Edge of Darkness (1985)

Vergeet de verschrikkelijke remake met Mel Gibson uit 2010, eveneens geregisseerd door Martin Campbell. Deze nam ook plaats in de regisseursstoel voor deze oorspronkelijke serie, maar met een wereld van verschil.

Deze mini-serie uit 1985 werd overladen met BAFTA's, de hoogste Britse onderscheiding voor film en televisie.

En het is niet moeilijk om te raden waarom: Edge of Darkness voelt niet aan als een misdaadserie, maar als het midden tussen gotische horror en een Arthuriaanse legende, waarin de krachten van Licht en Duisternis met elkaar strijden om het lot van de wereld. De serie is al kwalitatief hoogstaand, maar de sublieme som der delen ontstijgt verre haar oorspronkelijke genre-conventies.

De immens talentvolle Bob Peck speelt de rol van Ronald Craven, een rechercheur ergens in Engeland. Als op een avond zijn dochter omkomt bij een aanslag die voor hem bedoeld lijkt, gaat de stoïcijnse speurder op onderzoek uit. Gaandeweg komt hij erachter dat zijn dochter Emma (Joanne Whalley) deel uitmaakte van een milieuorganisatie, die op haar beurt onderzoek deed naar Northmoor, een geheime, streng beveiligde nucleaire installatie in het noorden van Engeland. Terwijl Craven's onderzoek vordert, wordt hij benaderd door leden van de Britse geheime dienst, die eveneens geïnteresseerd zijn in Northmoor. Zij brengen hem in contact met Darius Jedburgh (Joe Don Baker), een onconventionele CIA-agent die in opdracht van zijn regering de ontwikkelingen rondom Northmoor nauwlettend in de gaten houdt. Gezamenlijk trekken zij op tegen de Fusion Corporation of Kansas, voorgezeten door de sinistere Jerry Grogan (Kenneth Nelson). Zijn bedrijf exploiteert Northmoor op nietsontziende wijze, zich onderwijl beramend op grootse plannen die de wereld ernstig in gevaar brengen. Als Craven en Jedburgh in Northmoor inbreken om de waarheid omtrent de installatie aan het licht te brengen, kan een definitieve confrontatie niet uitblijven.

Er zijn vele pluspunten te noemen aan deze fenomenale serie, maar het belangrijkste pluspunt is toch wel het uitmuntende scenario van Troy Kennedy Martin, eveneens verantwoordelijk voor de succesvolle serie Reilly: Ace of Spies (1983), met Sam Neill als de suave meesterspion Sidney Reilly, en deels geregisseerd door Martin Campbell.

Kennedy Martin laat de relatie tussen Craven en zijn dochter Emma een belangrijke rol spelen in het verhaal. Craven heeft zijn vrouw enkele jaren daarvoor aan kanker verloren, en sindsdien heeft het contact tussen Craven en Emma zich verdiept daar zij in deze donkere periode emotioneel op elkaar aangewezen waren. Wanneer Emma totaal onverwacht op wrede wijze omkomt is dat voor Craven opnieuw een grote schok. Gedurende zijn onderzoek komt hij erachter dat zijn dochter, als exponent van een zeer activistische generatie, niet alleen met zeer gevaarlijke dingen bezig was, maar dat zij dit deel van haar leven voor hem verborgen hield. Eigenlijk kende hij Emma dus helemaal niet zo goed als hij dacht. Kennedy Martin maakt dit op even eenvoudige als indringende wijze duidelijk: op sommige momenten is Emma weer aanwezig en richten zij en Craven het woord tot elkaar – een niet-begrijpende, bezorgde, soms boze vader die steeds meer begint te ontdekken van het leven en de keuzes van zijn jongvolwassen dochter terwijl hij haar, langzaam maar zeker, voor altijd los moet laten. Het waren met name deze ‘kleine’ momenten, met subliem spel van Bob Peck en Joanne Whalley, die Edge of Darkness voor mij onvergetelijk maakten.

Daarnaast put Kennedy Martin voor het verhaal uit tal van bronnen, o.a. Arthuriaanse legenden en de folkloristische figuur van ‘The Green Man’, de verpersoonlijking van de innige relatie tussen mens en natuur in het voor-christelijke Engeland. Ook is er ruimte voor de omstreden Gaia-hypothese van de wetenschapper, onderzoeker en milieuactivist Dr. James Lovelock. Deze hypothese, genoemd naar de aardgodin Gaia, stelt dat de aarde en haar natuur een intrinsiek met elkaar verweven organisme is dat, om haar voortbestaan te verzekeren, zich van elke bedreiging zal ontdoen. Wanneer de mens door voortdurende industrialisatie en milieuverontreiniging de ecologische balans dreigt te verstoren zal de natuur hierop reageren, hetgeen het einde van de mensheid zal betekenen. Nu wereldwijd de, vaak verwoestende, gevolgen van klimaatverandering steeds voelbaarder worden, lijkt Lovelock’s hypothese relevanter dan ooit.

Ook is Troy Kennedy Martin’s scenario een scherpe observatie van de politieke, economische en militaire ontwikkelingen in het Engeland van de jaren 80 van de vorige eeuw, waarin premier Thatcher zeer nauwe banden onderhield met de Amerikaanse regering van president Reagan. De kapitalistische, neoliberale politiek van laatstgenoemde voorzag in steeds minder overheidsregulering en steeds meer ruimte voor een vrije markt economie, hetgeen leidde tot uitwassen waarbij mens en natuur ondergeschikt werden gemaakt aan het binnen harken van fenomenale sommen geld. De machiavellistische figuur van Jerry Grogan, met zijn doordringende blik, kalme maar onthechte houding en enge uilenbril is de belichaming van de kapitalistische roofridder in extremis - als een kruising tussen Eldon Tyrell (Blade Runner, 1982) en God.

Natuurlijk is in de periode waarin Edge of Darkness het licht zag de Koude Oorlog nog steeds een actueel gegeven, met de dreiging van een nucleair inferno voortdurend op de achtergrond. President Reagan gaf in deze jaren miljarden uit aan het Strategic Defense Initiative (SDI; ook wel bekend als 'Star Wars'), een ring van Amerikaanse satellieten rondom de Aarde die, uitgerust met lasers en raketten, Russische kruisraketten in een oogwenk konden vernietigen, desnoods voordat zij hun silo's verlieten. SDI werd toentertijd gezien als de dreigende voorbode van de militarisering en kolonisering van de ruimte. In de serie ontvouwt Jerry Grogan, topman van de Fusion Corporation of Kansas, eveneens soortgelijke plannen, aansluitend bij het SDI. En nu de legers van de VS, China en Rusland, evenals tech-giganten zoals Tesla, Amazon en Virgin zich steeds meer richten op de 'final frontier', wordt ook dit aspect van Edge of Darkness opnieuw onheilspellend actueel.

Tel bij al deze dingen ook nog de uitmuntende score van Eric Clapton, en je hebt een gedenkwaardige serie die als geen ander de vinger aan de pols van de tijd houdt. Duister, spannend, intens, overtuigend en relevant (toen zowel als nu) behoort Edge of Darkness simpelweg tot het beste dat Brits televisie-drama ooit heeft voorgebracht. Voor mij, met afstand de beste serie van de jaren 80.

Mooie review. Eens, erg sterk!

Dank je, mister blonde Voor deze review hoefde ik slechts te denken aan de talloze mooie en sterke momenten van de serie, en toen kwamen de woorden vanzelf. Had de mazzel bij Boudisque de BBC-dvd op de kop te kunnen tikken. Altijd weer genieten, want Edge of Darkness blijft idd ijzersterk.