Mannheim

Mannheim
	; Friedrichsplatz
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Badenia-Wirtembergia
Rejencja	Karlsruhe
Zarządzający	Christian Specht↗
Powierzchnia	144,97 km²
Wysokość	97 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2022); • liczba ludności; • gęstość	; 315 554; 2177 os./km²
Nr kierunkowy	0621
Kod pocztowy	68159–68309
Tablice rejestracyjne	MA
	Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii Mannheim
	Położenie na mapie Niemiec Mannheim
	49°29′N 8°28′E/49,483333 8,466667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Mannheim (wym. MAF: [ˈ m a n ˌ h a ɪ̯m ], posłuchaj^ⓘ) – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia, w rejencji Karlsruhe, siedziba regionu Rhein-Neckar. Leży u ujścia Neckaru do Renu, na wysokości 97 m n.p.m., ok. 70 km na południe od Frankfurtu nad Menem, naprzeciwko Ludwigshafen am Rhein, z którym między innymi tworzy jeden organizm miejski i przemysłowy. Liczy 315 554 mieszkańców (31 grudnia 2022)^[1], powierzchnia miasta wynosi 144,9 km².

Wieża telekomunikacyjna Mannheim z wieżowcami nad brzegiem Neckaru, za niektórymi zakładami przemysłowymi w siostrzanym mieście Ludwigshafen

Pałac – dawna rezydencja elektorów Palatynatu

Mannheim jest też ważnym centrum naukowo-kulturalnym. Znajdują się tu liczne uczelnie (m.in. uniwersytet założony w 1907), muzea: Reiss-Engelhorn-Museen(inne języki), Städtische Kunsthalle, biblioteki, planetarium. Miasto jest siedzibą dużych wydawnictw książkowych, takich jak Brockhaus. Odbywają się tu międzynarodowe festiwale filmów krótkometrażowych.

Historia

Mannheim prawa miejskie otrzymał w 1607 r. Od 1720 r. miasto było rezydencją elektorów Palatynatu. W 1803 r. włączone zostało do Badenii.

Mannheim posiada zachowany zabytkowy układ urbanistyczny (I poł. XVIII wieku) na planie szachownicy – „kwadratowe miasto” – złożonej ze 144 pól. W starym centrum miasta ulice nie posiadają nazw, a jedynie oznaczenia siatki pól np. D7, L4 itd. Liczne zabytki barokowe z XVIII wieku. Największy w Niemczech pałac, rezydencja elektorów Palatynatu w latach 1720–1803 (zbudowany 1720–1760), w kaplicy znajdują się freski Cosmasa Damiana Asama. Kościół jezuitów (1738–1760), ratusz (1701–1711).

Miasto w czasie swoich podróży po Europie odwiedzał m.in. Wolfgang Amadeusz Mozart, który szczególnie cenił sobie walory tutejszej orkiestry przeniesionej później wraz z dworem elektorskim do Monachium. Kompozytor przebywał tutaj czterokrotnie, szczególnie przyjaźniąc się z rodziną kapelmistrza Christiana Cannabicha, gdzie udzielał lekcji także jego córce Rosie. Mozart zaprzyjaźniony był również z tutejszymi muzykami, czego owocem jest Koncert na obój i orkiestrę C-dur KV 314, podarowany przez niego Friedrichowi Rammowi. Twórcą tej orkiestry, jej sławy i głównym kompozytorem szkoły mannheimskiej, był Johann Stamitz. Mannheim pod rządami elektora Karla Theodora przeżywał w ogóle swój kulturalny rozkwit, będąc nie tylko jednym z ówczesnych europejskich ważniejszych ośrodków muzycznych, lecz także stanowiąc główny ośrodek literackiego nurtu Sturm und Drang (Okres burzy i naporu). Tutaj też w wybudowanym w 1777 roku Teatrze Narodowym(inne języki) odbyła się prapremiera Zbójców Friedricha Schillera (1782)^[2].

Pod koniec II wojny światowej Mannheim zostało zajęte 29 marca 1945 przez wojska amerykańskie^[3].

Gospodarka

Mannheim to drugie co do wielkości miasto Badenii-Wirtembergii. Ważny port śródlądowy (przeładunek 8,6 mln t w 1988) i port lotniczy(inne języki). Przemysł maszynowy (silniki, maszyny rolnicze), środków transportu (fabryka Mercedes-Benz), elektrotechniczny, chemiczny (w tym farmaceutyczny), precyzyjny, włókienniczy i spożywczy. Znajdują się tu rafineria ropy naftowej, duża elektrownia cieplna (1 650 MW) oraz elektrownia wodna.

Na dzień 30 września 2011 roku w Mannheimie^[a] zarejestrowanych było 3467 przedsiębiorstw^[5]. Zatrudnianych w nich było około 29 000 osób^[5]. Obrót wyniósł 1,89 miliarda euro^[5].

