lynx   »   [go: up one dir, main page]
Wikipedia

Krzysztof Dzikowski

polski satyryk i literat
Zobacz też: inne znaczenia.

Krzysztof Wojciech Dzikowski, ps. „Krzysztof Borys”[1] (ur. 25 stycznia 1938 w Warszawie) – polski autor tekstów piosenek, literat, scenarzysta filmowy, poeta, satyryk, dramaturg, autor programów kabaretowych i musicali.

Krzysztof Dzikowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 stycznia 1938
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Order Uśmiechu
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Współpracował z kompozytorami, takimi jak Ryszard Poznakowski, Seweryn Krajewski czy Wojciech Młynarski. Utwory muzyczne z jego tekstem śpiewali m.in. Katarzyna Sobczyk, Stan Borys, Irena Jarocka, Niebiesko-Czarni, Maryla Rodowicz, Alibabki, Ewa Bem, Tadeusz Chyła, Anna German, Katarzyna Groniec, Jerzy Grunwald, Krystyna Janda, Anna Maria Jopek, Stenia Kozłowska, Jacek Lech, Czesław Niemen, Jerzy Połomski, Ludwik Sempoliński i Beata Wyrąbkiewicz.

Pomysłodawca i juror cyklicznego konkursu Studencka Piosenka Miesiąca. W latach 2002–2006 przewodniczący Stowarzyszenia Autorów – Twórców Utworów Medialnych „STOTUM”[2]. Członek Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (od 2020 członek honorowy[3]), Związku Polskich Autorów i Kompozytorów ZAKR, Forum Związków Zawodowych FZZ, Związku Zawodowego Twórców Kultury oraz Związku Literatów Polskich.

Życiorys

edytuj

Rodzina i wykształcenie

edytuj

Urodził się i dorastał w Warszawie[4], ale w czasie wojny tymczasowo mieszkał w Rudnie k. Lublina i w Białogonie k. Kielc[5]. Jest jedynakiem[6], synem Jerzego Dzikowskiego i Eugenii z domu Lipko h. Nałęcz[4]. Jego matka była Tatarką przesiedloną z Krymu[4]. Jego ojciec był inżynierem elektrykiem i pełnił stanowisko kierownika Działu Studiów w Biurze Projektów Elektryfikacji Kolei[4].

Ukończył naukę w żeńskiej Szkole Podstawowej im. Heleny Rzeszotarskiej oraz Liceum im. Króla Władysława IV w Warszawie[7]. Studiował na Wydziale Mechaniczno-Konstrukcyjnym Politechniki Warszawskiej, następnie przeniósł się na Wydział Samochodów i Ciągników tejże uczelni, z której po czterech semestrach został usunięty ze względu na jawne solidaryzowanie się z ofiarami rewolucji węgierskiej m.in. poprzez napisanie wiersza o dramatycznym przebiegu wydarzenia – wiersz „Węgierskim Bohaterom”, który cieszył się popularnością wśród studentów[8]. Potem zmieniał kilkakrotnie kierunki studiów[6], ostatecznie ukończył filologię polską w dwuletnim Studium Nauczycielskim w Warszawie[9] oraz – w latach 70. – scenopisarstwo na Wydziale Reżyserii PWSFTviT w Łodzi[10]. Uzyskał także dyplom Warszawskiej Szkoły Fotograficznej i ukończył studia podyplomowe w Warszawskiej Wyższej Szkole Humanistycznej.

Kariera zawodowa

edytuj

Na początku lat 60. zaczął startować w konkursach literackich, m.in. zdobył pierwszą nagrodę w konkursie Gaudeamus Warszawski w 1962, do którego zgłosił się z cyklem opowiadań pt. „Ulice i…”[11], a za wiersze „Ślepcy”, „Pożegnanie z miastem” i „Moja wędrówka” zdobył drugą nagrodę w Turnieju Trzech Wierszy[12]. Podczas nauki w Studium Nauczycielskim założył teatr studencki „Stawki 5”[9], z którym wystawił autorski spektakl Tragedia Wydrwigroszów, w którym również zagrał[12]. Jednocześnie przez dwa lata pracował jako nauczyciel w Szkole przy ul. Otwockiej 3 w Warszawie[9]. Także podczas studiów został aktorem Teatru Dramatycznego Politechniki Warszawskiej, w którym zagrał niewielką rolę w przedstawieniu Wesele Pani Du Barry[13]. Związał się także z kabaretem działającym przy klubie studenckim Stodoła, w którym zadebiutował parodią sztuki Ręce Eurydyki Steve’a Harrisa, a następnie wystąpił też m.in. jako Achilles w parodii Achillesa i panien[13]. W latach 1961–1963 współpracował ze Stodołą jako kierownik literacki oraz autor scenariuszy programów (np. Prowokacja i Świniobicie w Dzwonach) i spektakli (Wszystko może się zdarzyć i W tym szaleństwie jest metoda)[13]. Współpracował także w kabarecie Uniwersytetu Warszawskiego „Jamnik”.

