Rififi in Amsterdam (1962)

18 september op dvd;

Releases 2007 | Neerlands Filmdoek - NLfilmdoek.nl

Eind jaren vijftig en begin jaren zestig – een periode waarin per jaar gemiddeld twee Nederlandse films in première gingen – kreeg de Nederlandse film met Bert Haanstra en Fons Rademakers eindelijk weer wat kleur en een eigen gezicht. Na de oorlog – toen de filmindustrie maar moeizaam op gang kwam – waren het vooral oudgedienden of buitenlandse regisseurs geweest die een poging hadden gewaagd een Nederlandse film te vervaardigen. Met Haanstra en Rademakers waren er eindelijk twee regisseurs uit een nieuwe generatie opgestaan. De eerste leverde met Fanfare (1958) en De Zaak M.P. (1960) twee bekwame komedies af en Rademakers liet met Dorp aan de Rivier (1958), Makkers staakt uw wild geraas (1960) en Het Mes (1961) eveneens zien een uitstekend regisseur te zijn.

De pers reageerde overwegend positief op de genoemde films en zowel Haanstra als Rademakers zagen hun werk veelvuldig geselecteerd worden voor buitenlandse festivals. Dit leverde zelfs een aantal bekroningen en prestigieuze nominaties op, waaronder een Zilveren Beer en een Oscar nominatie. Commercieel succesvol was echter alleen Fanfare geweest. De overige films boekten geen winst, of leden zelfs verlies. Producent Joop Landré, verantwoordelijk voor de laatste twee films van Rademakers, wilde nu wel eens een aantal films gaan maken die niet enkel artistiek, maar ook commercieel goed zouden scoren.

In navolging van de populaire Franse ‘policiers’, met voorop de immens populaire reeks rififi-films, lanceerde hij zo het idee voor de eerste Nederlandse ‘rififi’ – wat vrij vertaald ‘heibel in de onderwereld’ betekent. Als uitgangspunt koos Landré het boek ‘Schatgravers aan de Amstel’, van W.H. van Eemlandt, dat redelijk populair leesvoer bleek. Voor de regie dacht hij aan John Korporaal, die in Mexico voor ophef had gezorgd met zijn debuutfilm El Brazo Fuerte, over corruptie op regeringsniveau. Korporaal – die het filmvak in de jaren vijftig leerde in Italië – voelde er wel wat voor om terug te keren naar zijn vaderland en draaide met Rififi in Amsterdam zijn eerste meters film in Nederland.

Om de film aantrekkelijk te maken voor het grote publiek besloot men zoveel mogelijk bekende namen te arrangeren. Met de opkomst van het medium televisie was hun blik primair gericht op televisiesterren in opkomst. Maxim Hamel, Rijk de Gooijer, Willy Alberti, Anton Geesink en Jan Blaaser zijn slechts een aantal van de vele sterren die een rol in de film vertolken. Alberti wordt zelfs in de gelegenheid gesteld zijn lied ‘Kijk me nog eenmaal aan’ ten gehore te brengen en Geesink mag nog even wat judokagrollen tentoonstellen. Deze commerciële ingrepen maken van Rififi in Amsterdam vooral een rommelige en gekunstelde film.

De film opent met beelden van de gedetineerde Bert Oliemans – statisch gespeeld door Maxim Hamel – die wordt vrijgelaten uit de Amsterdamse gevangenis. Naar later blijkt heeft hij vier jaar gezeten voor diefstal van juwelen van een oud SS-er. De juwelen zijn echter nooit gevonden, daar Oliemans deze voor zijn arrestatie verstopt heeft. De onderwereld figuur ‘Blauwbaard’, met zijn kornuiten ‘De Bijenkorf’ en ‘Lauwe Freek’ (Bassie en Adriaan, iemand?), houdt hem dan ook nauwlettend in de gaten. Ook de politie houdt een oogje in het zeil. Vanzelfsprekend komen beide (overigens dunne, gekunstelde en rommelige) verhaallijnen samen en volgt er een ware climax, die echter zo knullig in elkaar is gezet dat er van enige spanning en overzichtelijkheid geen sprake kan zijn.

