To Kill a Mockingbird (1962)

But to remember it was a sin to kill a mockingbird

To Kill a Mockingbird, het is zo'n titel die in onze cultuur lijkt te zijn vastgeroest. Iedereen kent wel de film, het boek of heeft op zijn minst de titel al eens horen vallen in bijvoorbeeld The Simpsons (And I swore never to read again after 'To Kill a Mockingbird' gave me no useful advice on killing mockingbirds) en ik moet zeggen dat ik toch wel erg benieuwd was geraakt naar de film. Peck opnieuw in een rol die op hem lijkt te zijn geschreven, vond hem in Hitchcock's The Paradine Case ook al de moeite, en al bij al is dit toch één van die films die een zekere klassiekerstatus heeft verworven in de loop der jaren.

Al moet ik zeggen dat ik wel een beetje tegenop de lange speelduur keek, iets wat uiteindelijk onterecht bleek te zijn. Ik ben sowieso aangenaam verrast door de aanpak. Ik verwachtte altijd dat dit een redelijk droog rechtbankdrama ging zijn, wat trouwens van tijd tot tijd ook wel eens heerlijk kan zijn, maar regisseur Robert Mulligan (en vooral ook Harper Lee van wiens boek dit de verfilming is) kiest voor de meer afwisselende aanpak. Dit resulteert in een film die bij vlagen nogal fragmentarisch aanvoelt, maar het werkt wel. De status van Atticus door de ogen van zijn kinderen, de rechtszaak (kippenvel tijdens het moment dat hij zich naar de uitgang begeeft na het vonnis) en natuurlijk de langverwachte introductie van Boo Radley. Had in eerste instantie niet verwacht dat het verhaal deze vorm ging nemen en dat is eigenlijk best een goede keuze. Vooral ook omdat er, hoewel het bij vlagen erg voorspelbaar wordt doordat het rassenthema er wel erg dik op ligt, gedurende 2 uur een zekere aantrekkingskracht behouden blijft.

Eerlijk is eerlijk, dat is voor een groot deel toch ook wel te wijten aan de cast. Zo is Peck een heerlijke invulling van Atticus en straalt de chemie tussen hem en Mary Badham (Scout) en Phillip Alford (Jem) van het scherm. Iets wat geen sinecure was aangezien de twee kinderen elkaar niet echt konden luchten.. Blijkbaar had het iets te maken met Badham die haar tekst, tot ergernis van Alford, niet kon onthouden. Het blijven kinderen natuurlijk en dan is het toch knap wat voor rol ze toch nog tot leven wekken. Brock Peters heeft een kleine bijrol als Tom Robinson, maar weet in die luttele minuten toch ook een blijvende indruk na te laten. Iets wat trouwens ook gezegd kan worden van een bijna onherkenbare, en bovendien erg jonge, Robert Duvall die in zijn eerste credited role het personage Boo Radley vertolkt.

Moet eigenlijk maar is iets meer van Mulligan gaan zien, verbaast me een beetje dat dit het enige is dat ik in mijn bezit heb. Lijkt me wel een interessante regisseur, maar het is maar de vraag of hij ook met een iets minder degelijke cast tot zijn niveau komt. Hier is het toch vooral Peck die de show steelt, wat blijft dat toch een geweldige acteur. Binnenkort het boek maar eens lezen, dat ligt hier ook al een tijd stof te vangen.

4*

"To Kill A Mockingbrid"is een terugblik op een jaar tijdens “The Great Depression” in de zuidelijke, conservatieve staat Alabama door de ogen van twee kinderen. Scout [Mary Badham] en Jem [Phillip Alford] wonen in een klein dorpje bij hun vader Atticus Finch [Gregory Peck], een advocaat en gerespecteerd man in het dorp. De kinderen leiden een vrij zorgeloos bestaan en zijn vooral gefascineerd door Boo Radley [Robert Duvall], een jonge man die in een mysterieus huis vlakbij woont maar die overdag nooit naar buiten komt.

