Danaye Anjir-e Moabad (2024)

Zeer benieuwd naar deze film. Bejubeld in Cannes, en zeker als je achtergrondverhaal van Rasoulof kent is dit een film met een belangrijke boodschap. De makers en acteurs hebben een hoge prijs moeten betalen voor het maken van deze film, en alleen al daarom verdienen ze alle lof en aandacht.

Blijkbaar ook echt een thriller, wat ik altijd wel kan waarderen.

Vanaf 3 april 2025 in de bioscoop (September Film Distribution)

Oersaaie film

8 jaar cel, zweepslagen en een monsterboete. Dat zijn de beloningen die het Iraanse regime voor Rasoulof in petto had indien hij de film op Cannes durfde te vertonen. Het hield hem niet tegen, en poeh, wat een film is het geworden. Prix Spécial in Cannes. Met bijna drie uur vrij lang maar wie een ruime interesse heeft hoe het er elders aan toe gaat zal de tijd niet zien voorbij vliegen. Want Rasoulof vertelt als gematigd Iraans staatsburger de waarheid. Namelijk dat het Iraans regime veel zwakker is dan ze wil tonen aan de buitenwereld. De civiele onrust en maandenlange rellen na de dood van Mahsa Amini worden via confronterende beelden van mobieltjes in de film gemonteerd, en tonen de niks ontziende brutaliteit van het regime tegen een jongere generatie, die de verstikkende controle van de conservatieve theocratie beu is en er voor eens en voor goed van af wil.

Het verhaal (uiteraard een schreeuw naar vrijheid) draait rond een eerder welgesteld gezinnetje van vader, moeder en twee grote dochters, en waarbij de vader onlangs is gepromoveerd tot "onderzoeksrechter". Dat houdt in dat hij snelrecht moet doen gelden en tijdens de protesten tientallen mogelijks onschuldigen naar de strop stuurt. Hij zit eerst wat ongemakkelijk in zijn job en worstelt met zijn geweten, maar zijn loyauteit tegenover de staat haalt het stilaan. Wanneer zijn dienstwapen thuis verdwijnt begint hij zijn eigen gezin te verdenken en ontstaat er een breuk tussen hen.

De vader wordt in feite binnen het gezin een verlengstuk van het regime. Dit idee wordt later in de film volledig verwerkt tot een irreële situatie. Want het is niet zozeer dat verdwenen wapen dat het gezin kapot maakt, maar de angst van de vader voor de macht van de staat boven hem en het gezin . Dat Rasoulof in zijn film tot familiale ongehoorzaamheid en rebellie oproept was voor de machthebbers wellicht een ondraaglijke boodschap. Een goede politieke thriller, sober maar proper gefilmd, scherp en beschuldigend, en bovenmaats geacteerd, vooral door de moeder. Dergelijke onderwerpen spreken me aan dus 4*

Wanneer Iman [Missagh Zareh] aangesteld wordt als onderzoeksrechter in Teheran drukt echtgenote Najmeh [Soheila Golestani] tienerdochters Rezvan [Mahsa Rostami] en Sana [Setareh Maleki] op het hart dat ze te allen tijde voorbeeldig dienen te gedragen. Maar dat wordt lastig wanneer er ook op hun school protesten uitbreken naar aanleiding van de dood van Mahsa Amini, vooral wanneer nichtje Sadaf [Niousha Akshi] daarbij ernstig gewond raakt. Najmeh raakt verscheurd tussen de loyaliteit aan haar man die vertrouwt in het huidige regime en de liefde voor haar dochters die zich tegen datzelfde regime dreigen te keren. Rasoulof verweeft op deskundige wijze authentiek beeldmateriaal van de protesten in deze intelligente, spannende politieke thriller met Golestani als uitblinker in een uitstekende cast.

Schitterende film. Iraanse cinema ontgoochelt zelden of nooit. Voor mij dé kanshebber voor de beste buitenlandse film op de komende Oscars. De film stelt een fictief gezin centraal en werkt diverse subplots uit waarbij de meest recente onlusten in Iran, door de dood van Mahsa Amini in 2022, als rode draad door de film lopen.

Het gezin van Iman is een vrij klassiek gezin met een vrouw en twee tienerdochters. Het gezin leeft harmonieus samen en kent naar Iraanse normen een vrij losse opvoeding. De wetten van het regime en de wil van God is uiteraard erg belangrijk, maar meningen mogen alvast worden verkondigd. Fundamentalisten zullen hier echter een boodschap in zien dat Iman "de leer" veel strikter had moeten toepassen, dan was al het onheil hem wellicht niet overkomen ...

