Brute Force (1947)

Een titel die je letterlijk kunt nemen. Voor die tijd komt het in ieder geval over als een noir die bij tijd en wijle flink huishoudt. De eerste uithaal, rondom de collaborateur, is meteen een in het oog springende scène. Hamerend lawaai en een aantal gevangenen die kalm en onderkoeld hun groffe straf uitdelen. Het blijkt een schril contrast te zijn met hoe Dassin zijn bajesklanten vervolgens in de verf zet. Geen jongens die hier thuishoren, helemaal niet wanneer enkele melodramatische flashbacks aan bod komen. Je kan het afdoen als een fantasietje van mensen die de realiteit graag iets fraaier voorstellen dan die daadwerkelijk is. Lijkt me ook niet een gekke reflex voor hen die vastzitten in een verstikkende gevangenis als deze, maar het voelt vooral aan als een onomwonden plea for sympathy. Binnen het fatalistische karakter van een noir werkt dat natuurlijk wel. Maakt de film extra bitter, want Munsey's dictatoriale, vileine regime liegt er ook niet om. Niet geheel toevallig een klein onderkruipsel, veronderstel ik. Toch zitten die achtergrondjes niet helemaal lekker. Het is ook een beetje gissen waar Dassin nu precies op mikt. Vaak dat het staatshotel symbool staat voor de samenleving. Maar een krijgsgevangenkamp of iets dergelijks zou ook kunnen. Voor beide valt wel iets te zeggen. Hoe dan ook, de dokter vormt het geweten van de film en die leeft op wanneer het gajes besluit om een gooi naar vrijheid te doen, Munsey de pijp hanteert en het geweld c.q. verzet begint. Dassin heeft daarmee een bijzonder sterk eindschot in huis. En Lancaster. Imposante verschijning. Zie die close up.

Een noir in een gevangenis, dan verwacht je geen femme fatale en die zitten er dan ook eens niet in voor de verandering. We krijgen de gebruikelijke intriges van een gevangenisfilm voorgeschoteld, verontwaardigde gevangenen die het opnemen tegen een duivelse cipier. Alle gevangenen worden hier wel goed neergezet, ze hebben allemaal andere persoonlijkheden en voor 1 keer vond ik de flashbacks niet storend (mogelijk ook omdat ze niet zo lang duren). Best wel knap om van zo'n Hume Cronyn, die er meestal niet al te imponerend uit ziet, toch een intimiderend figuur te maken. Ook zien we Lancaster hier in één van zijn beste rollen, zwijgzaam en broedend.

Aardige film over een gevangene die samen met zijn celgenoten een uitbraak plant. De vele zij-plotjes van de individuele personages haalt het tempo uit de film. De finale is dan ook het beste gedeelte van deze gevangenisfilm. Daar dekt de titel dan ook de lading (zeker voor een film uit die tijd).