Hoewel we bij Laurel & Hardy vooral denken aan hun langere films Sons of the Desert en Way Out West, verdient het beroemdste komische duo zijn reputatie vooral aan de vele korte films die ze maakten in de periode van 1927 tot 1935. Daarom een overzicht van vijf van hun beste korte films, voorafgegaan door een beknopte biografie van Stan Laurel en Norville ‘Oliver’ Hardy.

Stan

De in het Britse Ulverston geboren Arthur Stanley Jefferson maakte op 16-jarige leeftijd zijn toneeldebuut in een klein theater in Glasgow en trad vervolgens een aantal jaar op als danser en/of clown in Britse music halls. In 1910 sloot hij zich aan bij het beroemde gezelschap van Fred Karno waarmee hij datzelfde jaar, en nog een keer in 1912, op toernee ging in de VS. Beide keren was hij understudy voor die andere beroemde Britse komiek: Charles Chaplin. Na afloop van de toernee van 1912 besloot Arthur in de VS te blijven.  Hij werkte een aantal jaren in het Amerikaanse vaudeville-circuit onder het pseudoniem Stan Laurel. Moe van het eindeloze reizen besloot hij in 1917 een carrière na te streven als filmkomiek in Hollywood. Hoewel hij in 76 films verscheen bleef succes uit en dus bereidde Stan zich voor om zijn grootste talent te gebruiken: het schrijven van grappen. Totdat Hal Roach in 1927 voorstelde hem te koppelen aan de man met wie Stan Laurel meer dan 10 jaar lang wereldwijd succes zou hebben.

Ollie

De in Harlem, Georgia geboren Norville Hardy, die zich later liet vernoemen naar zijn vader Oliver die stierf toen hij 11 jaar oud was, hoopte eigenlijk een succesvol zanger te worden. Oliver maakte op 8-jarige leeftijd zijn podiumdebuut in een minstreelshow en richtte later een zanggezelschap op waarmee hij door het zuiden van de VS tourde. Dat Oliver uitstekend kon zingen is onder anderen te horen in Way Out West, waarin hij de klassieker “The Trail of the Lonesome Pine” zingt. Hij deed een poging om in de voetsporen te treden van zijn vader, een advocaat, en studeerde enige tijd rechten. Toen dat op niets uitliep opende Oliver in 1910 een klein filmtheater. In 1913 begon hij zijn acteercarrière bij een kleine filmmaatschappij in Jacksonville waar zijn postuur hem bij uitstek geschikt maakte voor schurkenrollen. In die hoedanigheid werkte hij jarenlang met verschillende beroemdheden, waaronder Buster Keaton met wie hij verscheen in The Three Ages. Maar Ollies talenten kwamen pas volledig tot zijn recht toen hij werd gekoppeld aan een Britse komiek en grappenschrijver met wie hij meer dan 10 jaar lang wereldwijd succes zou hebben.

Stan & Ollie

In hun eerste korte films als duo zijn Stan & Ollie nog wat zoekende, maar binnen een paar maanden waren hun personages gecementeerd. Ollie was de zichzelf overschattende bullebak die de vermoorde onschuld speelde als hij tegenstand kreeg of betrapt werd op een leugen of een blunder. Stan de goedbedoelende, traag denkende klungel die zich echter niet altijd de kaas van het brood liet eten. Samen waren ze boezemvrienden die elkaar steunden door dik en dun in alledaags, maar soms ook waanzinnige situaties.  

We Faw Down (zwijgende film, 1929 – Leo McCarey)

Stan en Ollie vervelen zich stierlijk terwijl mevrouw Laurel (Bess Flowers) en mevrouw Hardy (Vivien Oakland) een potje zitten te kaarten. Ze waren namelijk van plan om zélf een potje te pokeren. Wanneer één van hun pokervriend belt om te vragen waar ze blijven, ziet Ollie zijn kans schoon: hij vertelt de echtgenotes dat hun baas ze heeft gesommeerd om naar het Orpheus Theater te komen. Onderweg naar het pokerspelletje belanden Stan en Ollie door een samenloop van omstandigheden in het appartement van de vriendin van een bokskampioen. Hun echtgenotes ontdekken tot hun schrik dat het Orpheum Theater is afgebrand, dus wanneer Stan en Ollie veilig en wle thuis komen hebben ze heel wat uit te leggen. Deze film was duidelijk de inspiratie voor Sons of the Desert en heeft veel overeenkomsten. Stan en Ollie hadden het vaak aan de stok met hun echtgenotes, waarvan opvalt hoe dominant en doortastend zij zijn. In deze film is de dodelijke blik van Vivien Oakland haast even onbetaalbaar als Ollies reactie wanneer hij zich realiseert hoe diep hij zich in de nesten heeft gewerkt. De slotconfrontatie tussen Stan en Ollie en hun echtgenotes is het onbetwiste hoogtepunt, al zullen velen zich mogelijk het allerlaatste shot nog beter kunnen herinneren.