W latach 60. zaczął także karierę jako autor tekstów piosenek; w radiu zadebiutował piosenką „Nie rzucajcie kelnerki”, którą zaśpiewał Bogdan Czyżewski[14]. W tym czasie współpracował jako specjalista do nagrań piosenki młodzieżowej w Programie III Polskiego Radia, na którego antenie przygotowywał także audycje Dziewiątka i Podwieczorek przy mikrofonie[15]. Prowadził także własny program Piosenka faktu w Programie I PR[15]. W 1963 był inspicjentem podczas 1. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[15]. Związał się z kabaretem działającym przy klubie studenckim Hybrydy, dla którego w latach 1963–1965 wraz z Wojciechem Młynarskim napisał scenariusze programów: Radosna gęba stabilizacji i Ludzie to kupią[16]. Również w 1963 nawiązał współpracę z bigbitowym zespołem Czerwono-Czarni, w którym tworzył teksty do melodii Zbigniewa Bizonia i Ryszarda Poznakowskiego[17]. W 1965 współtworzony przez niego utwór „Nie wiem, czy to warto” w wykonaniu Katarzyna Sobczyk otrzymał pierwszą nagrodę w kategorii „Piosenka rozrywkowa” na 3. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[18]. Po sukcesie innej piosenki współtworzonej dla Sobczyk – „Mały Książę” – planował napisać musical pod tym samym tytułem, jednak ostatecznie nie doszło do realizacji projektu[19]. Zamiast tego w październiku 1965 w Praskim Teatrze Ludowym w Warszawie premierę miał musical bigbitowy Niedopasowani, czyli Goliath – Wielorybh…, do którego współtworzył piosenki wraz z Wojciechem Młynarskim[20].

Nawiązał współpracę z Jerzym Kosselą z zespołu Czerwone Gitary[21], dla którego wspólnie z innym członkiem grupy, kompozytorem Sewerynem Krajewskim, stworzył dlań wiele piosenek, m.in. przeboje „Dzień jeden w roku”, „Anna Maria”, „Dozwolone do lat osiemnastu”, „Słowo jedyne – ty” i „Ciągle pada”[22]. Przez pewien czas współtworzył teksty dla Czerwonych Gitar z Kazimierzem Winklerem[23]. Jako działacz Rady Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich napisał wraz z Krajewskim nieoficjalny hymn Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej[24], a także zaczął organizować wymyślony przez siebie cykliczny konkurs Studencka Piosenka Miesiąca, którego był także jurorem[25]. W lipcu 1969 w Teatrze Polskim w Poznaniu premierę miał musical Gwałtu, co się dzieje wg Gwałtu, co się dzieje! Aleksandra Fredry, do którego wraz z Krajewskim napisał libretto[10]. W 1971 premierę miał film Jana Batorego Dancing w kwaterze Hitlera, przy którym trzy lata wcześniej pracował jako autor tekstów piosenek ze ścieżki dźwiękowej. W pracy nad tekstem piosenki nigdy nie skupiał się na nim samym, interesował się też tym, jak będzie brzmiała piosenka jako całość – z muzyką, rytmem, wykonaniem i interpretacją[26].

Na początku stanu wojennego do Zespołu Filmowego „X” trafiły dwa scenariusze filmowe, które napisał w czasie studiów na PWSTiF w Łodzi. W 1981 za film Krzycz głośniej otrzymał nagrodę za scenariusz w konkursie Młodzi i Film w Koszalinie[10]. W latach 80. pisał wyłącznie dla siebie. W tym czasie wyjechał na ponad dwa lata za granicę, gdzie dorabiał m.in. jako realizator światła podczas koncertów[27]. Po powrocie do Polski założył wielobranżową firmę, w której zajmował się sprzedażą jachtów, motorówek i silników zaburtowych oraz wydawaniem albumów muzycznych[28]. Zajmował się przekładami piosenek z języka francuskiego, głównie tekstów Georges'a Moustakiego[29].