Met Eduard van der Enden achter de camera zijn de beelden grotendeels goed verzorgd, al laat hij dit keer na om zijn stempel op het geheel te drukken zoals hem dat wel lukte bij bijvoorbeeld Monsieur Hawarden, Kort Amerikaans en Les Lèvres Rouges. Net als het scenario en de regie is ook het camerawerk vaak statisch en rommelig. De combinatie van deze drie factoren zorgt er dan ook voor dat de film dynamiek, maar vooral tempo mist en zo van de ene knullige scène naar de andere hobbelt. Het tempo en de overgang tussen de scènes ligt te laag om de kijker ook maar een moment in de getoonde handelingen te betrekken.

Dat Rififi in Amsterdam toch redelijk blijft boeien, heeft veel te maken met de aanblik van Amsterdam anno 1962 en de overwegend goede acteerprestaties. Ook de amusante bijrollen van met name Rijk de Gooijer en Anton Geesink zorgen voor veel plezier. De Gooijer omdat hij als gluiperd altijd in de smaak weet te vallen en Geesink omdat hij door zijn knullige en lompe verschijning een aantal scènes onbedoeld van een komische noot voorziet. Alleen al door zijn verschijning is Rififi in Amsterdam stiekem toch wel de moeite waard.

Inmiddels dus op DVD verkrijgbaar in de reeks 'Nederlandse Filmklassiekers'.

Verrassende aangename misdaadfilm, zeker voor die tijd, lijkt mij vrij uniek voor Nederlandse begrippen. Heel aardig geslaagd toch, mede door de bekende gezichten.

Op de titelrol lees ik al snel dat ook Willy Alberti en A.G. te U. meedoen. Aai de toon is gezet. Het blijkt een film te zijn over een man die uit de gevangenis komt en waarschijnlijk de buit van een eerdere overval zal ophalen. En daar zitten niet alleen de politie maar ook anderen achteraan. Toch is het geen echt slechte film. Er wordt weliswaar houterig en functioneel geacteerd maar het verhaal loopt uitstekend en is van begin tot einde boeiend. Dat had ik me vooraf eerlijk gezegd toch anders voorgesteld. En zelfs Willy, die me ergens ook wel aan Sjef van Oekel deed denken, en AG als de kleerkast van een rechercheur met judo mogelijkheden vielen best mee. Oh ja, de vecht scene in het pakhuis, climax van de film, is wel van belabberde kwaliteit en absoluut ongeloofwaardig. Maar het haalt de film gelukkig niet compleet onderuit. Ook laat de film zien dat er anno 1962 nog een hoop krotwoningen waren in Amsterdam (en waarschijnlijk ook andere grote steden). Die zijn vrij snel in de jaren daarna gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Fijn voor de bewoners, maar nu toch eigenlijk ook jammer, want het gaf wel een beeld van hoe men vroeger woonde. Een beeld dat nu alleen nog in het openluchtmuseum terug te vinden is.

Vooral leuk uit nostalgisch oogpunt gezien.

Groezelig Amsterdam in de vroege jaren zestig komt in zwart-wit (toch) goed uit de verf.

Een aantal sfeervolle nachtopnames draagt daartoe bij en werkt sfeerverhogend.

Misdaad-komedie, met het accent op komedie.

Zoals al eerder gezegd hier nogal wat Bassie en Adriaan niveau schurken.

Vermakelijk is het wel.

Het sfeertje van "ouwe jongens krentenbrood" tussen politie en penoze, dat er in die jaren nog wel heerste, is leuk.

Willy Alberti's rol is (gelukkig) klein.

Toch mocht hij nog een liedje kwelen.

Zingen kon ie natuurlijk wel, maar zijn stem klinkt mij niet lekker in de oren.