De rust wordt wreed verstoord wanneer Atticus besluit de verdediging op zich te nemen van Tom Robinson [Brock Peters], een sympathieke, ogenschijnlijk ongevaarlijke neger die beschuldigd is van de verkrachting en mishandeling van Mayella Ewell [Collin Wilcox Paxton], de tienerdochter van een onvriendelijke, opvliegende racist [James Anderson]. Een grote groep dorpsgenoten keert zich tegen Atticus en probeert hem door middel van intimidatie en dreigementen af te laten zien van de verdediging. Scout en Jem begrijpen niet hoe het kan dat al die buren, die zij beschouwden als vrienden, zich nu opeens tegen hem kunnen keren. Ze overwinnen hun angst en zijn vastberaden deze rechtszaak bij te wonen, waarvan de uitslag van tevoren al vast lijkt te staan.

Net als het boek vertelt de film het verhaal volledig vanuit het perspectief van de kinderen, de volmaakte onschuld. Het doet volwassenen verlangen naar de eigen jeugd, waarin het leven zo simpel leek en de grote problemen van de wereld je volledig ontgingen. Maar de kinderen zijn ook degenen die barrières van discriminatie doorbreken: wanneer een groep dorpelingen de gevangenis waar Tom Robinson vast zit wil bestormen. In één van de meest aangrijpende scènes uit de film weten de kinderen een potentiële lynchpartij te voorkomen. Evenzo doeltreffend is het moment waarop de kinderen aankomen bij de rechtszaal en Scout de zwarte dominee Sykes [Bill Walker] vraagt of ze bij hem (op de ‘zwartentribune’) mag zitten. Voor haar doet de huidskleur er niet toe, voor haar geldt dat ze zich veilig voelt bij deze vriendelijke, betrouwbare man.
Hoewel er geen twijfel is over het politieke standpunt van “To Kill A Mockingbird”, spreekt het in mijn ogen vooral het vertrouwen uit in een nieuwe generatie en is Atticus Finch een rolmodel voor een ieder die onrecht ziet en een oproep om niet alleen openlijk een standpunt in te nemen in het rassenvraagstuk, maar ook naar je geloof te handelen. Het verrassende, ontroerende einde bekroont deze film die erin slaagt om recht te doen aan één van de belangrijkste en meest inspirerende boeken die ooit zijn voortgebracht. En Gregory Peck? Je hoeft zijn biografie er maar op na te lezen om te zien dat hij leefde volgens de code van “Atticus Finch” en daarvoor het respect en de erkenning heeft gekregen die hij verdiende.

Helaas nog steeds actueel. Zij het in de Verenigde Staten, maar ook in Nederland.

Grappig, ik dacht echt dat het een Hitchcock was. Precies de reden waarom ik deze film aanzette, want ik had wel weer zin in een film van de master of suspense. Kwam er na een uur achter dat de mij totaal onbekende Robert Mulligan verantwoordelijk is voor de regie. Er zaten toch een paar dingen in waarbij ik me ook al niet kon voorstellen dat Hitchcock dat erin zou laten, plus het verhaal is voor hem wat atypisch.

Genoeg daarover. Een rechtszaakfilm dus. Een film waarin buiten de rechtszaal meer gebeurt dan erbinnen.To Kill A Mockingbird heeft wel veel opwarming nodig om tot het hoogtepunt te komen. Echt heel sterk vond ik het allemaal dan ook niet. Er wordt teveel afgedwaald en er ligt teveel focus op zaken die er niet echt toe doen. Dit zou toch om rassenhaat moeten draaien, maar ik krijg de indruk dat Mulligan de kijker daar wat van wil afleiden. Soms zelfs op heel slordige wijze. Ik vind het heel vreemd dat even tussen neus en lippen door vermeld wordt dat de verdachte, Tim Robinson dood is. Ook dat Ewell plots achter de kinderen van Atticus aan zit. Allemaal wat vreemd. De ontknoping vindt dan ook net buiten beeld plaats. De prent wordt gered door de immer overweldigende Gregory Peck. Misschien dat het boek de moeite waard is, maar de verfilming is de status niet waard.

