Alergia

Czym jest alergia? Zespół reakcji i objawów organicznych, wykazujący nieprawidłową reaktywność wobec jednej lub kilku substancji obcych dla organizmu, nazywanych alergenami. U osób predysponowanych kontakt z alergenami stymuluje system odpornościowy do produkcji przeciwciał, łączących się z poszczególnymi komórkami tkanki łącznej, której cechą jest wysoka zawartość substancji aktywnych (histaminy itd.) Co dzieje się pod wpływem alergenów? Alergeny mogą wywołać m.in.: rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie przepuszczalności ich ścian (zjawisko to powoduje przejście płynów z naczyń na zewnątrz, w wyniku czego pojawia się opuchlizna); skurcze mięśni oskrzelowych i zwiększenie wytwarzania śluzu, wywołujące utrudnienia w oddychaniu; skurcze mięśni jelitowych z konsekwencjami, np. biegunką, reakcje typu zapalnego powodują wystąpienie powszechnie obserwowanych oznak: pokrzywki, gorączki siennej itp. Organizm uczulony podczas kolejnego kontaktu z tym samym alergenem produkuje mastocyty, które specyficznie uwalniają substancje aktywne. Efekty mogą być miejscowe (pojawienie się zaczerwienienia na skórze, zwiększenie wydzielania oskrzelowego, zmniejszenie średnicy oskrzelików itd.), ogólne (obniżenie ciśnienia krwi, trudności w oddychaniu itd.) oraz uogólnione (wstrząs anafilaktyczny). Diagnoza: W większości przypadków diagnoza choroby alergicznej powinna być sformułowana po dokładnym przeanalizowaniu zwyczajów życiowych pacjenta: czasu i miejsca wystąpienia objawów, środowiska, w jakim żyje (skład materiałowy materaca, wyposażenie sypialni itp.), zmian w symptomatologii w ciągu dnia. Z tej analizy wyciągnąć można wnioski pozwalające wyodrębnić alergen odpowiedzialny za objawy alergiczne. Często pacjenci cierpią na formy mieszane, np. trwały katar alergiczny wywołany roztoczami współwystępujący z formą alergii sezonowej na pyłki. Należy zwracać szczególną uwagę przy rozróżnianiu objawów, aby uniknąć przeoczenia jednego z alergenów, czego konsekwencją mogą być zalecenia niekompletne lub tylko częściowo skuteczne. Rzadko spotyka się formy mieszane spowodowane więcej niż dwoma lub trzema alergenami równocześnie. Aby ustalić, które alergeny są swoiście odpowiedzialne za chorobę, wykorzystuje się testy skórne i testy radioimmunologiczne, bardziej złożone i kosztowniejsze. W przypadku objawów sezonowych alergii na pyłki wystarczy wykonać próby odczynu skórnego. Przy stałych objawach alergii na roztocza kurzu w domu i pochodne zwierzęce lepiej skorzystać z reakcji śródskórnej, w której substancja zostaje wstrzyknięta podskórnie odpowiednią strzykawką. Leczenie: Wyróżnia się trzy sposoby leczenia chorób alergicznych: 1) unikanie ekspozycji na alergen (często dość trudne); 2) przyjmowanie leków ograniczających najpoważniejsze i najbardziej upośledzające objawy; 3) korzystanie ze swoistej immunoterapii, leczenia skierowanego na zmniejszenie wrażliwości za pomocą wstrzyknięć podskórnych, w dawkach stopniowo wzrastających, alergenu powodującego alergię. Szczepionki odczulające są wskazane i skuteczne w wielu formach alergii spowodowanych alergenami wdychanymi (pyłki, zarodniki, roztocza, złuszczony naskórek) lub wstrzykiwanymi (jad owadów). Obok tradycyjnych szczepionek podskórnych obecnie dostępne są wyciągi przyjmowane doustnie. Podanie alergenów w ilościach stopniowo rosnących stymuluje wytwarzanie przeciwciał. Blokują one lub zmniejszają uwalnianie histaminy i innych substancji znajdujących się w mastocytach. Nie eliminuje to alergii, zmniejsza jednak wrażliwość organizmu i z czasem umożliwia kontrolę objawów aż do punktu równoznacznego z całkowitym wyleczeniem. Leczenie to jest raczej długie i zmienia się w zależności od alergenu: od kilkunastu tygodni (podawanie leku co tydzień) do 2-3 lat. Po zakończeniu terapii konieczne jest podawanie podtrzymujące w odstępach 2-6 tygodni, przez okres nawet wielu lat. W wielu przypadkach nieunikniona jest interwencja farmakologiczna kontrolująca objawy alergiczne, które czasami mogą być bardzo poważne lub wręcz śmiertelne. Korzysta się także z leków przeznaczonych do leczenia zaburzeń powodowanych alergią lub zapobiegania im, takich jak leki o działaniu rozszerzającym oskrzela w astmie, leki obkurczające śluzówkę nosa w nieżycie nosa, leki spazmolityczne w kolkach jelitowych, przeciwbiegunkowe, przeciwmigrenowe itp. Wiele leków można nabyć bez recepty, jednak w przypadku reakcji alergicznej zaleca się zasięgnięcie porady lekarza (z wyjątkiem nawrotów corocznych lub sezonowych, kiedy alergia jest już dobrze znana i zidentyfikowana).