Na pierwszym planie stacja rozrządowa, za nią Victoriaturm, most Kurta Schumachera i kościół Jezuitów

Niektóre przedsiębiorstwa z siedzibą w Mannheimie

Elektrownia w Mannheim na tle wieżowców

John Deere (2900 pracowników)^[6]^[7]
Mercedes-Benz-Werk^[8]

Transport

Panorama Mannheim z linią kolei S-Bahn do Heidelbergu

Transport kolejowy

Dworce i przystanki kolejowe: Mannheim Hauptbahnhof, Mannheim-Handelshafen, Mannheim-Neckarstadt, Mannheim-Luzenberg, Mannheim-Waldhof, Mannheim-Käfertal, Mannheim-Neckarau, Mannheim-Rheinau, Mannheim-Seckenheim, Mannheim-Friedrichsfeld. Na terenie Mannheimu i sąsiedniej miejscowości Heidelberg funkcjonuje S-Bahn Rhein-Neckar. Mannheim obsługują również pociągi dalekobieżne ICE.

Uczelnie

Sport

Adler Mannheim – klub hokejowy
SV Waldhof Mannheim – klub piłkarski
VfR Mannheim – klub piłkarski
Rhein-Neckar Löwen – klub piłki ręcznej
SAP Arena – hala widowiskowo-sportowa
w 2007 roku odbyły się mistrzostwa świata w piłce ręcznej
w 2010 roku odbyły się mistrzostwa świata w hokeju na lodzie. Mannheim był współorganizatorem razem z Kolonią.

Ludzie związani z Mannheimem

Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Mannheimem, Ludzie urodzeni w Mannheimie.

Współpraca międzynarodowa

Miejscowości partnerskie:

Beyoğlu (dzielnica Stambułu), od 2023
Bydgoszcz, Polska od 1991
Charlottenburg-Wilmersdorf, Berlin od 1961
Czerniowce, Ukraina od 2022
Hajfa, Izrael od 2009
Kiszyniów, Mołdawia od 1989
Kłajpeda, Litwa od 2002
Qingdao, Chiny od 1995
Riesa, Saksonia od 1988
Swansea, Wielka Brytania od 1957
Tulon, Francja od 1959
Windsor, Kanada od 1980
Zhenjiang, Chiny, od 2004

Uwagi

↑ Nazwa miasta w języku polskim jest poddawana deklinacji^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Mannheim – Einwohnerzahl bis 2021 [online], Statista [dostęp 2022-09-27] (niem.).
↑ Max Becker: Biografia ilustrowana – Wolfgang Amadeusz Mozart. Warszawa: Muza SA, 2006. ISBN 83-7319-911-X.
↑ Reinhold Weber, Hans-Georg Wehling: Geschichte Baden-Württembergs. Wyd. II. Monachium: C. H. Beck, 2012, s. 104. ISBN 978-3-406-55874-0. (niem.).
↑ Mannheim. [w:] Słowniki [on-line]. sjp.pwn.pl. [dostęp 2021-04-23]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald: Zahlen. Daten. Fakten. Mannheim: Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald, 2012.
↑ Über Uns | John Deere DE [online], www.deere.de [dostęp 2017-11-25] .
↑ John Deere Deutschland | John Deere DE [online], deere.de [dostęp 2024-04-24] (niem.).
↑ Startseite – EvoBus GmbH [online], www.evobus.com [dostęp 2017-02-18] (niem.).

Linki zewnętrzne

Mannheim – oficjalna strona miasta (niem.)

[5] Nazwa miasta w języku polskim jest poddawana deklinacji^[4].

[st-1] Mannheim – Einwohnerzahl bis 2021 [online], Statista [dostęp 2022-09-27] (niem.).

[2] Max Becker: Biografia ilustrowana – Wolfgang Amadeusz Mozart. Warszawa: Muza SA, 2006. ISBN 83-7319-911-X.

[WeberWehling2012s104-3] Reinhold Weber, Hans-Georg Wehling: Geschichte Baden-Württembergs. Wyd. II. Monachium: C. H. Beck, 2012, s. 104. ISBN 978-3-406-55874-0. (niem.).

[4] Mannheim. [w:] Słowniki [on-line]. sjp.pwn.pl. [dostęp 2021-04-23]. (pol.).

[Handwerk-6] Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald: Zahlen. Daten. Fakten. Mannheim: Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald, 2012.

[7] Über Uns | John Deere DE [online], www.deere.de [dostęp 2017-11-25] .

[8] John Deere Deutschland | John Deere DE [online], deere.de [dostęp 2024-04-24] (niem.).

[9] Startseite – EvoBus GmbH [online], www.evobus.com [dostęp 2017-02-18] (niem.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[4]