Iman's nieuwe functie als onderzoeksrechter is een vergiftigd geschenk. Hij is de stropop en voor de veroordeelden en diens nabestaanden het uithangbord van de strafvorderingen (lees: executies). Met de lopende onlusten is het bijzonder druk en vervagen zijn aanvankelijke morele twijfels tot immoreel bandwerk.

Zijn vrouw Najmeh waakt over haar gezin, wenst dat haar dochters traditioneel leven. Uiteindelijk moet ze een keuze maken tussen haar gezin en de regels van de staat. Haar dochters zijn vrijgevochten en stellen zich veel vragen over de gang van zaken. Dit wordt alleen maar scherper door de protesten buiten.

De film creëert een boeiende weergave van de onderlinge spanningen en vertrouwen dat stilaan verandert naar wantrouwen binnen het gezin. Eigenlijk gaat het over een banaal iets met verstrekkende gevolgen. De film is behoorlijk lang, maar verveelde me geen seconde. Prachtig opgebouwd, prima regie en zoals steeds uitstekende acteerwerk!

Tegenvaller. Door de berichten uit Cannes was ik erg nieuwsgierig en lang gaat het behoorlijk goed, al vond ik het toen ook al geen meesterwerk. Maar de eerste twee uur zijn een boeiende en vaak spannende film over hoe de foute functie van de vader een gezin totaal uiteen doet vallen. In het laatste deel ontspoort de film nogal en zet geloofwaardigheid opzij en kiest ervoor om een full blown thriller te worden. Vanaf het moment dat ze het buitenhuis zijn verandert de vader van een vader die werkt voor een fout regime in een liefdeloze psychopaat die de ene rare beslissing na de andere neemt. Zelfs dan blijft de film nog spannend, maar de film verliest een belangrijk deel van de impact voor me en dat is jammer. Zeker wegens het enorme risico dat de regisseur en alle acteurs hebben genomen. Een van de acteurs zou in een jury zitten op het IFFR, maar ze heeft een reisverbod.

Ik heb nog geen Iraanse film gezien die niet sterk politiek gekleurd is volgens mij. Ook deze film is weer geen uitzondering. Het verschil met het werk van iemand als Asghar Farhadi is alleen dat Rasoulof hier een film maakt die echt spannende scènes bevat. Zeker de laatste 45 minuten zijn gewoon regelrecht een thriller in dit verhaal dat op een sterke manier laat zien hoe het Iraanse regime angst zaait en de bevolking verdeelt. Mensen worden tegen elkaar opgezet, verantwoordelijkheden worden afgeschoven, en op een gegeven moment is er een situatie waarin zelfs familieleden niet meer open tegen elkaar kunnen zijn.

Rasoulof laat de protesten die ontstonden na de dood van Mahsa Amini voortdurend op de achtergrond sluimeren en mixt op een indringende manier zijn film met de afschuwelijke echte beelden van de protesten. Ook heeft hij een goed gevoel voor metaforen en weet hij altijd heel goed wanneer hij de camera even wat langer moet laten draaien. Scènes zoals die waarin Najmeh de hagelpatronen uit het gezicht van de vriendin van haar dochter moet plukken of die waarin ze de protesten buiten kan horen en het toch niet kan laten naar buiten te kijken zijn erg krachtig. Erg knap dat je die lange speelduur totaal niet voelt. De familieleden weten ondanks dat ze wat dik zijn aangezet te overtuigen.