W 1998 nakładem wytwórni Marmit wydał trzy albumy kompilacyjne z serii pt. Dzikowski The Best, na których znalazły się przeboje różnych wykonawców z tekstami autorstwa Dzikowskiego[30][31]. W maju 1999 z Sewerynem Krajewskim wydał limitowaną wersję singla z piosenką „Bądź wśród nas”; egzemplarz z numerem „1” wręczyli Janowi Pawłowi II podczas wizyty papieża w Polsce[32]. W 2002 wydał książkę Józup, którą współtworzył z Urszulą Dutkiewicz. W 2013 premierę miała piosenka „Syberiada” ze słowami Dzikowskiego, nagrana przez Annę Wyszkoni i Piotra Cugowskiego na potrzeby promocji filmu Janusza Zaorskiego Syberiada polska[33].

W 2014 powstała Fundacja im. Krzysztofa Dzikowskiego, wspierająca i promująca dorobek młodych wykonawców, którzy dopiero zaczynają karierę muzyczną[34].

18 maja 2016 nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukazała się książka autobiograficzna Tekściarz, opracowana przez Rafała Podrazę, opowiadająca o życiu i twórczości Dzikowskiego[35]. W 2018 wydał antologię swojej twórczości – Fruwam po ziemi.

Życie prywatne

edytuj

Jego drugą żoną była Krystyna Grochowska, wokalistka zespołu Alibabki, z którą doczekał się narodzin dwóch synów: Błażeja i Bartosza[36], który zmarł w grudniu 2014[37]. Kolejną żoną Dzikowskiego została Lidia, z wykształcenia filolog romanista[38]. Ma czterech wnuków[19].

Przeszedł operację wszczepienia stymulatora serca[39].

Piosenki

edytuj
  • „Anna Maria” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Ballada o Lili Put”
  • „Bądź poważny chociaż raz”
  • „Bądź wśród nas” – wyk. Seweryn Krajewski
  • „Byczek Fernando” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Był taki ktoś” – wyk. Katarzyna Sobczyk
  • „Była to głupia miłość”
  • „Chcę być kochaną” – wyk. Anna German
  • „Chcę mieć syna” – wyk. Maryla Rodowicz
  • „Ciągle pada” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Czekam na twój przyjazd” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Cztery maki” – wyk. Katarzyna Sobczyk
  • „Czy krasnoludki są na świecie”
  • „Dozwolone do lat osiemnastu” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Dzień jeden w roku” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Dzień, najwyżej dwa”
  • „Dziewczyna z lustra” – wyk. Karin Stanek
  • „Gondolierzy znad Wisły” – wyk. Irena Jarocka
  • „Jak wędrowne ptaki” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Jestem malarzem nieszczęśliwym”
  • „Mały książę” – wyk. Katarzyna Sobczyk
  • „Mam kogoś w Zakopanem” – wyk. Karin Stanek
  • „Mija rok” – wyk. oryg. Czerwone Gitary
  • „Minuta ciszy” – wyk. Karin Stanek
  • „Moja droga wiodła mnie do ciebie” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Nie płacz, szkoda oczu” – wyk. Anna German
  • „Nie rzucajcie kelnerki” – wyk. Bogdan Czyżewski
  • „Nie wiem, czy to warto” – oryg. wyk. Katarzyna Sobczyk
  • „Niebo z moich stron”
  • „Pechowy chłopiec”
  • „Pochód świętych”
  • „Pojedynki”
  • „Przyjdź w taką noc” – wyk. Helena Majdaniec
  • „Słowo jedyne – Ty” – wyk. oryg. Czerwone Gitary
  • „Spotkanie starych żółwi” – wyk. Seweryn Krajewski
  • „Syberiada” – wyk. Anna Wyszkoni i Piotr Cugowski
  • „Szary kolor twoich oczu”
  • „Śpiewam pod gołym niebem” – wyk. Irena Jarocka
  • „Tak bardzo się starałem” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Ten los, zły los” – wyk. Czesław Niemen
  • „Trochę dobrze, trochę źle”
  • „Trzecia miłość – żagle”
  • „Trzysta tysięcy gitar” – wyk. Karin Stanek
  • „W moich myślach, Consuelo” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Wiatr od Klimczoka”
  • „Wschód słońca w stadninie koni” – wyk. Czerwone Gitary
  • „Zapach jesieni” – wyk. Wędrowne Gitary
  • „Zapomniani… zapomnianym” – wyk. Danuta Błażejczyk
  • „Znalazłam Go, Znalazłem Ją”
  • „Zwykły żart”

Prawa do piosenki Ciągle pada wykupił Polkomtel i wykorzystał w reklamie taryfy telefonii komórkowej jako Ciągle gadam.