Vooral de scène waarin hij hardop mee-neuriede met een door Els Hillenius gezongen liedje komt heel irritant over.

Maar werd dan ook al ras het zwijgen opgelegd in niet mis te verstane bewoordingen

De houterige Anton Geesink lijkt wel afkomstig uit zijn naamgenoot Joop Geesink's Dollywood studio., al zat er in diens creaties misschien zelfs nog wat meer leven en uitstraling.

Ik blijf erbij dat zijn kolossale postuur het meeste gewicht in de schaal legde bij zijn judo successen.

De kleine Japannertjes hadden geen schijn van kans.

Het merendeel van de acteurs en actrices voldoet redelijk tot goed.

Waarom we actrice Els Hillenius later niet vaker gezien hebben in films (met enkele uitzonderingen) en op TV is mij wel een raadsel.

Het was bepaald geen straf om naar haar te kijken, en haar acteerwerk was ook behoorlijk.

Ik heb mij niet verveeld met deze film.

De dvd gevonden op boekenbeurs combi platenbeurs en daarom eindelijk gezien. Niet slecht maar had beter gekund. Beeldkwaliteit is gelukkig wel redelijk tot vaak goed. Wel zitten er soms wat donkere gedeelten in dit omdat het zowel overdag als 's nachts plaatsvindt. Regie is van (Giovanni) John Korporaal. Producent is de latere directeur van de TROS, Joop Landré, (De vader van Lou Landré, Sjakie, Flodder.) (De dvd van De vergeten medeminnaar, eveneens van het filmmuseum, die beeldkwaliteit is ook goed, zeker vergeleken met die 1930's muziekfilms, maar vond ik verder niet zo bijzonder om deze op de site te bespreken. Alleen ze hadden na de oorlog door moeten gaan met vrolijke muziekfilms te maken. In plaats daarvan krijgen we na Haanstra's Fanfare, weer de wat serieuze films, jammer).

De film is naar Frans voorbeeld. Hoofdreden was Willy Alberti. Alleen deze film is eigenlijk te laat gemaakt. In de jaren '50 zong hij vrolijke Italiaanse liedjes. Maar daarna werd hij meer zanger van het levenslied en opera. Hij is in deze film de zingende barkeeper maar pas helemaal aan het eind zingt hij de smartlap Kijk me nog eenmaal aan. Verder galmt hij af en toe nog wel wat (maar zijn mond wordt later inderdaad gesnoerd). Wat dit betreft is zijn muziekoptreden in deze film wel een teleurstelling. (In Nederland was nu de twistmuziekrage aan de gang.)

Eigenlijk matige, weinig bijzondere film (maar net of die buitenlandse misdaadfilms uit die tijd zo bijzonder zijn). Visueel goed gemaakt met oog voor veel details wat een leuke terugblik biedt naar 1962, vooral nu, zoveel jaren later want toen was het natuurlijk het gewone straatbeeld. Ook de vele bekende namen die in deze film te zien zijn zeker wel een pluspunt. Het had voor een komedie wel wat grappiger gemogen. Al zitten er veel leuke opmerkingen in zoals, "je hebt hem verdomme toch niet doodgeslagen", "weet ik veel". Rijk de Gooyer die met afgaande wekker refereert aan zijn tijd als Bartels "t benne krenge van dinge". En Blaaser die het verschuldigde bedrag wel zal gireren.

Jan Blaaser heeft een grappige rol. Els Hellenius kan helemaal niet zingen of is dat juist misschien de grap. Fien Berghegge, als waarzegster, ouderwetse moeder komt bij mij ook leuk over. Jaap Valkhoff is te zien in het café van Alberti. Maxim Hamel zet een goede rol neer.

Eenvoudig verhaal over juwelendief die uit gevangenis komt maar geschaduwd wordt door de politie. De buit, een aantal juwelen is namelijk nooit teruggevonden.

Leuk vanwege het tijdsbeeld en veel bekende gezichten van toen. 3.0