In februari 2018 reisde ik samen een goede vriend naar Kinepolis Merksem in Antwerpen om ons voor het eerst te onderwerpen aan de unieke ervaring waarmee de bioscoopbranche hoopte de filmbeleving een nieuwe impuls te geven: The Maze Runner - The Death Cure in 4DX. Ik verwerkte mijn ervaringen in mijn dagboek. Een terugblik op mijn kennismaking met deze technologische innovatie gekoppeld aan de vraag of 4DX een lang leven beschoren zal zijn.

Nieuwe technologieën zijn vaak varianten op verouderde technologie en 4DX blijkt daarop geen uitzondering. Het is in feite een combinatie van twee technische innovaties die ik als kind heb leren kennen. Begin jaren ’80 namen mijn ouders me vaak mee naar Ponypark Slagharen. De meest memorabele attractie was Cinema 2000. In mijn herinnering was dit een ovalen hal waarin het bioscoopscherm ongeveer 40% van de muur bedekte en helemaal tot aan het plafond reikte. De film bevatte een sequentie in een achtbaan en een ritje in een brandweerauto die op volle snelheid uitrukt en op het dramatische hoogtepunt bijna een vrouw met een kinderwagen overhoop reed. Het idee van de bewegende stoelen leerde ik wat later kennen toen ik voor het eerst een game arcade bezocht en de zogenaamde sit-down drivers zag waarvan Need For Speed en Super Bike nog steeds erg populair zijn.  4DX combineert 3D-technologie met stoelen die de actie op het scherm simuleren en voegt daar geur, wind, licht en (naar men zegt) ook water aan toe. Een ‘meeslepende’ ervaring, zo beloven de bioscopen. Maar ik concludeerde na mijn eerste ervaring met 4DX dat het op dit moment niet meer is dan een kermisattractie.

Teveel van het lang niet altijd zo goede

Het probleem met 4DX is dat het een vorm van nabewerking is. Het Zuid-Koreaanse bedrijf CJ 4dX is eigenaar van de technologie en bepaalt zelf welke effecten ze gebruiken. Ik zag Maze Runner – The Death Cure in de 4DX-zaal van Kinepolis Antwerpen met een goede vriend en we vonden allebei dat de techniek soms effectief, maar vaker erg afleidend was. De geuren lieten veel te wensen over, de stroboscoop-effecten waren overbodig en waarom je bij elk schot een windvlaag langs je nek voelt gaan was ons ook een raadsel. En wanneer de helden van grote hoogte in een zwembad springen blijkt het water-effect ronduit een blamage te zijn: het komt niet. De stoelbewegingen zijn erg effectief bij de achtervolgingsscènes die gefilmd zijn vanuit een perspectief in het betreffende voertuig, maar wanneer de stoelen ook meebewegen met een (digitaal) ‘helikoptershot’, werkt het juist averechts.

Een sprankje hoop

Eigenlijk leent het procedé zich het beste voor films die volledig zijn gefilmd vanuit het perspectief van één van de hoofdpersonen, zoals Hardcore Henry. Maar ik zie ook mogelijkheden voor nabewerkingen van klassiekers als The French Connection, Titanic, Raiders of the Lost Ark en Apocalypse Now. “I love the smell of napalm in the morning!” Als dat zou kunnen!