Prachtige zwart-wit film, die voor mij erg boeiend en spannend bleef tot het einde. ik keek op dat de film door de ogen van de kinderen verteld wordt, echter stoorde dit totaal niet. De rassenhaat, en de vooroordelen worden breed uitgemeten. Gregory Peck Die Atticus Finch (vader van de 2 kinderen) en advocaat, die een donkere man gaat verdedigen in een verkrachtingszaak. Acteerde steengoed!

Op momenten, zeker in het visuele, doet de film een stuk moderner aan. Op andere momenten is dit wat braafjes en stijfjes en maakt de film gedateerd. Dit is ook echt zo'n film die je vooral kent van naam, maar geen idee waar het echt aan ligt dat juist deze zo genoemd (en geroemd?) wordt. De film wil veel, maar het komt er niet echt uit. Waarschijnlijk door de film met de blik van de kinderen te tonen mis je veel nuances die nu helemaal niet naar voren komen. Kinderen zien ook zaken, maar kunnen ze niet per se plaatsen. In het hele gebeuren in een stadje dat conservatief en hecht is is heel veel te halen. Maar dat blijft heel erg op de achtergrond hangen nu, helaas. Liever blijft men bij de kinderen die wat door het dorpje drentelen. De rechtszaak is wel aardig maar ook wel erg kaal gebracht. 3,0*.

Een moeilijk onderwerp wordt getoond door leergierige kinderogen. Beetje bij beetje ontdekt Scout Finch vanuit haar beschermde en fantasierijke omgeving de harde realiteit van gesegregeerd Amerika. Om haar standpunt weer te geven hangt de camera vaak laag, waardoor de al lange Gregory Peck er nog verder bovenuit toornt. Zijn Atticus Finch gelooft in de principes van de rechtsstaat om problemen op te lossen, niet in primitieve wraakacties. Tekenend is de scène waarin hij met een staande lamp bij de gevangenis gaat zitten om een nachtelijke lynchpartij te voorkomen. Wanneer Bob Ewell hem in het gezicht spuwt, haalt hij slechts een zakdoek boven. Hij komt intelligent en diplomatisch over. Zijn pleidooi van zes minuten, met diepe, resonerende stem, is in één keer opgenomen.

Scout Finch lijkt op Harper Lee zelf, die ook opgroeide in Alabama in het interbellum. Atticus is gebaseerd op haar eigen vader. Dill lijkt op haar jeugdvriend Truman Capote. Ook voor "spotlijster" Boo Radley heeft iemand model gestaan. De sfeer van het oude Zuiden, met bijhorende tongval, levensstijl en ideologische conflicten, wordt authentiek weergegeven. Schaduwen van bomen en het getsjirp van krekels roepen de stemming op van een zwoele zomeravond. Kinderlijke speelsheid en brute werkelijkheid zijn naadloos verweven.

Onverwoestbare klassieker, die er in de gerestaureerde versie op bluray fantastisch uitziet. Het verhaal ontvouwt zich rustig en veel zaken en personages lijken aanvankelijk niet echt relevant, maar langzaam maar zeker valt alles op zijn plek. Mooi gespeeld door de hele cast, met veel krachtige en aangrijpende momenten. Overigens het akteerdebuut van Robert Duvall, die hier een belangrijke bijrol heeft.

Een mooie en zorgvuldig opgebouwde film met "kleine" en niet overdadig dramatische vertolkingen (met uitzondering van vader en dochter Ewell) en met een zwart-wit-fotografie die de broeierige sfeer goed doet uitkomen. "The film has aged gracefully" zouden de Engelsen zeggen; tegenwoordig zijn we Mississippi burning en The great debaters gewend, en in deze film blijft alles binnen de grenzen van de redelijkheid, maar dat lijkt me verder geen bezwaar, gewoon iets dat deze film ánders doet, en die sfeer van redelijkheid slaat de laatste 17 minuten (vanaf het moment dat Jem en Scout het schoolgebouw verlaten) overigens wel heel knap om naar eerst zeer intens en daarna ontroerend. De film lijkt ook te groeien naarmate ik hem vaker zie.