Big Business (zwijgende film, 1929 – James W. Horne, Leo McCarey)

In Californië, waar het nooit vriest tijdens de Kerstdagen, gaan Stan en Ollie huis aan huis om kerstbomen te verkopen. Ze krijgen uiteraard veelvuldig nul op rekest, zo ook bij het huis van James Finlayson, de geliefde Schotse acteur wiens populariteit onderstreept wordt door het feit dat niemand minder Homer Simpson mede op hem is gebaseerd. Doh! De mislukte verkooppoging loopt uit op een ongekende escalatie van materieel geweld, waarbij Stan & Ollie het huis van hun klant vernielen, en Finlayson hun auto genadeloos onder handen neemt. Dit is waarschijnlijk de bekendste en de populairste zwijgende film van Laurel & Hardy, maar niet uitsluitend vanwege die opeenvolgende wraakacties. Er is duidelijk goed nagedacht over een escalatie waarbij je als kijker begrip, dan wel sympathie voor beide partijen kunt hebben. Wanneer James het tweetal voor het eerst afwijst blijkt de Kerstboom, geheel per ongeluk, klem te zitten in de deurscharnieren. Daarom belt Ollie opnieuw aan en James doet de deur opnieuw open. Stan probeert herhaling te voorkomen, maar door zijn klungeligheid moeten ze in totaal 5 keer aanbellen. Stan en Ollie hebben wesliwaar geen kwaad in de zin, maar we snappen natuurlijk dat James het na 5 keer meer dan beu is. Uiteraard is er een sublieme twist aan het einde wanneer een politie-agent verschijnt en Stan en Ollie wanhopig proberen zich uit de nesten te redden. Net als je denkt dat het niet meer grappiger kan worden. Een inventieve slooppartij, maar vooral een meesterwerk in pantomime en komische timing van deze drie  doorgewinterde komieken.

Unaccustomed As We Are (1929 – Lewis R. Forster, Hal Roach)

Dat de meeste korte geluidsfilms van Laurel & Hardy de tand des tijds niet goed hebben doorstaan, valt hun eigenlijk niet aan te rekenen. Waar een hele hoop komieken worstelden met de overgang naar de geluidsfilm, bleken Stan & Ollie gemaakt voor het vernieuwde medium. Niet alleen omdat ze een duo waren, wat het bedenken van dialoog aanzienlijk vereenvoudigde, maar ook omdat hun karakteristieke stemmen perfect pasten bij hun personages. Bovendien maakten ze vanaf het begin op innovatieve wijze gebruik van geluid, maar door de primitieve middelen die op dat moment voor handen waren is dat in de ogen van een modern publiek erg gedateerd. In Unaccustomed As We Are, de eerste geluidsfilm van Laurel & Hardy, maakt de onvolprezen Mae Bush haar opwachting als Mrs Hardy. Ollie heeft er een gewoonte van gemaakt onaangekondigd vrienden uit te nodigen voor het avondeten en Mrs Hardy is het zat. Wanneer ze haar frustratie uit zet Ollie een plaat op om haar te overstemmen. Het resultaat is waarschijnlijk de eerste rap uit de film- en de muziekgeschiedenis, met dank aan MC Mae! Mrs Hardy pakt woedend haar koffers en laat Stan en Ollie verbouwereerd achter. Gelukkig komt er hulp van de vriendelijke overbuurvrouw (Thelma Todd) die aanbiedt wat eten klaar te maken. De problemen stapelen zich op wanneer Mrs Hardy opeens voor de deur staat om haar excuses aan te bieden voor haar gedrag. En natuurlijk komt even later ook de overbuurman, politie-agent Kennedy (Edgar Kennedy), thuis. Zoals altijd zit ook deze komedie vol inventieve, hilarische grappen die in een hoog tempo voorbijkomen. Niet zo gek dat Laurel & Hardy de harten stalen van de miljoenen bioscoopbezoekers die hongerig waren voor geluidsfilms.

The Music Box (1932 – James Parrott)

Stan en Ollie moeten een piano bezorgen bij een huis dat zich bovenaan een lange trap bevindt. Eerst moeten ze de piano lossen, dan volgen pogingen om de piano bovenaan de trap te krijgen en tenslotte moeten ze in het huis zien te krijgen, ook al is er niemand om de deur open te doen! Deze film won zowel een Oscar als een Gouden Palm voor beste korte film en het is niet zo moeilijk te begrijpen waarom. Laurel & Hardy mengen ouderwetse slapstick met puur absurdisme. Dat laatste blijkt al wanneer de piano (voor de eerste keer) door een stommiteit de trap afdendert, maar ook wanneer Stan een idee heeft om de piano naar boven te hijsen. Volstrekt onrealistisch natuurlijk, maar dat maakt de scènes alleen maar grappiger. Bovendien speelt het duo met het verwachtingspatroon door bepaalde grappen nadrukkelijk te telefoneren. Maar de timing is nooit zoals je verwacht en dat maakt dit tot het hoogtepunt uit het gehele oeuvre van Laurel & Hardy. De trap, gelegen aan Vendome Street in Los Angeles, is nog steds een bedevaartsoord voor fans van het duo en heet nu ook officieel “Music Box Steps”.

Dirty Work (1933 – Lloyd French)

Wat meteen opvalt aan deze film is dat Stan en Ollie niet te zien zijn in de openingsscène. In plaats daarvan maken we kennis met Professor Noodle (Lucien Littlefield), die net een wetenschappelijke doorbraak heeft gedaan wanneer Stan en Ollie in volstrekt ongeschikte kleding arriveren om de schoorsteen te vegen. Butler Jessup (Sam Adams) wijst ze de weg en het tweetal gaat aan het werk. De eerste helft is een opeenvolging van grappen rondom de pogingen om de schoorsteen te vegen, met als hoogtepunt het moment nadat Ollie vanaf het dak door de schoorsteen is gezakt. Stan Laurel mag dan het creatieve brein geweest zijn achter het legendarische duo, maar deze scène bewijst mijn inziens dat Oliver Hardy de betere acteur was. En één van de meest begenadigde komieken die ooit het witte scherm sierden. Daarna nemen de twee vrienden onbedoeld deel aan een wetenschappelijk met hilarische effecten. Het samenspel tussen Laurel & Hardy was inmiddels geperfectioneerd, dat maakt deze korte klassieker nog maar eens duidelijk.