Nagrody i odznaczenia

edytuj
  • 2020 – nagroda specjalna Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[3]
  • 2018 – nagroda 100-lecia Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[3]
  • 2017 – nagroda specjalna Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[3]
  • 2016 – honorowa gwiazda w Alei Gwiazd Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu[40]
  • 2012 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[41]
  • 2013 – „Ikona Opola” – Nagroda Honorowa Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej S.A.
  • 2013 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1981 – I nagroda w konkursie Młodzi i Film w Koszalinie za scenariusz filmu Krzycz głośniej
  • 1965 – I nagroda na KFPP w Opolu za piosenkę Nie wiem, czy to warto
  • 1963 – wyróżnienie na KFPP w Opolu za piosenkę Liliput
  • 1962 – I nagroda w konkursie Uniwersytetu Warszawskiego Gaudeamus Warszawski za prozę
  • 1961 – II nagroda w Ogólnopolskim Turnieju Trzech Wierszy

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Kalendarium Muzyczne – Styczeń. Polska Fundacja Muzyczna. [dostęp 2011-03-25]. (arch.)
  2. ↑ Krzysztof Dzikowski – Fundacja im. Krzysztofa Dzikowskiego. www.krzysztofdzikowski.org.pl. [dostęp 2015-09-16].
  3. ↑ a b c d Laureaci Nagród ZAiKS-u [online], zaiks.org.pl [dostęp 2025-03-27].
  4. ↑ a b c d Dzikowski 2016 ↓, s. 11–13
  5. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 16–19.
  6. ↑ a b Krzysztof Dzikowski – wspomnienia strona 1. dzikowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-11)].
  7. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 30.
  8. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 121–123.
  9. ↑ a b c Dzikowski 2016 ↓, s. 124–125
  10. ↑ a b c Dzikowski 2016 ↓, s. 119
  11. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 36.
  12. ↑ a b Dzikowski 2016 ↓, s. 41
  13. ↑ a b c Dzikowski 2016 ↓, s. 114–116
  14. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 51–52.
  15. ↑ a b c Dzikowski 2016 ↓, s. 179
  16. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 113.
  17. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 70.
  18. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 53–54.
  19. ↑ a b Dzikowski 2016 ↓, s. 72–73
  20. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 108.
  21. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 128.
  22. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 139, 143–144, 148.
  23. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 156.
  24. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 77–78.
  25. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 126.
  26. ↑ Krzysztof Dzikowski – wspomnienia strona 3. dzikowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-11)].
  27. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 120, 167.
  28. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 120.
  29. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 236.
  30. ↑ Biblioteka Polskiej Piosenki [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2021-07-05].
  31. ↑ Dyskografia [online], dzikowski.pl [dostęp 2021-07-05] (pol.).
  32. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 169.
  33. ↑ Anna Wyszkoni i Piotr Cugowski muzycznie promują film „Syberiada polska” [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 2021-07-05] (pol.).
  34. ↑ O fundacji – Fundacja im. Krzysztofa Dzikowskiego. www.krzysztofdzikowski.org.pl. [dostęp 2015-09-16].
  35. ↑ Aktualności – „Tekściarz” [online], Krzysztof Dzikowski [dostęp 2016-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-12].
  36. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 153.
  37. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 155.
  38. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 239, 241.
  39. ↑ Dzikowski 2016 ↓, s. 231.
  40. ↑ Festiwal Opole 2016. Krzysztof Dzikowski i Elektryczne Gitary w Alei Gwiazd [online], Onet.pl, 3 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-04] (pol.).
  41. ↑ Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. www.gov.pl. [dostęp 2020-05-31].

Bibliografia

edytuj
  • Krzysztof Dzikowski, Tekściarz, Rafał Podraza (oprac.), Państwowy Instytut Wydawniczy, 2016, ISBN 978-83-64822-53-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krzysztof_Dzikowski&oldid=76327466”
Лучший частный хостинг