De film duurt nog langer dan de vorige film van Rasoulof maar waar die vorige film uit vier verhalen bestond, is zowel het idee als het verhaal van The Seed of the Sacred Fig verbazingwekkend simpel: de beelden van de ‘vrouw, leven, vrijheid’-opstand in 2022 na de dood van Mahsa Amini worden persoonlijk gemaakt door een familie uit te beelden waarvan de vader een onderzoeksrechter wordt op het moment dat de rellen uitbreken en dus de ene doodvonnis na de andere moet tekenen en z’n twee dochters in de pubertijd zitten en natuurlijkerwijs sympathiseren met de opstandelingen. Dat levert morele vragen en een dramatische spanning op: hoe ga je als autoriteit om met je rebellerende puberdochters? En als dan je pistool is verdwenen waarmee je je beschermt tegen mogelijke rebellerende indringers, onderwerp je je familie dan aan dezelfde verhoortechnieken of zelfs martelingen als de verdachten in je werk om de waarheid boven tafel te krijgen? Ga je als vader ook een onschuldig kind veroordelen? Door het conflict binnen de familie te brengen wordt de immoraliteit van het regime verduidelijkt dan wel opgeroepen tot meer wederzijds begrip, van de rebellerende jeugd voor de autoriteiten die zoals de vader in de film geen slecht mens is maar vast zit in het systeem en diens ideologie (een bepaalde strenge, onmenselijke interpretatie van de islamitische wetten) maar vooral van de autoriteiten voor vrouwen en de jeugd die naar verandering en een einde van hun onderdrukking verlangen.

Rasoulof weet hoe je zo’n simpel idee goed moet uitwerken waardoor de lange film nergens saai wordt en er vele parallellen tussen het grote (de Iraanse maatschappij) en het kleine (de familie) kunnen worden getrokken: de vader belichaamt het regime maar ook het patriarchaat, de oude generatie en al hun arrogantie (ze zullen de opstandelingen wel even een lesje leren), de dochters belichamen de revolutie maar ook de jeugd die angstig is en een kant moet kiezen en de moeder is de stille meerderheid die empathie voelt voor de rebellen maar die omwille van de veiligheid en vrede ook de autoriteit niet voor het hoofd wil stoten en probeert een bemiddelende, verzoenende rol te spelen. En net als in de maatschappij komt de ondermijning van het systeem van binnenuit en onderop. Bovenal weet Rasoulof er naar het einde toe er zelfs een spannende thriller van te maken. Met het slot geeft hij een hoopvolle boodschap als je zoals Rasoulof sympathiseert met de onderdrukte: de vrouwen winnen en het religieuze en patriarchale regime wordt letterlijk begraven. Reeds de titel verklapte het standpunt van de naar Duitsland gevluchte filmmaker: de heilige vijgenboom, die in vele religies wordt gezien als een heilige plant omdat het van hoog naar laag groeit (bv. Boeddha zou er z’n verlichting onder hebben ontvangen en ook de Bijbel rept erover) verstrengelt een al bestaande boom die het zo wurgt. Het staat aldus voor de Iraanse theocratie die de maatschappij wurgt.

Kortom, het is weer een prima film van Rasoulof, ditmaal over de politieke spanningen in Iran als gevolg van de dood van Mahsi Amini die logischerwijs ook families kunnen splijten, al had hij best ook een stuk korter kunnen duren.

Indrukwekkend. De hele film is een scherpe aanklacht tegen...nou ja, vrijwel alles dat fout is aan/onder het Iraanse regime. Erg goed geschreven, geregisseerd en geacteerd, en daarbij soms ook nog erg mooi gefilmd. De apotheose kan oppervlakkig simpele actie of thriller lijken, maar ik zag het wel metaforisch voor een gewenst/gehoopt/verwacht? verloop in de toekomst, die indruk versterkt door het sterke (en mooie) symbolische eindslot. Ja, dit is een belangrijke, krachtige film en zeker alle ophef met vlucht ed vandien waard. Dat gestoorde regime levert wel veel goeie films op als uitlaatklep.

Iets te lang gerekte verfilming over de ineenstorting van een Iraans gezin alsook de implosie van het ayatollah regime. Ongelofelijk hard real life beelden die in het verhaal worden vervlochten. De slotscène is een voortreffelijke weergave van het lot dat de Ayatollah’s staat te wachten.

In alle rust vertelt de film hoe het theocratische, patriarchale systeem in Iran het leven van een gezin beïnvloedt. De vader, zojuist promotie gemaakt tot onderzoeksrechter, heult opportunistisch met het regime waarvan hij zich de ideologie heeft eigen gemaakt. Zijn twee jonge dochters zien via sociale media hoe de overheid inhakt op studentenprotesten, maar worden - onder protest - gedwongen zich te conformeren aan het patriarchaat, terwijl de moeder (die alleen de info van de staatstelevisie verneemt) voortdurend probeert te bemiddelen in het gezin.

Langzaam dreigt het gezin kapot te gaan, maar regisseur Mohammad Rasoulof moest niet voor niets zijn vaderland ontvluchten: zijn filmkeuzes laten aan duidelijkheid niets te wensen over.