lynx   »   [go: up one dir, main page]

Zamenhof en Veisiejai


Zamenhofa statuo en Veisiejai Pri restado de Ludoviko Zamenhof en Veisiejai "Litova Stelo" jam skribis antaŭ kvar jaroj (1994, n-ro 4). Multaj spertaj esperantistoj scias biografion de L.Zamenhof ankaŭ la fakton pri lia loĝado en Veisiejai. Tamen por multaj novaj samideanoj tio povas esti novaĵo. Nun denove estas okazo tuŝi ĉi tiun temon, ĉar ĉi-somere en Veisiejai kolektiĝos esperantistoj al sia BET-34. Indas ankaŭ mencii, ke en 1964 ĉi tie jam okazis la 6-a BET, en kiu partoprenis 153 samideanoj el 54 urboj de tiama Sovetunio.
Ludoviko, studinte medicinon en Moskva universitato, en 1881 revenis al Varsovio kaj tie li finis Varsovian universitaton kaj ricevis diplomon de kuracisto. Tiutempe fratino Fania, kiu loĝis en Veisiejai kaj estis edzino de loka apotekisto Aleksandro Pilkover, petis urĝan helpon de sia frato, ĉar ŝia edzo grave malsaniĝis pro ia cerba malsano. Do en februaro 1885 Ludoviko veturis al Veisiejai. Ĉar en tiu urbeto ne estis kuracisto, L. Zamenhof decidis ĉi tie komenci kuracistan praktikon. Nun necesas citi L.Zamenhofon mem:
"Praktikinte tie en la daŭro de 4 monatoj, mi konvinkiĝis, ke mi por la komuna medicina praktiko tute ne taŭgas, ĉar mi estas tro impresiĝema kaj la suferoj de la malsanuloj (precipe de mortantoj) tro multe min turmentis. Tiam mi revenis Varsovion kaj decidis elekti por mi specialecon pli trankvilan, nome la malsanojn de okuloj. Mi laboris en la daŭro de 6 monatoj en la okulista apartaĵo de unu Varsovia malsanulejo, poste mi lernis kelkan tempon en la klinikoj de Vieno (Aŭstrujo) kaj en fino de 1886 mi komencis okulistan praktikadon en Varsovio. Tiam ni konatiĝis kun mia nuna edzino, Klara Zilbernik el Kovno (ŝi tiam gastis ĉe sia fratino loĝanta en Varsovio). La 9-an de aŭgusto 1887 mi edziĝiĝis."1
El tio sekvas, ke L.Zamenhof loĝis en Veisiejai nur en februaro-majo 1885. Post duonjara laboro en Varsovia hospitalo kaj post perfektiĝo en Vieno, en fino de 1886 li denove ekloĝis en Varsovio sur strato Muranowska 402 kaj malfermis akceptejon de okulisto3. 30an de marto 1887 Ludoviko fianciĝis kun Klara. Kompreneble, en 1887 L.Zamenhof devis viziti (eble ne unu fojon) sian estontan bopatrinon en Kaunas; de tie li povis veni ankaŭ al la fratino en Veisiejai, sed ni rajtus supozi nur kelktagajn vizitojn, ne konstantan loĝadon. Ni ne forgesu, ke en la jaro 1887 L.Zamenhof estis tre okupita: li serĉis eldoniston, sed ne trovinte devis eldoni la Unuan Libron per propra mono (feliĉe por tio li povis uzi duonon de la doto, ricevita de la bopatro). La 6an de aprilo la manuskripto de La Unua Libro estis transdonita al cenzuristo, kiu 6an de junio donis permeson presi.
Ekzistas ankaŭ opinio, ke La Unuan Libron de Esperanto L.Zamenhof finpreparis loĝante en Veisiejai. Kaj tio similas al vero. Ni rememoru historion de kreado de la internacia lingvo. La unuan varianton de tiu lingvo L.Zamenhof kreis en 1878, estante ankoraŭ gimnaziano. Kiam en 1879 li estis forveturonta al Moskvo por studi medicinon, la patro ekpostulis, ke la filo plene fordonu sin al studado kaj ĝis fino de studoj ne okupiĝu pri sia eltrovaĵo. Ludoviko rpomesis, transdonis al la patro ĉiujn manuskriptojn; tiu pakis ilin, ŝlosis en ŝranko kaj promesis zorge gardi ĉion.
Unufoje dum libertempo Ludoviko sin turnis al la patrino, ke ŝi petu ĉe la patro permeson iomete rerigardi la transdonitajn kajerojn. Kaj la patrino kun larmoj konfesis, ke la patro forbruligis la pakaĵon. Ludoviko tuj iris al la ĉambro de la patro. Ni ne scias, pri kio ili parolis, sed ŝajnas, ke perfido de la patro detruis lian aŭtoritaton, kaj Ludoviko eksentis sin libera de la donita promeso.Kafejo Esperanto antaux la Z-statua parko
Rekrei la lingvon ne estis malfacile, ĉar ĝi vivis en la kapo de Ludoviko. Tamen li estis limigita pro manko de libera tempo. Kiam ricevinte diplomon de kuracisto L.Zamenhof ekloĝis en Veisiejai, li havis multe da libera tempo, ĉar lia klientaro en malgranda urbeto ne estis abunda. "Dumtempe li tre multe laboradis reverkante neniigitan de la patro manuskripton de "La lingvo internacia". Laŭ la atesto de la estinta dommastrino de la Dr.Zamenhof li konsumadis dumsemajne po tri funtoj da vakskandeloj. Multajn noktojn li pasigadis kurbiĝinta ĉe sia skribtablo" — tio estas citaĵo el artikolo de A.Poška el "Litova Stelo" 1937 n-ro 4. Tamen necesas korekti la aŭtoron — tio povis okazi ne en la jaro 1886 nek 1887, sed nur en la jaro 1885!
Bedaŭrinde tiun eraron ripetas litovaj enciklopedioj4, 5, 6, ke L.Zamenhof loĝis en Veisiejai en 1886-1887. Tiu eraro lavange disvatiĝas (ja tion asertas enciklopedioj!) kaj estas fiksita eĉ sur memorŝtono. Malfacile estas batali kontraŭ simila eraro, kiun ripetas tiaj aŭtoritataj fontoj. Ni devas pli bone scii biografion de L.Zamenhof.

Verkis Petras ČELIAUSKAS
La artikolo aperis en la marta-aprila numero 1998 de "Litova Stelo"


La uzitaj fontoj
1. Letero de L.Zamenhof al franca esperantisto Michau sendita en 1905; Enciklopedio de Esperanto, 2a eldono, Budapest 1979, pĝ.579.
2. M.Boulton: Zamenhof; La Laguna 1962, pĝ. 48.
3. E.Privat: Vivo de Zamenhof, 4a eldono, Rickmansworth 1957, pĝ. 49.
4. Lietuviĝ enciklopedija, 23a vol., Boston 1965, pĝ. 279.
5.
Tarybĝ Lietuvos enciklopedija, 1a vol., Vilnius 1985, pĝ. 519.
6.
Maŝoji Lietuviðkoji tarybinë enciklopedija, 1a vol., Vilnius 1966, pĝ. 484.


Supren


Litova Esperanto-Asocio
Zamenhofo 5, LT-3000 Kaunas, Litovio
Tel.: (+370 7) 208 503, fakso: 228 616
Retadreso:
litova.ea@mail.lt

 

Лучший частный хостинг