer aangrijpend, doen de docu-beelden voor mij wat af aan de film als zodanig.

Sowieso: een film over de clerus heeft eigenlijk bij voorbaat al een oordeel geveld, en laat daarmee weinig ruimte voor nuance. Ik zag de film kort nadat ik ook Corpus Christi of Boze Cialo (2019) - MovieMeter.nl zag (vanaf deze week in de bios), en die is vele malen subtieler en duikt veel dieper in de verwevenheid van sociale en culturele mechanismen rond taboes, intolerantie en machtsverhoudingen in de Poolse samenleving. Veel meer mijn smaak uiteindelijk, maar het neemt niet weg dat Kler ook een erg boeiende film is en sommige van de personages bijvoorbeeld wel degelijk interessant worden uitgewerkt. Bovendien, soms is een beetje graven in de modder waarschijnlijk nodig.

Verwarrend verhaal als men verder kijkt dan de hoofdthema's, men springt van t'een naar t'ander personage..., hou graag rekening met details.

Wou eigenlijk 4 sterren gekregen, maar na de recensie van Arnie moet ik bekennen dat daar een paar hele goede kritische argumenten tussen zitten.

Desondanks wist de film mij erg te interesseren en mijn aandacht vast te houden. Inderdaad iets over de top, maar aan de andere kant, de cultuur in Polen is ook iets meer over de top dan de bescheiden ingetogen NLse cultuur.

De film stelt misstanden binnen de Katholieke kerk in Polen aan de kaak en spreekt zich onder andere uit tegen haar bemoeienis met de politiek. Indrukwekkend is de heldere stellingname van de film tegen de schanddaden van de kerk met betrekking tot seksueel misbruik van leden van haar kudde.

Een onthutsende film, waarbij je je regelmatig afvraagt of je niet gewoon naar een absurd toneelstuk aan het kijken bent. Zo onwerkelijken bizar zijn de scènes die aan het oog voorbij trekken. De film maakt indruk. Twee momenten maken enorme indruk. Het gaat om twee korte documentaire-achtige bijdragen waarin slachtoffers van misbruik aan het woord komen. De diepe ontreddering en pijn is na jaren nog indringend zichtbaar.

Het zijn geen verrassende onthullingen die de film doet, maar de schokkende impact is er niet minder om. De kijker ontkomt niet aan gevoelens van verontwaardiging, medelijden, ontroering en boosheid. De arrogante omgang van de kerk met deze misstanden doen de boosheid toenemen. Ze worden gebagatelliseerd, ontkend of verdoezeld.

Een scène is exemplarisch voor die arrogante houding. Onder het toeziend oog van de aartsbisschop hebben zich hoge kerkelijke autoriteiten verzameld om het schokkende relaas van een slachtoffer van misbruik aan te horen. Zonder enig teken van mededogen wordt hij aangehoord. Na zijn relaas wordt de onthutste man aanvallend bejegend. Hoe durft hij het leven en werk van een priester te ruïneren. Schandalig om dat te doen. De vergadering dreigt hem aan te klagen wegens laster. De scene shockeert. De scène is tegelijkertijd zo schaamteloos bizar dat ik om de absurditeit ervan eveneens moest lachen. Me wel wat ongemakkelijk voelend, maar toch.

Cinematografisch gezien is de film geen bijzonder werk. Down to earth. De beelden zijn helder en realistisch. De dialogen zijn erg goed. Soms zijn ze erg grappig, wat in contrast staat met de onderliggende boodschap. Veel scènes zijn bedoeld of onbedoeld gewoon zo absurd dat je er wel om moet lachen.

De film is aan de ene kant doortrokken van een treurigheid die een teneergeslagen gevoel opwekt. Clergy is een schreeuw van verontwaardiging tegen klerikaal machtsmisbruik. Mijn bloed kookte tijdens het kijken herhaaldelijk. Clergy is aan de andere kant ook een film met hilarische en absurde momenten die een schaterlach uitlokken. Vooral die tweespalt is verwarrend en maakt de film tot een interessante kijkbeleving.

Hulde aan regisseur Smarzowski, die in deze gedurfde film misstanden binnen de Poolse katholieke kerk op de korrel neemt. De film bevat verhalen over drie ontspoorde priesters, die zowat alles wat God verboden heeft aan hun laars lappen. Onthullend en ontluisterend.

De film bracht destijds een schok teweeg in het conservatief-katholieke Polen. Of dat blijvend is valt nog maar te bezien, maar laten wij er het beste van hopen.

Ik vond dit een zeer mooie film, die nog maar eens een schandaal in de katholieke kerk blootlegt. De meest katholieke landen in Europa en zelfs in de wereld zijn meestal ook de meest corrupte, voor maar enkele katholieke leiders te noemen, Trump, Poetin,Orban en zo kunnen we er nog een hoop vinden....