        Alleen die Oscar voor Peck... In 2006 werd Atticus Finch als the #1 screen hero of the last 100 years verkozen in de special 100 years, 100 movies, 100 heroes & villains van het American Film Institute, en daar kan ik me wel wat bij voorstellen, maar Gregory Peck kreeg in 1962 ook de Oscar voor deze rol, en daar zet ik toch mijn vraagtekens bij, want hoewel hij hier adekwaat speelt doet hij niet veel dingen ánders dan in zijn andere rollen. Atticus is inspirerend, maar Peck is hier, wel, gewoon Peck, en hoewel hij zeker niet slecht speelt ken ik toch diverse andere rollen waarin ik hem veel beter vind. Kreeg hij de Oscar als beloning voor zijn trouwe staat van dienst, zoals wel vaker is gebeurd bij acteurs met een indrukwekkend cv die echter steeds achter het net hadden gevist en dus maar een Oscar kregen voor een minder sterke rol omdat het nou eenmaal een keertje moest? Dat Peck verkozen zou worden boven Burt Lancaster in Birdman of Alcatraz, Jack Lemmon in Days of wine and roses en Marcello Mastroianni in Divorzio all'italiana kan ik me voorstellen (want de eerste twee hádden al een Oscar en de derde was een buitenlander), maar de majestueuze rol van Peter O'Toole als Lawrence of Arabia had het eigenlijk niet verdiend om te verliezen, in ieder geval niet van deze Atticus Finch. (En O'Toole, hoewel Engelstalig, is natuurlijk ook een buitenlander.)

        Gezien op een oude Universal-DVD uit 2003 waarop de film op een aparte manier te zien is: links en rechts zitten zwarte banen zodat het DVD-beeld 4:3 is, maar binnen dat 4:3-kader zitten onder en boven eveneens zwarte banen zodat de film zelf er in 16:9 op staat, alleen dan dus kleiner dan wanneer het hele DVD-formaat zou zijn gebruikt (en daarmee het hele scherm van een moderne 16:9-televisie zou zijn gevuld). Het zal wel zo gedaan zijn omdat er in 2003 nog veel 4:3-televisies waren, maar de moderne kijker verliest zo dus een groot deel van zijn televisiescherm (tenzij hij of zij het beeld van zijn TV of DVD-speler zódanig kan manipuleren dat de vier zwarte banen weggewerkt kunnen worden, als het ware "van het scherm afgeduwd kunnen worden"). Wel mooi aan deze oude DVD is dat er twee fraaie extra's op staan: een audiocommentaar met producer Alan J. Pakula en regisseur Robert Mulligan, en een The making of-documentaire uit 1998 van 90 minuten waarin de belangrijkste dan nog levende medewerkers aan het woord komen, met helaas Harper Lee als bepaald niet onbelangrijke uitzondering. (Maar die twee bonus-features staan wellicht ook op recentere transfers.)

Een klassieke verfilming van klassieke literatuur, maar ondertussen wel enorm gehinderd door het verouderde tijdsbeeld. De inhoud is uiteraard nog altijd relevant, maar de verwerking van de thematiek vormt een serieuze belemmering om die gepast naar voren te krijgen. Met name de "kinderlijke onschuld" wordt er door regisseur Robert Mulligan maar lomp tussen geplaatst, specifiek de scene waar Mary Badham de boze menigte verbaal weet af te weren is schrikbarend gedateerd. To Kill a Mockingbird toont verder volwassen onderwerpen door de ogen van kinderen, wat voor de kijker een uniek perspectief levert. Erg gefocust gaat het verhaal verder alleen niet te werk op dat vlak. Met enige regelmaat lijkt de zoektocht naar Boo veel interessanter te zijn, terwijl dat amper geslaagd uit de verf komt. Gregory Peck, Philip Alford en Brock Peters spelen de pannen van het dak en vormen zeer boeiende personages, maar daartegenover staan ook erg matige acteerprestaties zoals Collin Wilcox Paxton die je amper serieus kan nemen. Op deze manier blijft de film zichzelf constant op negatieve wijze in balans houden, maar het verloop is best boeiend en de insteek waarbij de goede kant het kwade niet overwint vond ik sterk. Racisme zal nooit ophouden met bestaan, maar het is fijn dat er ondertussen veel strijd wordt en is geleverd in het kader van gelijkheid.

Een naam als een klok, zowel in de film- als literaire wereld. En toch wist ik niet waarover het precies ging. Een rechtbankdrama eigenlijk, maar ook daar dekt de vlag niet de volledige lading. Centraal staan de kinderen Scout en Jim. Bij uitbreiding heb je ook nog de buurjongen Dill die er enkel bij is in de zomervakanties. De kinderen van Atticus weten erg goed wat ze willen. Vooral het meisje komt op voor zichzelf en is zeer assertief.

Het levert een aantal erg leuke scènes op. Spelen en ravotten, maar ook het werk van hun vader beïnvloedt hen erg. Als advocaat van een zwarte beklaagde worden ze geconfronteerd met de minder mooie kant van het leven. Leuk ook is die dreigende mysterieuze buurtbewoner die iedereen mijdt en waarvan iedereen bang is. Het lijkt wel een mini coming of age.

Het rechtbankgedeelte is al bij al vrij beperkt. Hoewel de speech van Atticus indruk maakt, heb ik al meer indrukwekkende slotpleidooien gehoord. Ook de ondervragingen van de getuigen blijft ver onder de radar van wat ik verwachtte te zien. Maar de rechtbankscènes zijn maar een deeltje van de hele film. Ook hier zie je weer hoe de segregatie destijds liep met de zwarten die bovenaan de rechtszaal zaten. Zeer fijn om gezien te hebben!

De jonge Scout Finch en haar broer Jem groeien op in het zuidelijke stadje Maycomb in de jaren 1930. Hun vader, Atticus Finch, is een integere advocaat die Tom Robinson, een zwarte man ten onrechte beschuldigd van verkrachting, verdedigt. Terwijl de kinderen de raciale spanningen en onrechtvaardigheden in hun stad ervaren, krijgen ze levenslessen over moed, empathie en rechtvaardigheid. Wat mij ook aantrok in deze film is het spookverhaal dat erin verweven zit. Boo, eigenlijk Arthur Radley, is een teruggetrokken en mysterieuze figuur die in een vervallen huis in de buurt van de Finch-familie woont. Hij verlaat zijn huis nooit, wat leidt tot wilde geruchten en speculaties onder de kinderen van Maycomb. Scout, Jem, en hun vriend Dill zijn gefascineerd door Boo en verzinnen allerlei verhalen over hem, vaak gebaseerd op dorpsroddels en hun eigen kinderlijke verbeelding.

“To Kill a Mockingbird” is een cinematografisch meesterwerk dat de complexiteit van raciale vooroordelen en morele integriteit met ontroerende subtiliteit overbrengt. Gregory Pecks vertolking van Atticus Finch is iconisch, belichaamd door zijn diepe menselijkheid en onverwoestbare gevoel voor rechtvaardigheid. De film behoudt de essentie van Harper Lee’s roman, met een visuele stijl die de tijdloze thema's van het verhaal prachtig benadrukt. De soudtrack is gekenmerkt door zijn delicate en ingetogen aard en wordt aangewend om de onschuld van de kindertijd, de warmte van het gezinsleven en de dreigende spanning van het raciale conflict in de stad Maycomb te onderstrepen. De krachtige regie en de genuanceerde acteerprestaties maken deze film tot een van de meest impactvolle en blijvende werken in de filmgeschiedenis. Niet te missen!

Ooit het boek behandeld, tijdens de brugklas, 1980. Het kwam er niet door, dus zou het het volgende jaar verder worden behandeld.

Toen zat ik op een anders school. Heerlijk.